Cyprian Herl | Co do zasady

Może się wydawać, że wybór najkorzystniejszej oferty zwiastuje rychłe zawarcie umowy. Praktyka pokazuje jednak, że nieraz wybrani w postępowaniu wykonawcy uchylają się od jej podpisania. Kiedy mamy do czynienia z takim zachowaniem i czy zawsze zwlekanie z podpisaniem umowy jest podstawą do unieważnienia postępowania? Właśnie na takie pytanie musiał odpowiedzieć sobie zamawiający w sprawie będącej przedmiotem wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z 28 marca 2022 r. (KIO 686/22).

Zamawiający jako gospodarz postępowania powinien określić w dokumentacji wymogi formalne oraz techniczne dotyczące zabezpieczenia wadialnego. Zdarzało się, że jednym z takich wymogów było nałożenie na wykonawców obowiązku przedłożenia gwarancji wadialnej, której ważność przekraczałaby termin związania ofertą. W niedawno wydanym orzeczeniu Krajowej Izby Odwoławczej rozstrzygnięto, czy takie postanowienia SWZ są dopuszczalne, czy też może są nieważne z mocy prawa (KIO 3482/21).

Określenie w treści regulaminu planowanego kosztu wykonania prac realizowanych na podstawie pracy konkursowej ma na celu zapoznać uczestników postępowania z możliwościami finansowymi zamawiającego. Wykonawcy powinni uwzględniać tą wartość przy sporządzaniu prac konkursowych, ponieważ w przeciwnym razie ich praca nie podlegałaby ocenie przez sąd konkursowy. Na takie konsekwencje wskazała Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z 10 stycznia 2022 r. (KIO 3624/21).
 

Zastrzeżenie osobistego wykonania kluczowych zadań jest jedną z gwarancji prawidłowego wykonania zamówienia. Zamawiający muszą jednak pamiętać, że instytucja ta nie może być nadużywana i traktowana w sposób mechaniczny, bez uwzględniania specyfiki danego zamówienia. Wykonawcy mogą więc zaskarżyć treść SWZ, jeżeli dojdą do wniosku, że wprowadzone przez zamawiającego wymogi są zbyt rygorystyczne i ograniczają im możliwość wzięcia udziału w realizacji zamówienia. Mechanizm ten okazuje się skuteczny, co udowadnia między innymi wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 13 października 2021 (KIO 2733/21).

Wykonawcy, wypełniając formularz JEDZ, muszą odpowiedzieć na pytanie, czy realizując poprzednie zamówienia nie dopuścili się poważnego wykroczenia zawodowego (Część III, pkt C JEDZ). Pytanie to jest ściśle skorelowane z przesłanką wykluczenia z art. 109 ust. 1 pkt 5 p.z.p., która precyzuje, że chodzi o naruszenia poważne i zawinione. Wykonawca nie musi więc wspominać o wszystkich opóźnieniach czy komplikacjach w realizacji wcześniejszych zamówień. Ciekawy wyrok w tym kontekście wydała Krajowa Izba Odwoławcza 4 czerwca 2021 r. (KIO 1087/21), wskazując, jak należy interpretować pytanie z formularza JEDZ.

W czasie przygotowywania dokumentacji ofertowej nie raz zdarzają się pomyłki pisarskie, które zamawiający może poprawić, gdy wykonawca udzieli mu stosownych wyjaśnień. Nie wszystkie jednak pomyłki podlegają konwalidacji, w szczególności te dotyczące ceny oferty, ponieważ bezpośrednio rzutują one na pozycję wykonawcy w rankingu. Przykładem takiej pomyłki może być błędne rozwinięcie słowne cyfrowego zapisu ceny. Z wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z 1 czerwca 2021 r. (KIO 1040/21) dowiemy się, dlaczego taki błąd nie podlega poprawieniu.

Zamawiający, przygotowując dokumentację zamówienia, musi zdecydować, w jakiej wysokości będzie żądał zabezpieczenia należytego wykonania umowy. Co do zasady takie zabezpieczenie powinno wynosić do 5% ceny całkowitej oferty lub wartości zobowiązania zamawiającego. Kiedy jednak można przekroczyć ten próg i do jakiej maksymalnej wartości? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziemy w wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z 5 lipca 2021 r. (KIO 1381/21).

Dwuetapowość dialogu konkurencyjnego często wydłuża postępowanie do wielu miesięcy. W tym czasie może dojść do zmian podmiotowych wewnątrz konsorcjum, spowodowanych różnymi, często niezawinionymi przez wykonawców okolicznościami. Czy w takiej sytuacji pozostali wykonawcy wciąż będą uprawnieni do złożenia oferty, czy może powinni zostać wykluczeni z postępowania? Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z 22 stycznia 2021 r. (KIO 3357/20) wskazała, że aby uniknąć negatywnych konsekwencji dla wykonawców, należy spełnić dwie kluczowe przesłanki.

Zamawiający, ustalając warunki udziału w postępowaniu, często stoją przed dylematem, jak uwzględnić szczególny przedmiot zamówienia, nie naruszając przy tym zasady proporcjonalności. Zadanie to jest jeszcze trudniejsze, gdy przedmiotem zamówienia jest specjalistyczny sprzęt medyczny, którego nieprawidłowe serwisowanie mogłoby narazić pacjentów na utratę życia lub zdrowia. Czy takie okoliczności uzasadniają ograniczenie liczby wykonawców mogących ubiegać się o realizację zamówienia? Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z 29 stycznia 2021 r. (KIO 3489/20) odpowiedziała twierdząco. 

Tajemnica przedsiębiorstwa to wrażliwy aspekt postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Ogranicza zasadę jawności postępowania, ale chroni wrażliwe informacje dotyczące działalności gospodarczej wykonawcy. Zamawiający, akceptując lub odrzucając wniosek o utajnienie określonych informacji, powinien starannie ocenić argumentację wykonawcy, aby nie dopuścić do nadużycia tej instytucji. Pomimo wejścia w życie nowego Prawa zamówień publicznych zagadnienie to wciąż jest żywe, czego dowodzi niedawno opublikowany wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 29 marca 2021 r. (KIO 720/21).

Samo zaangażowanie zasobów wykonawcy w inne przedsięwzięcia gospodarcze nie powoduje automatycznej utraty zdolności do realizacji danego zamówienia. Istotne jest to, czy wykonawca, realizując inne zobowiązania, będzie w stanie zapewnić takie zasoby techniczne oraz osobowe, które pozwolą na należytą realizację zamówienia. W wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z 1 lutego 2021 r. (KIO 3495/20) dokładnie wskazano, na kim spoczywa ciężar dowodu i jakie argumenty można powołać, aby należycie uzasadnić postawione w odwołaniu zarzuty.

Wykonawcy często korzystają z silniejszej pozycji negocjacyjnej, narzucając podwykonawcom warunki umowy podwykonawczej. W nowym Prawie zamówień publicznych znalazł się przepis art. 463, który ma chronić podwykonawców przed niesprawiedliwie ukształtowanymi zobowiązaniami umownymi. Czy podwykonawcy zyskają na nowej regulacji?