Sąd Najwyższy | Co do zasady

Sąd Najwyższy podjął ostatnio ważną uchwałę określającą zasady biegu terminu przedawnienia po odroczeniu płatności (przedłużeniu przez wierzyciela terminu zapłaty). W świetle podjętej uchwały, jeśli doszło do odroczenia płatności, przedawnienie rozpoczyna ponownie bieg z upływem nowego terminu płatności. Wyrażony przez Sąd Najwyższy pogląd pozwala zatem na rozłożenie spłaty długu na raty wraz z odroczeniem terminu wymagalności, a co za tym idzie – przesunięciem początku biegu terminu przedawnienia.

Sąd Najwyższy przedstawił do rozstrzygnięcia swojemu powiększonemu składowi zagadnienia prawne dotyczące zawezwania do próby ugodowej jako czynności prowadzącej do przerwania biegu przedawnienia roszczenia.

W wyroku z 26 kwietnia 2019 r. (V CSK 80/18) Sąd Najwyższy uznał, że nie jest sprzeczne z naturą umowy o roboty budowlane uzależnienie wypłaty wynagrodzenia od braku wad przedmiotu zamówienia. Za dopuszczalne należy więc przyjąć postanowienia stron o zapłacie dopiero po uzyskaniu bezusterkowego protokołu odbioru robót. Przy czym takie zastrzeżenia w ocenie Sądu Najwyższego mogą także znaleźć się w samej treści protokołu odbioru. Sąd Najwyższy zaaprobował bowiem możliwość powoływania się przez strony na dokonane zastrzeżenia w protokole odbioru stanowiące dodatkowe w stosunku do umowy postanowienia.

Sąd Najwyższy w wyroku dotyczącym odszkodowania z umowy ubezpieczenia przesądził, że nieważne jest postanowienie niekorzystne dla jednej ze stron umowy ubezpieczenia, które wprowadził ubezpieczyciel jako kontrahent o silniejszej pozycji kontraktowej, kształtujący jednostronnie ogólne warunki ubezpieczenia.

W ostatnim czasie Sąd Najwyższy wydał kilka orzeczeń dotyczących instytucji potrącenia (art. 498 k.c.), które potwierdziły dotychczasową linię orzecznictwa i wypracowaną praktykę w obrocie prawnym i gospodarczym. Zmieniły się też przepisy dotyczące podnoszenia zarzutu przedawnienia w postępowaniu cywilnym.

W wielu umowach zastrzega się karę umowną na wypadek odstąpienia od umowy z winy drugiej strony i karę umowną za opóźnienie w wykonaniu umowy. Czy w takich przypadkach można jednocześnie dochodzić obu tych kar?

Dopuszczalne jest zastrzeżenie kary umownej z tytułu braku zapłaty lub nieterminowej zapłaty wynagrodzenia należnego podwykonawcom – takie stanowisko zajął ostatnio Sąd Najwyższy w uchwale z 30 czerwca 2020 r. (III CZP 67/19).

Wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, mający na celu polubowne załatwienie sprawy, stał się bardzo popularnym sposobem na przerwanie przedawnienia. Wpłynęła na to nieskomplikowana procedura oraz niska opłata sądowa. Jednak po wyrokach Sądu Najwyższego i podwyższeniu kosztów postępowania pojednawczego może już nie być tak łatwo.

Kodeks postępowania cywilnego umożliwia wzruszenie prawomocnego wyroku i ponowne przeprowadzenie postępowania co do istoty sprawy. Służy temu skarga o wznowienie postępowania, która podlega charakterystycznym rygorom i jest dopuszczalna wyłącznie w przypadkach wskazanych w ustawie. Jednak i w tym wypadku szczególne ustawowe rygory pozostawiają pole do różnych interpretacji, a wątpliwości rozstrzyga Sąd Najwyższy.

Niedawny wyrok Sądu Najwyższego tylko z pozoru wyważa otwarte już dawno drzwi. Jest to bodaj pierwsza wypowiedź judykatury w tej kwestii. W dodatku wskazująca, że mogą istnieć wyjątki od ogólnej zasady.

Czasem naruszyciel po otrzymaniu wezwania przedprocesowego albo w trakcie procesu zmienia używane oznaczenie, zastępując je nowym – zmodyfikowanym. Nierzadko wprowadzone zmiany są dla powoda niewystarczające i również przez niego kwestionowane. Czy dla oceny takiego zmodyfikowanego oznaczenia ma znaczenie dotychczasowe zachowanie pozwanego i dotychczas używane oznaczenie? Jak oceniać sytuację, gdy pozwany modyfikuje oznaczenie, próbując zachować ciągłość z oznaczeniem poprzednio używanym?

Sąd Najwyższy przyjął, że w wyjątkowych wypadkach zachowanie wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym będzie stanowić nadużycie prawa, uzasadniające pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. Niewłaściwa postawa wierzyciela może więc uniemożliwić wyegzekwowanie należności zasądzonej prawomocnym orzeczeniem sądowym.