Artur Pietryka | Co do zasady

Trwa kampania 16 Dni Akcji Przeciw Przemocy ze względu na Płeć. Z tej okazji rozmawiamy z adwokatem dr Arturem Pietryką z praktyki karnej kancelarii Wardyński i Wspólnicy o niezbędnych zmianach w polskim prawie.

Do polskich prokuratur i sądów trafia coraz więcej wniosków z innych państw o ekstradycję osób ściganych, znajdujących się na terytorium Polski. Osoby te często nie wiedzą nawet, że są poszukiwane przez organy ścigania innych krajów, które chcą pociągnięcia ich do odpowiedzialności karnej czy też wykonania już orzeczonych kar.

7 lipca br. Sejm uchwalił kolejną nowelizację Kodeksu karnego. Wprowadza ona żywo komentowaną propozycję orzekania przepadku pojazdów, którymi poruszali się nietrzeźwi lub odurzeni sprawcy przestępstw komunikacyjnych. Orzekana przez sąd karny zmiana właściciela z kierowcy na Skarb Państwa ma wspomóc wymiar sprawiedliwości w skutecznej walce z piratami drogowymi i ograniczyć liczbę przestępstw popełnionych przez pijanych kierowców. Zmianami zajmuje się obecnie Senat, który może jeszcze wprowadzić poprawki. Już jednak dziś można przewidywać, że orzekanie przepadku pojazdów będzie napotykać trudności.

Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał 21 grudnia 2021 r. wyrok w sprawie Stołkowski przeciwko Polsce (skarga nr 58795/15), stwierdzając naruszenie przez Polskę prawa własności skarżącego. Sprawa dotyczyła długotrwałego zabezpieczenia majątkowego na samochodzie skarżącego w ramach prowadzonego przeciwko niemu postępowania karnego, co poskutkowało dziesięciokrotnym spadkiem wartości pojazdu. Wobec tego Trybunał, odwołując się do zasad rządzących prawem własności, rozstrzygnął, kiedy zabezpieczenie majątkowe na samochodzie może być nieadekwatne, mimo istniejącego interesu publicznego oraz podstawy prawnej do stosowania takiego środka.

W grudniu 2020 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał wyrok w sprawie Ilias Papageorgiou przeciwko Grecji , stwierdzając, że przypisanie kierowcy odpowiedzialności cywilnej za spowodowanie wypadku samochodowego pod wpływem alkoholu, mimo wcześniejszego jego uniewinnienia, nie naruszyło zasady domniemania niewinności. Sprawa stanowi okazję do dyskusji nad wpływem wyniku postępowań karnych na odpowiedzialność odszkodowawczą osób prowadzących pojazdy pod wpływem alkoholu.

Dokument wręczany (lub – co gorsza – tylko okazywany) przy zatrzymaniu nie jest zrozumiały. To nie tylko polski problem – również w innych państwach unijnych treść pouczeń pozostawia wiele do życzenia. Stąd pomysł, żeby połączyć siły prawników i specjalistów od prostego języka i stworzyć nowe wzory pouczeń.

W obliczu rozprzestrzeniającej się epidemii koronawirusa SARS-CoV-2 parlament i Prezydent RP pospiesznie doprowadzili do wejścia w życie tzw. specustawy koronawirusowej. Miała ona doprecyzować i uzupełnić regulacje dotyczące zapobiegania rozprzestrzenianiu się w Polsce chorób zakaźnych. Ustawa jednak, dając totalny prymat ochronie interesu publicznego, pominęła problem praw i wolności osób poddanych działaniu różnych form przymusu leczniczego (hospitalizacja, kwarantanna, a także nadzór epidemiologiczny). Czy osobom tym przysługują jakieś prawne środki obrony?

Sprawcami przestępstw granicznych bywają nie tylko handlarze ludźmi czy przemytnicy towarów. Coraz częściej są nimi obywatele państw trzecich chcący podróżować po terytorium UE w celach naukowych, zarobkowych i turystycznych. Aby ułatwić sobie uzyskanie wizy czy przedłużenie pobytu, sięgają po usługi pośredników, którzy nie zawsze działają zgodnie z prawem. Wiele w ten sposób ryzykują. Jeśli Straż Graniczna stwierdzi, że paszport lub wiza są sfałszowane, może się to skończyć nie tylko odmową wjazdu do państwa członkowskiego UE, ale też skazaniem i umieszczeniem danych takiej osoby w rejestrach utrudniających przyszłe podróżowanie po strefie Schengen. Czy w takiej sytuacji podróżujący może się jakoś bronić?

5 października 2019 r. weszła w życie trzecia „fundamentalna” reforma polskiego procesu karnego w ciągu ostatnich czterech lat. Ma być szybciej, sprawiedliwiej i mniej formalności. Te same zapewnienia słyszeliśmy przy okazji zmian wchodzących w życie 1 lipca 2015 r., a następnie 15 kwietnia 2016 r. Do przyspieszenia spraw jednak nie doszło. Przeciwnie, skarg na przewlekłość, a tym samym wypłat ze Skarbu Państwa dla ofiar opieszałości jest więcej.

Nasi klienci często kontaktują się z nami, gdy oni sami lub ich pracownicy otrzymają wezwanie na przesłuchanie. Często nie wiedzą, dlaczego zostali wezwani. Pytają, jak mogliby się uzyskać informacje, czego dotyczy dana sprawa. Chcieliby wiedzieć, jak takie prze­słuchanie przebiega i jakie są ich prawa i obowiązki.

6 czerwca br. weszła w życie kolejna nowelizacja Prawa farmaceutycznego. Jej celem jest ograniczenie zjawiska braku dostępności leków. Według twórców zmian tylko surowsze kary i szersza niż dotychczas penalizacja mogą ograniczyć niepożądane zjawisko tzw. odwróconego łańcucha dystrybucji. Pierwsze komentarze dotyczące tych zmian pokazują jednak, że sama groźba kar może nie wystarczyć dla osiągnięcia ww. celu. Nie od dziś bowiem wiadomo, że to nieuchronność kary stanowi wykładnik skuteczności polityki karnej.

Procedowana aktualnie w Sejmie nowa ustawa o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych wymusi nowe spojrzenie na instytucje prawa karnego. Pewne środki, zdawałoby się, że właściwe tylko w odniesieniu do jednostek, będą musiały ulec przeorientowaniu na podmioty zbiorowe. To one po wejściu w życie ww. przepisów mają znajdować się w centrum zainteresowania organów ścigania. Nowe spojrzenie będzie dotyczyło m.in. prowokacji policyjnej (kontrolowanego wręczenia łapówki), którą dziś często stosuje się przeciwko przedsiębiorcom.