Zakres umocowania reprezentanta przedsiębiorcy zagranicznego w oddziale
Czy można tak określić zakres umocowania reprezentanta przedsiębiorcy zagranicznego w jego polskim oddziale, aby w praktyce było to zgodne z oczekiwaniami mocodawcy?
Jak stwierdziła Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z 24 lutego 2015 r. (KIO 247/15), celem tworzenia oddziałów i ustanawiania osób upoważnionych do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego w oddziale jest umożliwienie podejmowania czynności przez oddział bez konieczności uzyskiwania dodatkowych pełnomocnictw. Co za tym idzie, osoba ujawniona w KRS jako upoważniona do reprezentacji w oddziale może na podstawie swojego upoważnienia podejmować wszelkie czynności związane z działalnością przedsiębiorcy zagranicznego na terenie Rzeczypospolitej Polskiej.
Sąd Najwyższy w postanowieniu z 11 kwietnia 2014 r. (I CZ 21/14) stwierdził, że pełnomocnictwo przewidziane w art. 87 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej ma szeroki zakres. Obejmuje w szczególności kompetencję do zaciągania zobowiązań w imieniu zakładu wobec osób trzecich oraz do reprezentowania go w stosunkach z organami władzy publicznej i sądami. Natomiast w uchwale z 26 lutego 2014 r. (III CZP 103/13) sąd stwierdził, że osoba upoważniona w oddziale do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego, której dane zostały objęte wpisem tego oddziału do Krajowego Rejestru Sądowego, może udzielić pełnomocnictwa procesowego do zastępowania przedsiębiorcy zagranicznego w sprawach o roszczenia związane z działalnością tego oddziału.
Z uwagi na powyższe należałoby uznać, że jeśli dane działanie reprezentanta jest czynnością, którą mógłby wykonać bezpośrednio również przedsiębiorca, działając przez własny zagraniczny zarząd (nie poprzez reprezentanta w oddziale), to znaczy jest czynnością mieszczącą się w zakresie czynności wykonywanych w ramach statutowego przedmiotu działalności przedsiębiorcy, to taka czynność reprezentanta zostanie uznana za ważną i będzie skutecznie wiązać przedsiębiorcę. Między innymi może to wynikać z faktu, że inaczej niż w przypadku organów polskich spółek handlowych upoważnionych do ich reprezentacji, w przypadku oddziałów przedsiębiorców zagranicznych nie ma możliwości zarejestrowania w KRS informacji o zakresie umocowania reprezentanta w oddziale.
Dlatego jeśli przedsiębiorca zagraniczny chce skutecznie ograniczyć możliwości działania swojego reprezentanta w oddziale, właściwym na to sposobem wydaje się odpowiednie ograniczenie zakresu działalności nie tyle samego reprezentanta (czy to w uchwale go powołującej, czy to w osobno udzielonym mu pełnomocnictwie), ile ograniczenie zakresu działalności przedsiębiorcy wykonywanej poprzez oddział.
Artykuł 86 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wskazuje bowiem na możliwość wykonywania przez przedsiębiorcę zagranicznego działalności gospodarczej w Polsce wyłącznie w zakresie przedmiotu tego przedsiębiorcy. Innymi słowy, jakkolwiek przedmiot działalności przedsiębiorcy w Polsce nie może wykraczać poza ten, który przedsiębiorca może wykonywać w państwie macierzystym, to może być on od niego węższy. Odpowiednie zawężenie zakresu działalności wykonywanej w Polsce może skutecznie ograniczyć zakres działania reprezentanta przedsiębiorcy w oddziale. Zawężenie musiałoby zostać dokonane w taki sposób, aby zakres działalności oddziału nie obejmował prowadzenia działalności, w wykonaniu której reprezentant mógłby podejmować czynności niepożądane przez przedsiębiorcę zagranicznego.
W zależności od przyjętej za właściwą konstrukcji funkcji reprezentanta w oddziale, dokonana przez niego czynność wykraczająca poza zakres działalności przedsiębiorcy wykonywanej poprzez dany oddział mogłaby zostać uznana za czynność przekraczającą zakres umocowania i wymagającą dla swej ważności potwierdzenia przez przedsiębiorcę.
Stosowne zawężenie musiałoby znaleźć się w decyzji przedsiębiorcy o założeniu oddziału w Polsce lub późniejszych decyzjach zmieniających zakres działalności wykonywanej za pośrednictwem oddziału. Co istotniejsze, aby zapewnić skuteczność przyjętego rozwiązania oraz bezpieczeństwo obrotu gospodarczego, zawężony zakres działalności powinien następnie, w postaci odpowiednich zapisów, zostać zarejestrowany w KRS. Ułatwieniem powinna być coraz częściej spotykana praktyka sądów rejestrowych, zgodnie z którą opis działalności wprowadzanej do rejestru nie musi być dosłownie zgodny z opisem odpowiadającej mu działalności przedstawionym w Schemacie Klasyfikacji stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) 2007 z dnia 24 grudnia 2007 r. Istotne jest natomiast odpowiednie dobranie numeracji PKD wprowadzanej do rejestru do opisu przedmiotu działalności wskazanego decyzji o założeniu oddziału (mieszczącego się w zakresie działalności przedsiębiorcy).
Jeśli przedsiębiorca zamierza prowadzić w Polsce działalność w pełnym zakresie, jednakże nie nadając jednej osobie umocowania do tak szerokiego działania w jego imieniu, może – w myśl art. 89 ust. 3) i 4) ustawy o swobodzie działalności gospodarczej – utworzyć w Polsce kilka oddziałów, w każdym przypadku powołując innego reprezentanta oraz określając inny zakres przedmiotu działalności przedsiębiorcy.
Łukasz Śliwiński, radca prawny, praktyka transakcji i praktyki korporacyjnej kancelarii Wardyński i Wspólnicy
