Fundusze unijne w perspektywie finansowej 2021-2027 a sektor motoryzacyjny | Co do zasady

Polska będzie największym beneficjentem nadchodzącej perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2021-2027. Dwa główne cele finansowania w nowej perspektywie finansowej UE, tj. Inteligentna Europa oraz Zielona Europa, są zbieżne z celami nowoczesnego sektora motoryzacyjnego. Jego gracze mogą zatem liczyć na solidne wsparcie.

Budżet UE składa się z tradycyjnych wieloletnich ram finansowych oraz nowego Europejskiego Instrumentu Odbudowy, finansowanego przez rynki kapitałowe. Najważniejszym elementem tego instrumentu jest Recovery and Resilience Facility (RRF), który ma zapewnić impuls inwestycyjny w pierwszych latach perspektywy finansowej, aby wesprzeć odbicie gospodarcze po epidemii COVID-19. Pieniądze z RRF będą przeznaczane głównie na transformację energetyczną, niskoemisyjny transport i cyfryzację.

Szanse dla sektora motoryzacyjnego

Sektor motoryzacyjny ma znaczenie co najmniej z perspektywy Zielonej Europy, współrealizującej wizję Europejskiego Zielonego Ładu (EZŁ). Celem EZŁ jest „przekształcenie UE w sprawiedliwe i prosperujące społeczeństwo żyjące w nowoczesnej, zasobooszczędnej i konkurencyjnej gospodarce, która w 2050 r. osiągnie zerowy poziom emisji gazów cieplarnianych netto i w ramach której wzrost gospodarczy będzie oddzielony od wykorzystania zasobów naturalnych”.

Jednym z siedmiu strategicznych elementów, które ma wdrażać EZŁ, jest czysta mobilność. Ogniwa paliwowe i paliwa alternatywne to z kolei identyfikowane przez UE obszary, w których w pierwszej kolejności ma pojawić się rewolucja przemysłowa. Istotnymi – i bliskimi sektorowi automotive – narzędziami osiągania celów EZŁ są też technologie cyfrowe i transport multimodalny. Również one mogą liczyć na wsparcie z funduszy unijnych w latach 2021-2027.

Zasady wsparcia

Polska ma otrzymać na projekty klimatyczne ponad 776 mld PLN wsparcia (w cenach bieżących): 623 mld PLN jako dotacje i 153 mld PLN jako pożyczki.

Z funduszy unijnych z polityki spójności w nadchodzącej perspektywie Polsce przypadnie 72,2 miliarda EUR. Do tego dochodzi 3,8 miliarda EUR środków z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji. Łącznie daje to ok. 76 miliardów EUR.

Podstawowym dokumentem, który określa współpracę UE z Polską, tj. uzgodnioną z Komisją Europejską strategią wykorzystania Funduszy Europejskich, jest Umowa Partnerstwa, opublikowana 8 lutego 2021 r. Dokument ten, pomimo strategicznego charakteru, prezentuje kluczowe założenia Nowej Perspektywy Finansowej, wskazując priorytety polityki spójności na najbliższe lata oraz obszary planowanego wsparcia funduszy unijnych, które mogą być wskazówką m.in. dla sektora motoryzacyjnego.

Cele polityki spójności istotne dla sektora motoryzacyjnego

Interwencja z udziałem funduszy europejskich w perspektywie 2021-2017 będzie skoncentrowana wokół pięciu celów polityki spójności, wśród których z punktu widzenia sektora motoryzacyjnego kluczowe są cele 1 oraz 2, a pośrednio również cel 3.

Cel 1:  Bardziej konkurencyjna i inteligentna Europa dzięki promowaniu innowacyjnej i inteligentnej transformacji gospodarczej (ok. 11,78 mld EUR)

Środki zostaną przeznaczone m.in. na wsparcie:

• projektów z zakresu prowadzenia działalności B+R przez przedsiębiorstwa i konsorcja z ich udziałem,
• wdrażania wyników prac B+R oraz tworzenia infrastruktury B+R, zwłaszcza w przedsiębiorstwach,
• inwestycji w MŚP zwłaszcza w zakresie rozwiązań Przemysłu 4.0,
• rozwoju eksportu produktów innowacyjnych,
• szeroko zakrojonych działań zmierzających do transformacji cyfrowej gospodarki.

Cel  2: Bardziej przyjazna dla środowiska niskoemisyjna Europa (ok. 20,54 mld EUR)

Wsparciem zostaną objęte w szczególności:

• projekty dotyczące efektywności energetycznej (także na poziomie przedsiębiorstw, poprzez wsparcie inwestycji ograniczających zużycie energii, odzyskiwania energii w procesie produkcyjnym czy też stosowania efektywnych energetycznie technologii),
• produkcja energii ze źródeł odnawialnych,
• infrastruktura energetyczna i rozwiązania inteligentne,
• działania w obszarze gospodarki odpadami i efektywnego wykorzystania zasobów,
• działania w obszarze transportu niskoemisyjnego i mobilności miejskiej.

Cel 3: Lepiej połączona Europa (17,56 mld EUR)

Priorytety tego celu obejmują:

• rozwój infrastruktury transportowej (transport drogowy, kolejowy, wodny – śródlądowy i morski, transport komodalny),
• poprawę dostępności transportowej regionów i subregionów oraz wdrażanie do polskiego systemu transportowego rozwiązań cyfrowych,
• inwestycję w sieci szerokopasmowe.

Cel 4: Europa o silniejszym wymiarze społecznym (14,77 mld EUR)

Ten cel skupia się wokół wsparcia na rzecz inwestycji w:

• rynek pracy i rozwój zasobów ludzkich,
• edukację i rozwój kompetencji,
• włączenie i integrację społeczną (w szczególności poprzez wsparcie osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym),
• ochronę zdrowia (zarówno w wymiarze infrastrukturalnym, jak i poprawy dostępności oraz podnoszenia jakości świadczeń zdrowotnych),
• kulturę i turystykę.

Cel 5: Europa bliżej obywateli (ok. 4,75 mld EUR) 

Jego zadaniami są m.in.:

• zwiększenie wpływu wspólnot lokalnych na kształt działań nakierowanych na rozwój terytoriów i rozwiązywanie ich specyficznych problemów zwłaszcza w zakresie rozwoju zasobów turystycznych i powiązanych usług,
• rozwój i promowanie dziedzictwa kulturowego i usług w dziedzinie kultury,
• promowanie dziedzictwa naturalnego i ekoturystyki,
• fizyczna regeneracja i zapewnienie bezpieczeństwa przestrzeni publicznych.

Do tego dochodzi cel dodatkowy:

Cel 6: Umożliwienie regionom i obywatelom łagodzenia społecznych, gospodarczych i środowiskowych skutków transformacji w kierunku gospodarki neutralnej dla klimatu (4,23 mld EUR)

Interwencja będzie realizowana wyłącznie na obszarze województw śląskiego, małopolskiego, dolnośląskiego, wielkopolskiego, lubelskiego oraz łódzkiego. Obejmie ona m.in.:

• wsparcie na rzecz tworzenia nowych miejsc pracy w sektorach innych niż górnictwo i energetyka konwencjonalna,
• tworzenie i rozwój innowacyjnych przedsiębiorstw,
• rekultywację i rewaloryzację terenów pogórniczych i poprzemysłowych,
• działania z zakresu poprawy jakości powietrza.

Programy operacyjne

Według założeń Umowy Partnerstwa ww. cele będą realizowane w ramach 26 programów operacyjnych. Łącznie zostaną one zasilone wspomnianą wyżej kwotą blisko 76 mld EUR.

W szczególności planowana jest kontynuacja najpopularniejszych programów, tj.:

• Programu w zakresie infrastruktury transportu, energetyki, środowiska, zdrowia, kultury (realizującego cele polityki spójności 2, 3 i 4) z prognozowanym budżetem na poziomie ponad 25 mld EUR (następca obecnego PO IŚ)
• Programu w zakresie badań, rozwoju oraz innowacyjności (realizującego cel 1) z prognozowanym budżetem na poziomie niemal 8 mld EUR (następca obecnego PO IR)
• Programu w zakresie rozwoju cyfrowego (cele 1 i 3) z prognozowanym budżetem na poziomie ok. 2 mld EUR (następca obecnego PO PC)
• Programu w zakresie rozwoju kapitału ludzkiego (cel 4) z budżetem na poziomie ok. 4,3 mld EUR (następca obecnego PO WER)
• Programu w zakresie wschodniej Polski (cele 1, 2, 3 i 4) z prognozowanym budżetem na poziomie ok. 2,5 mld EUR (następca obecnego PO PWO). Co ważne, programem będą objęte w dalszym ciągu słabiej rozwinięte województwa wschodniej Polski: warmińsko-mazurskie, podlaskie, lubelskie, świętokrzyskie i podkarpackie oraz znajdująca się w podobnej sytuacji, wyodrębniona na poziomie NUTS2, jednostka statystyczna – region mazowiecki regionalny (nieobejmujący Warszawy i 9 powiatów ościennych)
• 16 regionalnych programów operacyjnych (cele 1, 2, 3, 4 i 5), zarządzanych przez samorządy województw z łącznym prognozowanym budżetem na poziomie 21,5 mld EUR.

Pozostałe programy w puli 26 programów operacyjnych obejmują:

• nowy program w zakresie pomocy najbardziej potrzebującym (PO Pomoc Żywnościowa, dotychczas finansowany ze środków FEAD, znajdujący się poza zakresem umowy partnerstwa),
• nowy program realizujący cel 6 (Fundusz Sprawiedliwej Transformacji),
• kontynuacje programów: w zakresie rybactwa i morza (PO RYBY), INTERREG oraz pomocy technicznej.

Widać więc, że możliwości są naprawdę szerokie. Firmy z sektora motoryzacyjnego powinny się bacznie przyjrzeć, które ich działania mogą liczyć na wsparcie w ramach poszczególnych programów.

Joanna Prokurat, doradca podatkowy, praktyka podatkowa kancelarii Wardyński i Wspólnicy