zamówienia publiczne | Co do zasady

Podmiot prywatny realizujący projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej korzysta z pieniędzy publicznych, w związku z czym jest zobowiązany przestrzegać zasad uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców. W tym celu musi – zgodnie z Wytycznymi – przeprowadzić procedurę rozeznania rynku lub przestrzegać wymogów wynikających z zasady konkurencyjności. Jeśli uzyska status zamawiającego, stanie się zobowiązany do stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych.

Blisko rok temu pisaliśmy, że nowelizacja Prawa zamówień publicznych nałożyła na wykonawców i podwykonawców obowiązek zatrudniania na podstawie umowy o pracę osób wykonujących czynności mieszczące się w definicji stosunku pracy z art. 22 § 1 Kodeksu pracy. Nie było wówczas jasne, w jaki sposób zamawiający będą mogli sprawdzać, czy wykonawcy wywiązują się z tego obowiązku, by nie naruszać przy tym danych osobowych pracowników wykonawcy. Wątpliwości te rozstrzygnęła wspólna opinia Prezesa UZP oraz GIODO.

W toku realizacji inwestycji budowlanych bardzo często pojawia się problem prac dodatkowych lub zamiennych: wykonawcy dopatrują się ich w nawet nieznacznych odstępstwach od pierwotnych założeń i żądają z tego tytułu podwyższenia wynagrodzenia. Z kolei inwestorzy nie tylko oczekują wykonania wszystkich poleceń w ramach umówionej ceny, ale dodatkowo traktują sprzeciw jako naruszenie umowy. Sytuacja ma się analogicznie na linii wykonawca – podwykonawca. Realia inwestycji często wymuszają jednak wykonanie danych prac nawet wtedy, gdy strony odmiennie oceniają ich charakter i nie podpisują na nie osobnej umowy. Czy mimo to należy się za nie dodatkowe wynagrodzenie?

Zakaz handlu referencjami miał uzdrowić rynek. Lekarstwo ma jednak skutki uboczne: dezorientację wykonawców i absurdalne wnioski przy weryfikacji spełniania warunków udziału w przetargu.

Zgodnie z wyrokiem Trybunału z 4 maja 2017 r. w sprawie Esaprojekt wykonawca indywidualnie biorący udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego nie może powoływać się na doświadczenie grupy wykonawców, której był członkiem przy realizacji innego zamówienia publicznego, jeżeli faktycznie i konkretnie w jego realizacji nie uczestniczył. Orzeczenie to, wydane w kontekście polskiego przetargu, komentowane jest w Polsce jako kontrowersyjne. Czy jednak konkluzja Trybunału dotycząca wymogu posiadania przez wykonawcę doświadczenia w postaci faktycznie wykonanej przez niego pracy może być dyskusyjna?

Dotychczas interpretacja przesłanek zatrzymania wadium rodziła w praktyce duże rozbieżności. Niedawna uchwała SN najprawdopodobniej ujednolici postępowanie zamawiających w tej kwestii. Sama uchwała jednak w swoim uzasadnieniu dopuszcza również wyjątki od obowiązku zatrzymania wadium, nawet w przypadku złożenia dokumentów niepotwierdzających spełnienie wymagań przetargu.

W postępowaniach o zamówienie publiczne nierzadko wzywa się wykonawcę do uzasadnienia zaoferowanej ceny. Zdarza się, że wskutek zbyt ogólnikowych czy niedokładnych wyjaśnień oferta wykonawcy zostaje odrzucona.

1 czerwca 2017 r. weszła w życie kompleksowa nowelizacja licznych ustaw zwana „pakietem wierzycielskim”. Przewiduje ona m.in. upoważnienie dla jednostek sektora finansów publicznych do zawierania ugód, gdy spełnione są określone warunki. Daje to nadzieję na zmianę postawy podmiotów publicznych na bardziej elastyczną i otwartą na dialog z partnerami z sektora prywatnego – ale czy na pewno do tego dojdzie?

Interpretacja przepisu dotyczącego możliwości zatrzymania wadium nie jest jednoznaczna. W doktrynie i orzecznictwie ukształtowały się dwa poglądy co do tego, w jakich sytuacjach zamawiający może skorzystać z tej sankcji.

Odpowiedzialność solidarna inwestora za zapłatę wynagrodzenia podwykonawców jest niezwykle surowa. Warto więc zwrócić uwagę na łagodzące ten reżim rozwiązania ustawowe (roszczenie regresowe inwestora, przedmiotowe i kwotowe ograniczenie odpowiedzialności wprowadzane nowelizacją Kodeksu cywilnego) oraz dopuszczalne postanowienia umowne.

Automatyczne przeniesienie umowy, jakie ma miejsce w przypadku sukcesji generalnej, nie dojdzie do skutku w przypadku zamówień publicznych: to zamawiający zadecyduje o losie umowy, ale najpierw sprawdzi wykonawcę.

Wykonawcy najpierw wstępnie oświadczają, że spełniają warunki udziału w postępowaniu, a dopiero na późniejszym etapie składają dokumenty na potwierdzenie tych okoliczności. Zasada ta dotyczy wszystkich trybów postępowania. Jednocześnie ustawa przewiduje od niej wyjątki.