Transakcja na udziałach/akcjach (share deal)
Skutki podatkowe w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych (CIT)
Zgodnie z ustawą z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (ustawa o CIT) wydatki na nabycie udziałów/akcji nie stanowią kosztów uzyskania przychodów w momencie nabycia lub objęcia tych udziałów/akcji.
Rozpoznanie tych wydatków jako kosztów uzyskania przychodów jest możliwe dopiero w momencie zbycia udziałów/akcji. Posiadane udziały/akcje nie są również przedmiotem amortyzacji.
Spółka sprzedająca udziały/akcje jest zobowiązana do zapłaty CIT od dochodu uzyskanego ze zbycia udziałów/akcji ustalonego jako różnica pomiędzy przychodem ze zbycia udziałów/akcji (co do zasady jest to cena sprzedaży) oraz kosztami uzyskania przychodów. Kosztami uzyskania przychodów są co do zasady wydatki poniesione na nabycie/objęcie udziałów/akcji, tj. cena nabycia udziałów, oraz wydatki związane bezpośrednio z nabyciem, np. opłaty notarialne, opłaty dla biura maklerskiego itp.
Szczególne zasady ustalania kosztów uzyskania przychodów w przypadku zbycia udziałów/akcji zostały przewidziane w przypadku, gdy udziały/akcje zostały objęte w zamian za wkład niepieniężny. W takim przypadku sposób rozpoznania kosztów uzyskania przychodów jest uzależniony od przedmiotu tego wkładu niepieniężnego (tj. od tego, czy przedmiotem wkładu niepieniężnego było przedsiębiorstwo/zorganizowana część przedsiębiorstwa, czy też miał on inną formę).
Dochód ze zbycia udziałów/akcji jest opodatkowany zgodnie z zasadami ogólnymi według 19% stawki CIT.
W przypadku, gdy udziały/akcje są zbywane przez podmioty, które nie mają polskiej rezydencji podatkowej, dochód ze zbycia udziałów/akcji może być opodatkowany w Polsce, jedynie jeśli zostanie uznany za uzyskany na terytorium Polski. Zgodnie z ustawą o CIT (w brzmieniu od 1 stycznia 2017 r.) za dochód uzyskany na terytorium Polski należy uznać dochód ze sprzedaży akcji na Giełdzie Papierów Wartościowych. Dochodem uzyskanym na terytorium Polski jest także dochód z tytułu przeniesienia własności udziałów (akcji) w spółce, w których co najmniej 50% wartości aktywów, bezpośrednio lub pośrednio, stanowią nieruchomości położone na terytorium Polski lub prawa do takich nieruchomości.
Zasady opodatkowania dochodu z odpłatnego zbycia udziałów/akcji przez te osoby są wtedy analogiczne do tych obowiązujących osoby mające w Polsce rezydencję podatkową, przy czym mogą one być modyfikowane przez przepisy właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, której stroną jest Polska.
Zazwyczaj umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska, stanowią, że zyski ze sprzedaży udziałów/akcji mogą być opodatkowane tylko w państwie, w którym sprzedawca ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd. Wyjątkiem są w tym zakresie umowy zawierające tzw. klauzulę nieruchomościową, pozwalającą Polsce opodatkować zyski ze zbycia praw udziałowych w spółkach, których aktywa składają się głównie z nieruchomości położonych w Polsce (np. umowa z Niemcami).
Skutki podatkowe w zakresie podatków pośrednich (VAT, PCC)
Sprzedaż udziałów/akcji nie podlega co do zasady opodatkowaniu VAT.
Sprzedaż udziałów/akcji w polskiej spółce podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych (PCC) w wysokości 1% wartości rynkowej tych praw udziałowych. Podatnikiem PCC jest nabywca udziałów/akcji. Należy jednak zaznaczyć, że zwolniona od PCC jest sprzedaż akcji:
- firmom inwestycyjnym oraz zagranicznym firmom inwestycyjnym,
- dokonywana za pośrednictwem firm inwestycyjnych lub zagranicznych firm inwestycyjnych,
- dokonywana w ramach obrotu zorganizowanego, lub