Prawne konsekwencje „twardego Brexitu”

19.11.2020 prawo międzynarodowe

Niebawem minie dziesięć miesięcy, odkąd Zjednoczone Królestwo wystąpiło z Unii Europejskiej. I choć Brexit formalnie się dokonał, to jego faktyczne skutki są ledwie zauważalne. Obowiązujący od początku lutego 2020 r. okres przejściowy zbliża się jednak nieuchronnie ku końcowi, a zarazem coraz mniej prawdopodobne wydaje się, by przed jego upływem (tj. przed końcem roku 2020) udało się zawrzeć umowę regulującą przyszłe stosunki Zjednoczonego Królestwa i wspólnoty.

Rodzi to oczywiście liczne ryzyka, przede wszystkim dotyczące mniej lub bardziej nagłych zmian dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą (brytyjskich w Unii i unijnych na wyspach), obywateli jednej ze stron zamieszkujących lub pracujących w drugiej, przepływu towarów i usług itp.

Ustawy brexitowe

Polski ustawodawca próbował się przygotować na wypadek wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej bez umowy.

W tym celu uchwalone zostały w szczególności następujące ustawy:

ustawa z dnia 15 marca 2019 r. o zasadach prowadzenia działalności przez niektóre podmioty rynku finansowego w związku z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej bez zawarcia umowy, o której mowa w art. 50 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej;
ustawa z dnia 15 marca 2019 r. o uregulowaniu niektórych spraw związanych z uznawaniem kwalifikacji zawodowych w związku z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej bez zawarcia umowy, o której mowa w art. 50 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej;
ustawa z dnia 15 marca 2019 r. o uregulowaniu niektórych spraw w związku z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej bez zawarcia umowy, o której mowa w art. 50 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej.

Ta ostatnia ustawa zawierała przepisy umożliwiające brytyjskim przedsiębiorcom, których pobyt w Polsce uznany został za legalny, prowadzenie działalności gospodarczej na podstawie obecnego wpisu w CEIDG. Ustawa miała też zapewnić możliwość dokończenia świadczenia usług w Polsce przez przedsiębiorców brytyjskich przez określony czas.

We wszystkich tych aktach normatywnych wskazano, że wejdą w życie „z dniem wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej bez zawarcia umowy, o której mowa w art. 50 ust. 2 zdanie drugie Traktatu o Unii Europejskiej”.

Umowa dotycząca wystąpienia

Tymczasem formalnie Brexit nastąpił po zawarciu umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (L.2020.29.7.), a więc wspomniane ustawy nigdy nie zafunkcjonowały w obrocie prawnym.

W umowie o wystąpieniu zostały w szczególności określone zasady związane z pobytem obywateli Unii i obywateli Zjednoczonego Królestwa w państwach przyjmujących, w tym prawa pracowników i osób pracujących na własny rachunek, zasady uznawania kwalifikacji zawodowych oraz szereg innych kwestii. Nie jest to jednak regulacja wyczerpująca, bowiem do chwili zawarcia umowy (a ściślej, do chwili obecnej) stronom nie udało się wypracować kompleksowych rozwiązań dotyczących ich przyszłych relacji.

W tym wydaniu Co do zasady postanowiliśmy więc pochylić się nad wybranymi zagadnieniami prawnymi dotyczącymi relacji między Zjednoczonym Królestwem a Unią Europejską po 31 grudnia 2020 r. w przypadku niezawarcia do tego czasu umowy w sprawie przyszłych stosunków.

Przyglądamy się więc:

Pozostając z nadzieją, że porozumienie uda się osiągnąć na czas, zapraszamy do lektury!

Maciej A. Szewczyk, radca prawny, praktyka transakcji i prawa korporacyjnego oraz Common Law Desk kancelarii Wardyński i Wspólnicy