Po co instytucji finansowej paszport?
Instytucje finansowe zarejestrowane w jednym państwie członkowskim Unii Europejskiej mogą swobodnie świadczyć usługi finansowe na terenie innych państw członkowskich. Dzieje się tak za sprawą zasady jednolitego paszportu (tzw. single passport rule).
Podstawowymi zasadami funkcjonowania unijnej gospodarki są swoboda świadczenia usług oraz swoboda przedsiębiorczości. Ogólnie rzecz ujmując, zasada swobody świadczenia usług umożliwia przedsiębiorcy z państwa A świadczenie usług na terytorium państwa B, bez konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów lub ograniczeń, innych niż te, które dotyczą przedsiębiorców z siedzibą w państwie B. Swoboda przedsiębiorczości pozwala na tworzenie podmiotów gospodarczych (np. spółki, oddziały) w innych państwach unijnych na tych samych zasadach, na jakich mogą je tworzyć obywatele i spółki zarejestrowane w tym państwie.
Sektor usług finansowych w Unii Europejskiej jest sektorem w przeważającej mierze regulowanym. Oznacza to, że rozpoczęcie prowadzenia działalności finansowej (np. bankowej, maklerskiej, zbiorowego inwestowania) wymaga uzyskania zezwolenia od właściwego organu nadzoru. W Polsce takim organem jest Komisja Nadzoru Finansowego.
Instytucje finansowe utworzone na terenie UE, które chcą rozszerzać swoją działalność na obszar innych państw członkowskich, nie muszą jednak występować o oddzielne zezwolenie w każdym kolejnym państwie. Przepisy o funkcjonowaniu instytucji finansowych opierają się na zasadzie jednolitego paszportu, co oznacza, że instytucja, która uzyskała zezwolenie w jednym państwie, może na podstawie tego zezwolenia świadczyć usługi na terenie całej Unii Europejskiej.
Przykładowo, dom maklerski zarejestrowany w Holandii, który chce świadczyć usługi w Polsce, nie musi w tym celu występować do Komisji Nadzoru Finansowego o udzielenie odrębnego zezwolenia. Wystarczy, że zawiadomi komisję o zamiarze rozpoczęcia działalności w Polsce. Ta będzie miała wówczas dwa miesiące na wydanie decyzji o wyznaczeniu warunków prowadzenia działalności (np. obowiązek zatrudnienia wykwalifikowanego personelu). Po uzyskaniu decyzji komisji (lub po upływie dwóch miesięcy, jeżeli komisja nie wydała żadnej decyzji) oddział domu maklerskiego będzie mógł rozpocząć swoją działalność w Polsce.
Działalność finansową w innym państwie unijnym na podstawie jednolitego paszportu można prowadzić na dwa sposoby: transgranicznie (bez otwierania oddziału) lub poprzez oddział.
Warto zaznaczyć, że sam fakt, iż przykładowy dom maklerski z Holandii działa w Polsce na podstawie holenderskiego zezwolenia, nie oznacza jeszcze, że przepisy polskie nie będą miały do niego w ogóle zastosowania. Będzie on bowiem podlegał polskim przepisom w zakresie, w jakim oferuje i sprzedaje swoje produkty klientom w Polsce. Na podstawie polskich przepisów będzie też zobowiązany do posiadania pewnych regulaminów i procedur wewnętrznych.
Jakub Koziński, Zespół Rynków Kapitałowych i Instytucji Finansowych kancelarii Wardyński i Wspólnicy