PESEL-e i NIP-y w pozwach
Tego lata wchodzi w życie kilka nowelizacji ustaw procesowych. Jedną z nich wprowadzony został obowiązek umieszczania we wnoszonych pozwach numerów PESEL, NIP i KRS powoda. Sąd natomiast ustali odpowiedni numer dla pozwanego.
Uchwalona 10 maja 2013 roku ustawa o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. 2013, poz. 654 – dostępna na stronach Rządowego Centrum Legislacji) przewiduje niewielkie – aczkolwiek istotne – zmiany w zakresie wymogów formułowania pism procesowych w postępowaniu cywilnym, w szczególności pozwów. Są one ważne z punktu widzenia zarówno strony procesu, jak i jej pełnomocnika.
PESEL i NIP w pozwie
Zmianie uległ przede wszystkim art. 126 § 2 k.p.c., przewidujący obecnie, że w pierwszym piśmie procesowym w sprawie (zasadniczo zatem w pozwie albo wniosku o wszczęcie postępowania nieprocesowego) należy umieścić numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL) lub numer identyfikacji podatkowej (NIP) powoda będącego osobą fizyczną, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania lub posiada go nie mając takiego obowiązku (pkt 2) lub numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku jego braku – numer w innym właściwym rejestrze, ewidencji lub NIP powoda niebędącego osobą fizyczną, który nie ma obowiązku wpisu we właściwym rejestrze lub ewidencji, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania (pkt 3).
Upraszczając, w pozwie należy od teraz podać albo swój PESEL lub NIP (jeśli powód jest osobą fizyczną) albo numer, pod którym powód jest zarejestrowany w KRS lub innym rejestrze, jeśli takowy się posiada (a powód osobą fizyczną nie jest). Obowiązek ten dotyczy jednak tylko pierwszego pisma i został rozciągnięty na elektroniczne postępowanie upominawcze (vide art. 50532 § 2 k.p.c.).
Sąd ustali dane pozwanego
Równie istotną zmianę stanowi dodanie do k.p.c. nowego przepisu – art. 2081 – zgodnie z którym Sąd z urzędu ustala numer PESEL pozwanego będącego osobą fizyczną, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania lub posiada go nie mając takiego obowiązku, lub numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku jego braku – numer w innym właściwym rejestrze, ewidencji lub NIP pozwanego niebędącego osobą fizyczną, który nie ma obowiązku wpisu we właściwym rejestrze lub ewidencji, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania.
Strona powodowa została zatem zobowiązana do wskazania swoich właściwych numerów identyfikacyjnych, zaś obowiązek ustalenia stosownego numeru dla strony pozwanej został nałożony na sąd. Rozwiązaniu temu trudno się dziwić, jako że nałożenie na powoda obowiązku ustalenia właściwych numerów innych stron postępowania byłoby nieuzasadnione. W przypadku Krajowego Rejestru Sądowego ustalenie numeru rejestru dla poszukiwanej spółki nie nastręcza żadnych problemów, ale już udostępnianie danych ze zbioru, jakim jest baza PESEL, podlega reglamentacji zgodnie z przepisami art. 44h i nast. ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych.
Zgodnie bowiem z przepisem art. 44h ust. 2 pkt 1 tej ustawy osobom zainteresowanym dane ze zbioru PESEL są udostępniane po wykazaniu interesu prawnego w ich uzyskaniu, a – jak wskazuje się w orzecznictwie sądów administracyjnych – zamiar wytoczenia powództwa przeciwko innej osobie nie uzasadnia tegoż interesu. Przykładowo NSA w wyroku z 29 maja 2012 roku (II OSK 417/11, niepubl., LEX nr 1252062) stwierdził, że Dążenie do ochrony dóbr osobistych przez zamiar wytoczenia powództwa cywilnego przeciwko dziennikarzom, podniesiony we wniosku, nie dowodzi istnienia interesu prawnego po stronie skarżącego. Interes prawny musi mieć charakter realny, a więc musi rzeczywiście istnieć w dacie stosowania danych norm prawa administracyjnego. Nie można uznać legitymacji prawnej podmiotu, który uzasadnia swój interes prawny zdarzeniami i okolicznościami mającymi nastąpić w przyszłości, do których dąży lub zamierza podjąć w przyszłości (podobnie wyrok NSA w Warszawie z 19 marca 2002 roku, IV SA 1132/00, niepubl., LEX nr 81670, wyrok NSA z 28 stycznia 2011 roku, I OSK 1214/10, niepubl., LEX nr 969447). Mogłoby to stanowić poważne utrudnienie dla potencjalnego powoda.
Sąd rozpoznający sprawę jest natomiast uprawniony do dostępu do bazy danych PESEL na podstawie art. 44h ust. 1 pkt 1 ustawy.
Od kiedy stosować nowe przepisy
Ustawa nowelizująca – jako że przewiduje także inne zmiany – zawiera stosowne przepisy przejściowe, zgodnie z którymi strony nie muszą uzupełniać wskazanych danych w sprawach, które już się toczą (art. 2 ustawy).
Obowiązki wskazywania i ustalania numerów PESEL, NIP i KRS dotyczą bowiem spraw, które zostały wszczęte po dniu wejścia w życie ustawy, a zatem poczynając od 7 lipca 2013 roku – wobec faktu ogłoszenia (opublikowania w Dzienniku Ustaw) ustawy nowelizującej 6 czerwca 2013 roku i wskazania miesięcznego vacatio legis (zob. art. 2 i 3 ustawy).
Maciej Kiełbowski, Zespół Rozwiązywania Sporów i Arbitrażu kancelarii Wardyński i Wspólnicy
