Oskarżony | Co do zasady

Jakie prawa ma oskarżony?

Za oskarżonego uważa się osobę, przeciwko której wniesiono oskarżenie do sądu, a także osobę, wobec której prokurator złożył wniosek o warunkowe umorzenie postępowania albo wniosek o wydanie na posiedzeniu wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kar. Oskarżony jest stroną w postępowaniu karnym przed sądem. Podstawowym prawem oskarżonego jest prawo do obrony. Oskarżony może bronić się sam, jak również korzystać z pomocy ustanowionego obrońcy. W ściśle określonych wypadkach oskarżony musi mieć obrońcę (patrz artykuł dotyczący podejrzanego).

Jeżeli oskarżony jest tymczasowo aresztowany, może porozumiewać się ze swoim obrońcą podczas nieobecności innych osób lub korespondencyjnie, z tym że w postępowaniu przygotowawczym prokurator, udzielając zezwolenia na porozumienie się, może w szczególnie uzasadnionych przypadkach zastrzec, że będzie przy tym obecny sam lub będzie obecna osoba przez niego upoważniona, ale zastrzeżenie to nie może być utrzymywane ani dokonane po upływie 14 dni od dnia tymczasowego aresztowania.

Oskarżony może m.in.:

• składać wnioski i inne oświadczenia na piśmie albo ustnie do protokołu,
• składać wnioski dowodowe,
• zadawać pytania osobie przesłuchiwanej,
• składać wyjaśnienia – może jednak bez podania powodów odmówić odpowiedzi na poszczególne pytania lub odmówić składania wyjaśnień, o czym należy go pouczyć,
• składać wyjaśnienia dotyczące każdego dowodu,
• złożyć wniosek o wyznaczenie obrońcy z urzędu,
• przeglądać sądowe akta sprawy w toku postępowania i sporządzać z nich odpisy,
• uzyskać odpłatnie kserokopie dokumentów z akt sprawy (nieodpłatnie może sporządzić fotokopie akt sprawy),
• wziąć udział w czynności dowodowej poza rozprawą, z tym że pozbawionego wolności sprowadza się tylko wówczas, gdy sąd uzna to za konieczne,
• złożyć wniosek o sprostowanie protokołu rozprawy i posiedzenia, ze wskazaniem nieścisłości i opuszczeń,
• żądać sporządzenia uzasadnienia wyroku na piśmie i doręczenia odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem,
• wnosić środki odwoławcze,
• żądać od Skarbu Państwa odszkodowania za poniesioną szkodę oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę:
  • wynikłe z wykonania względem niego w całości lub w części kary, której nie powinien był ponieść,
  • w związku z zastosowaniem środka zabezpieczającego,
  • w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania.