Nowelizacja ustawy o ochronie konkurencji | Co do zasady

18 stycznia 2015 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o ochronie konkurencji. Zmiany są istotne.

Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz ustawy – Kodeks postępowania cywilnego z dnia 10 czerwca 2014 r. Nowelizację opublikowano w Dzienniku Ustaw z 17 lipca 2014 r., poz. 945. Zgodnie z jej art. 12 weszła ona w życie po upływie sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia, czyli 18 stycznia 2015 r.

Poniżej przypominamy najważniejsze zmiany wprowadzane ustawą, o których wielokrotnie informowaliśmy w toku prac ustawodawczych.

Kontrola koncentracji

Nowy system jest dwuetapowy. Sprawy niewymagające przeprowadzenia badania rynku i niebudzące wątpliwości co do ich wpływu na rynek rozpatrywane mają być w ciągu miesiąca, sprawy skomplikowane i wymagające dalszej analizy rynku – w ciągu 4 dodatkowych miesięcy drugiego etapu.

Na wniosek zgłaszającego można utajnić decyzję warunkową w zakresie terminu, w jakim przedsiębiorca ma spełnić określony w niej warunek .

Zmienia się zakres obowiązku zgłoszenia koncentracji. Wyłączono spod niego:

• połączenie przedsiębiorców lub utworzenie wspólnego przedsiębiorcy, gdy obrót żadnego z uczestników nie przekracza równowartości 10 mln euro w żadnym z dwóch lat obrotowych poprzedzających koncentrację,
• przejęcie kontroli nad przedsiębiorcą lub przedsiębiorcami należącymi do jednej grupy kapitałowej przy jednoczesnym nabyciu części mienia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców należących do tej grupy kapitałowej, gdy obrót przedsiębiorcy lub przedsiębiorców, nad którymi ma nastąpić przejęcie kontroli, i obrót realizowany przez nabywane części mienia nie przekroczył łącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w żadnym z dwóch lat obrotowych poprzedzających koncentrację równowartości 10 mln euro.

Uszczegółowiono również zasady obliczania obrotu dla poszczególnych rodzajów koncentracji oraz dla transakcji wieloetapowych.

Leniency

Wprowadzono tzw. leniency plus – dodatkową redukcję kary (o 30%) oraz status pierwszego wnioskodawcy leniency w kolejnym postępowaniu w zamian za informację o kolejnym porozumieniu, w którym przedsiębiorca brał udział.

Uelastyczniono wymóg zaprzestania udziału w porozumieniu (najpóźniej niezwłocznie po złożeniu wniosku).

Wyłączono inicjatora porozumienia z kręgu podmiotów, które nie mogą skorzystać z odstąpienia od nałożenia kary.

Zmieniono zasady ogólne obliczania kary w przypadku jej obniżenia. Dotąd określony był maksymalny pułap kary. Zamiast tego od kary, która zostałaby wymierzona w przypadku niezastosowania procedury leniency, będzie odejmowana określona wartość procentowa.

Do ustawy przeniesiono też szczegółowe określenie treści wniosku leniency, wniosku skróconego i uproszczonego oraz warunków ich składania.

Środki zaradcze (tzw. remedies)

To całkowicie nowa instytucja, zgodnie z którą Prezes UOKiK może w drodze decyzji nałożyć zakaz bądź nakaz określonych działań na przedsiębiorcę naruszającego zakaz porozumień ograniczających konkurencję lub nadużywania pozycji dominującej.

Dobrowolne poddanie się karze (tzw. settlement)

Również nowość, polegająca na obniżeniu kary o 10% w zamian za dobrowolne, choć z inicjatywy Prezesa UOKiK, przyznanie się przez przedsiębiorcę do stosowania praktyki lub potwierdzenie ustaleń Prezesa UOKiK oraz niekwestionowanie wysokości kary i niepodważanie decyzji w postępowaniu odwoławczym.

Odpowiedzialność osób fizycznych (osób zarządzających przedsiębiorcą)

Najbardziej chyba kontrowersyjna i najszerzej komentowana zmiana. Za umyślne dopuszczenie, poprzez działanie lub zaniechanie, do naruszenia przez przedsiębiorcę zakazu porozumień ograniczających konkurencję (z wyjątkiem zmowy przetargowej) osobom fizycznym („osobom zarządzającym”) grozi kara do 2 000 000 złotych. W kontekście publikowanego ostatnio przez UOKiK listu Prezesa Urzędu do przedsiębiorców, dotyczącego leniency, warto podkreślić, że odpowiedzialność ta obejmuje wyłącznie działania i zaniechania mające miejsce od dnia wejścia w życie nowelizacji (art. 6 nowelizacji).

Kontrola i przeszukanie

Rozdzielono kontrolę i przeszukanie, doprecyzowano prawa i obowiązki kontrolowanych i kontrolujących, wprowadzono prawo do złożenia zażalenia na czynności, które naruszyły prawa przeszukiwanego lub innych osób (bez wstrzymania przeszukania), doprecyzowano przepisy o karach pieniężnych za brak współdziałania w toku kontroli.

Terminy

• Termin przedawnienia w zakresie praktyk ograniczających konkurencję: zamiast jednego roku – 5 lat od końca roku, w którym zaprzestano stosowania praktyki (dla przedsiębiorców) lub od końca roku, w którym osoba zarządzająca zaprzestała zachowania, za które może ponosić odpowiedzialność,
• Termin na wniesienie odwołania od decyzji Prezesa UOKiK – jeden miesiąc zamiast 14 dni,
• Termin prowadzenia postępowania wyjaśniającego – 4 miesiące, a w sprawach szczególnie skomplikowanych – 5 miesięcy (zamiast, odpowiednio, 30 i 60 dni).

Inne zmiany dotyczą m.in. publicznego ostrzeżenia o podejrzeniu naruszania zbiorowych interesów konsumentów czy przepisów dotyczących kar (w tym przyjęcia jako podstawy wymiaru kary obrotu przedsiębiorcy w roku obrotowym poprzedzającym nałożenie kary, zamiast przychodu) oraz postępowania przed Prezesem UOKiK (m.in. w związku z nowymi przepisami dotyczącymi kontroli i przeszukania).

Na stronie internetowej UOKiK dostępne jest ogólne zestawienie zmian oraz ujednolicony tekst ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów po zmianach w formacie .pdf.

15 stycznia 2015 r. opublikowano w Dzienniku Ustaw rozporządzenia do znowelizowanej ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów:

• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie sposobu obliczania obrotu przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji (Dz. U. z 2015 r., poz. 79),
• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie zgłoszenia zamiaru koncentracji przedsiębiorców (zakres wymaganych informacji i dokumentów oraz nowy formularz WID; Dz. U. z 2015 r., poz. 80) oraz
• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania z wnioskiem o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie (dotyczące kwestii formalnych i proceduralnych związanych z leniency; Dz. U. z 2015 r., poz. 81).

Rozporządzenia, podobnie jak nowelizacja ustawy, weszły w życie 18 stycznia 2015 r.

Należy się także spodziewać w najbliższym czasie nowych wyjaśnień Prezesa UOKiK dotyczących kontroli koncentracji, kar i leniency (te pierwsze są już po konsultacjach społecznych).

Marcin Kulesza, praktyka prawa konkurencji kancelarii Wardyński i Wspólnicy