Nowe zasady finansowania parków narodowych
11.08.2011
ochrona środowiska | projekt
Ministerstwo Środowiska zaproponowało zmiany w ustawie o ochronie przyrody polegające na przekształceniu parków narodowych w państwowe osoby prawne.
Zgodnie z intencją ministerstwa zmiany mają zapewnić parkom sprawne funkcjonowanie oraz efektywne finansowanie ich działalności.
Konieczność nowelizacji ustawy o ochronie przyrody związana jest z wejściem w życie nowych przepisów ustawy o finansach publicznych oraz ustawy Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych. Na ich mocy zlikwidowano gospodarstwa pomocnicze funkcjonujące przy państwowych jednostkach budżetowych – parkach narodowych.
Do tej pory gospodarstwa pomocnicze gromadziły pieniądze z dochodów własnych parków, przeznaczając następnie te środki na działalność parków związaną z ochroną przyrody. Po likwidacji gospodarstw niezbędne stało się stworzenie nowego mechanizmu finansowania. Osiągnięciu tego celu ma służyć przekształcenie państwowych jednostek budżetowych – parków narodowych w państwowe osoby prawne. Dzięki przekształceniu parki narodowe będą mogły osiągać przychody z różnych źródeł, zatrzymywać je, dysponować nimi oraz przeznaczać na cele ochrony przyrody i wartości kulturowych regionu. Zmiana formy organizacyjno-prawnej nie zmieni jednak zakresu zadań parków narodowych. Na zasadach przewidzianych w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej, ale z ograniczeniami wynikającymi z przepisów o ochronie środowiska, parki będą mogły prowadzić działalność gospodarczą niezwiązaną bezpośrednio z ochroną przyrody.
Zgodnie z założeniami projektu ustawy park narodowy – państwowa osoba prawna, po wejściu w życie zmian, będzie prowadzić samodzielną gospodarkę finansową, finansując wydatki związane z własną działalnością z posiadanych środków oraz uzyskiwanych wpływów.
Projekt ustawy zawiera szczegółowy katalog przychodów, jakie będą mogły osiągać parki narodowe przekształcone w państwowe osoby prawne. Są to dotacje z budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego, dotacje z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz dotacje z wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Ponadto przychodami mogą być dobrowolne wpłaty, zapisy, darowizny, świadczenia rzeczowe, wpływy pochodzące z fundacji oraz wpływy z przedsięwzięć organizowanych na rzecz ochrony przyrody, jak również środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, niepodlegające zwrotowi, inne niż środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej.
Nowe przepisy powierzają nadzór nad działalnością parków ministrowi środowiska z możliwością kontrolowania ich funkcjonowania we wszystkich aspektach.
Zmiany w ustawie z jednej strony mają umożliwić skuteczniejsze wnioskowanie o dotacje, wpłynąć na lepszą kondycję finansową parków i stworzenie im jak najdogodniejszych warunków do spełniania funkcji ochrony przyrody i dziedzictwa bioróżnorodności, a z drugiej umożliwić zatrzymanie dotychczasowych przychodów i etatów zlikwidowanych gospodarstw pomocniczych działających przy parkach narodowych.
Zgodnie z wyliczeniami ministerstwa na funkcjonowanie parków narodowych w 2012 roku państwo przeznaczy z budżetu ok. 85 mln zł. Według tych szacunków uzyskane przez parki środki pochodzące z własnej działalności wyniosą ok. 53 mln zł i zostaną przeznaczone na ochronę zasobów przyrodniczych i kulturowych.
Projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw został przyjęty przez Radę Ministrów na posiedzeniu w dniu 31 maja 2011 roku.
Znowelizowane przepisy mają wejść w życie z dniem 1 stycznia 2012 roku.
Izabela Zielińska-Barłożek, Barbara Majewska, Zespół Prawa Ochrony Środowiska kancelarii Wardyński i Wspólnicy
