Kolorowy znak towarowy czy pozbawiona charakteru odróżniającego kompozycja kolorystyczna?
Istnieje wiele rodzajów znaków towarowych. Do popularniejszych należą słowne, graficzne, kombinowane (czyli słowno-graficzne), trójwymiarowe, a także kolorowe. Wybór rodzaju znaku nie pozostaje bez znaczenia. Decyzja o jego wyborze w zgłoszeniu rejestracyjnym może mieć znaczenie dla zakresu ochrony znaku.
Wyrok Sądu z 3 maja 2017 r. w sprawie T-36/16.
Stan sprawy
Spółka Enercon w 2003 r. zarejestrowała znak towarowy składający się z różnych odcieni koloru zielonego, ułożonych w taki sposób, że kolor staje się coraz jaśniejszy, począwszy od dolnej części znaku. Znak został zarejestrowany w klasie 7 klasyfikacji nicejskiej dla turbin wiatrowych i ich części. W zgłoszeniu spółka wskazała, że rejestruje znak jako kolorowy znak towarowy.
ZTUE nr 002346542
W 2009 r. hiszpańska spółka, Gamesa Eolica, złożyła wniosek o unieważnienie przedstawionego powyżej znaku towarowego. Wydział Unieważnień przychylił się do wniosku i kwestionowany znak towarowy unieważnił, przede wszystkim ze względu na brak charakteru odróżniającego (art. 7 (1) (b) rozporządzenia Rady nr 207/2009).
Uprawniony złożył odwołanie od tej decyzji. I tak, 1 marca 2012 r., Izba Odwoławcza uchyliła decyzję Wydziału Unieważnień. W sprawie istotne i problematyczne okazały się dwa zagadnienia. Po pierwsze rodzaj kwestionowanego znaku. Izba Odwoławcza uznała bowiem że kwestionowany znak jest znakiem graficznym, obejmującym dwuwymiarowy kształt składający się z kolorów, a nie kolorowym znakiem towarowym. Po drugie charakter odróżniający znaku. Izba Odwoławcza uznała bowiem, że kwestionowany znak ma charakter odróżniający.
Sprawa trafiła do Sądu Unii Europejskiej. Sąd uznał, że Izba Odwoławcza błędnie oceniła rodzaj kwestionowanego znaku, uznając go za dwuwymiarowy znak graficzny, a nie znak kolorowy. Z tego względu Sąd nie badał charakteru odróżniającego znaku. Sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania Izby Odwoławczej.
W decyzji z 28 października 2015 r., ponownie badając sprawę, Izba Odwoławcza stwierdziła, że postępowanie powinno dotyczyć znaku tak jak został on zarejestrowany, czyli kolorowego znaku graficznego, składającego się z różnych odcieni zielonego i białego, ułożonych w określony wąski, trapezoidalny kształt. Co do charakteru odróżniającego znaku wskazano zaś, że znak pełni funkcję czysto estetyczną, jest elementem dekoracyjnym umieszczonym na towarze, ale w żaden sposób nie wskazuje jego pochodzenia. Uznano, że kolor zielony kojarzy się z ekologicznym i przyjaznym środowisku charakterem produktu. Odcienie składające się na znak towarowy są ułożone w sposób logiczny, od najciemniejszego do najjaśniejszego, przez co znak wydaje się całkowicie zwyczajny, nie zawiera w sobie elementu, który mógłby przykuwać uwagę odbiorców. Ponadto osoby kupujące tak drogie urządzenia jak turbiny wiatrowe nie podejmują decyzji na podstawie zewnętrznego wyglądu i walorów estetycznych towaru, ale na podstawie nazwy producenta albo słownych znaków towarowych, które przekazują informację dotyczącą pochodzenia tych towarów.
Sprawa znalazła swój finał w Sądzie, który 3 maja 2017 r. wydał wyrok.
Wyrok Sądu
W wyroku z 3 maja 2017 r. Sąd potwierdził wytyczne wynikające z orzecznictwa odnoszące się do kolorowych znaków towarowych i badania ich charakteru odróżniającego. Sąd stwierdził m.in., że aby kolory lub ich kombinacje mogły być uznane za znaki towarowe, muszą być przedstawialne graficznie i posiadać zdolność odróżniającą, czyli pozwalać na odróżnienie towarów pochodzących z przedsiębiorstwa jednego przedsiębiorcy od towarów pochodzących z innego przedsiębiorstwa. Poza zupełnie wyjątkowymi przypadkami kolory nie posiadają pierwotnej zdolności odróżniającej, ale mogą nabyć wtórną zdolność odróżniającą w wyniku używania. Charakter odróżniający znaku powinien być oceniany w odniesieniu do towarów lub usług, dla których został zarejestrowany, a także z punktu widzenia określonego kręgu odbiorców.
Sąd zaznaczył, że Izba Odwoławcza nie popełniła błędu, oceniając zdolność odróżniającą kwestionowanego znaku towarowego jako znaku kolorowego, a nie znaku graficznego. Jeśli zgłaszający chciał zarejestrować graficzny znak towarowy, to w taki sposób powinien go zgłosić. Skoro jednak tego nie zrobił i zgłosił znak jako znak kolorowy, to nie ma podstaw do badania zdolności odróżniającej jako znaku innego rodzaju, niż to wynika z rejestracji. Wobec tego, że znak zgłoszono jako znak kolorowy, strzelisty, trapezoidalny kształt, na którym umieszczono kolory, nie powinien stanowić przedmiotu rozważań sądu, bowiem żądanie udzielenia ochrony nie dotyczy kształtu, a celem kształtu nie jest wyznaczenie obrysu znaku towarowego, lecz jedynie wskazanie, w jaki sposób kombinacja kolorów będzie umieszczona na towarze. Badanie zdolności odróżniającej znaku kolorowego będzie dotyczyć jedynie układu kolorów i będzie się odbywało z pominięciem kształtu.
Sąd weryfikował też, czy Izba Odwoławcza prawidłowo oceniła brak charakteru odróżniającego. Sąd zgodził się z twierdzeniem Izby Odwoławczej, że znak składa się z 5 odcieni tego samego koloru zielonego oraz koloru białego. Znak nałożony na turbiny spełnia rolę dekoracji, wywołuje wrażenia estetyczne, ale nie wskazuje na pochodzenie towaru. Ponadto sposób ułożenia odcieni zielonego, czyli swoiste przechodzenie od najciemniejszego do najjaśniejszego, ma charakter logiczny i jest pozbawione elementu odróżniającego od wielu podobnych kompozycji kolorystycznych. Odbiorcami towarów takich jak turbiny wiatrowe są profesjonaliści lub osoby, którym profesjonaliści doradzają. Osoby takie, co jest zrozumiałe, swoich wyborów dokonują z szczególną starannością, dokładnie rozważając wszelkie argumenty przemawiające za wyborem konkretnego towaru. Względy estetyczne nie będą stanowiły istotnego elementu procesu podejmowania tak skomplikowanej decyzji, a sposób ułożenia odcieni zielonego nie wskazuje na pochodzenie turbin wiatrowych.
Sąd podtrzymał więc decyzję Izby Odwoławczej.
Podsumowanie
Z omawianego wyroku płyną istotne wnioski. Po pierwsze – znak towarowy powinien być badany tak jak został zarejestrowany. W omawianej sprawie znak zgłoszony został jako kolorowy. Po drugie – jeśli znak towarowy kolorowy jest przedstawiony na jakimś kształcie, to co do zasady kształt ten nie stanowi części znaku, nie wyznacza jego obrysu, pokazuje tylko sposób nałożenia znaku na towar. Wyrok stanowi wskazówkę dla zgłaszających znaki towarowe, pokazuje bowiem, że od wyboru rodzaju znaku towarowego i precyzyjnego przygotowania zgłoszenia może zależeć zakres ochrony.
Monika A. Górska, Mateusz Hyży, praktyka własności intelektualnej kancelarii Wardyński i Wspólnicy
