Europejski nakaz zapłaty w praktyce
Jak uzyskać europejski nakaz zapłaty, jak go wyegzekwować i jakie możliwości ma dłużnik, przeciwko któremu wydano taki nakaz.
Pozew o wydanie europejskiego nakazu zapłaty
Europejskie postępowanie nakazowe wszczyna się poprzez wniesienie pozwu. Artykuł 7 pkt 2 i 3 rozporządzenia (WE) nr 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. ustanawiającego postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty wymienia elementy obligatoryjne pozwu.
Po pierwsze, pozew musi zawierać: (1) nazwę lub imiona i nazwiska oraz adresy stron, a także, w odpowiednich przypadkach, ich przedstawicieli oraz oznaczenie sądu, do którego kierowany jest pozew; (2) kwotę dochodzonego roszczenia, w tym kwotę roszczenia głównego oraz, stosownie do okoliczności, odsetki, kary umowne i koszty; (3) jeżeli powód dochodzi odsetek – stawkę odsetek oraz okres, za jaki żąda odsetek, chyba że zgodnie z prawem państwa członkowskiego wydania odsetki ustawowe doliczane są automatycznie do roszczenia głównego; (4) uzasadnienie roszczenia, w tym opis okoliczności wskazanych jako podstawa roszczenia oraz, w odpowiednich przypadkach, żądanych odsetek; (5) opis dowodów na poparcie roszczenia; okoliczności uzasadniające właściwość sądu; (6) uzasadnienie transgranicznego charakteru sprawy.
Po drugie, pozew musi zawierać także oświadczenie powoda, że podane informacje są zgodnie z jego najlepszą wiedzą i przekonaniem prawdziwe oraz że przyjmuje on do wiadomości, iż umyślne podanie nieprawdziwych informacji może skutkować zastosowaniem odpowiednich sankcji zgodnie z prawem państwa członkowskiego wydania.
W dalszej części przepisu wymienione są elementy fakultatywne pozwu.
Sąd bada, czy pozew spełnia warunki formalne określone w rozporządzeniu, a także czy jest uzasadniony. Jeżeli wszystkie warunki formalne są spełnione, wówczas sąd, zazwyczaj w terminie 30 dni od dnia wniesienia pozwu, wydaje europejski nakaz zapłaty (ENZ).
Sprzeciw od nakazu zapłaty; wydanie oraz stwierdzenie wykonalności nakazu zapłaty
Stronie przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu od europejskiego nakazu zapłaty. Sprzeciw musi zostać wysłany w terminie 30 dni od doręczenia nakazu pozwanemu. Wystarczy, że pozwany w sprzeciwie wskaże ogólnie, że kwestionuje roszczenie – nie ma konieczności precyzowania powodów. W razie wniesienia sprzeciwu nakaz taki traci moc, a sprawa jest przekazana do zwykłego trybu cywilnego, właściwego dla danego państwa. Jeżeli we wskazanym terminie sprzeciw nie wpłynie do sądu wydania nakazu zapłaty, wówczas sąd ten stwierdza wykonalność europejskiego nakazu zapłaty i wykonalny nakaz przesyła powodowi, o czym mówi art. 18 rozporządzenia.
Uchylenie procedury exequatur
Następnym etapem po wydaniu nakazu zapłaty i stwierdzeniu jego wykonalności jest wykonanie takiego nakazu.
W art. 5 rozporządzenie wskazuje dwie istotne w tym kontekście definicje, a mianowicie „państwo członkowskie wydania” (państwo członkowskie, w którym europejski nakaz zapłaty został wydany) oraz „państwo członkowskie wykonania” (państwo członkowskie, w którym wnioskuje się o wykonanie europejskiego nakazu zapłaty).
Zgodnie z art. 19 rozporządzenia europejski nakaz zapłaty, który stał się wykonalny w państwie członkowskim wydania, jest uznawany i wykonywany w innych państwach członkowskich bez dodatkowej potrzeby stwierdzania wykonalności i bez możliwości sprzeciwienia się jego uznaniu. Przepis ten znosi tzw. procedurę exequatur (czyli uzyskiwania zezwolenia na wykonanie w jednym państwie wyroku wydanego w innym państwie), co znacznie przyspiesza i upraszcza postępowanie, a także eliminuje wszelkie postępowania pośrednie poprzedzające uznanie i wykonanie ENZ.
Z treści art. 19 rozporządzenia wynika także zakaz dyskryminacji europejskich nakazów zapłaty, pochodzących z państw obcych, względem tytułów krajowych. W praktyce oznacza to, że europejskie nakazy zapłaty, których wykonalność zostanie stwierdzona w państwie wydania, będą wykonywane w Polsce w sposób automatyczny, bez potrzeby uzyskiwania exequatur, na takich samych warunkach jak tytuły egzekucyjne pochodzące od sądów polskich.
Na takich samych zasadach będą też podlegać wykonaniu na terenie pozostałych państw członkowskich (z wyjątkiem Danii, która nie bierze udziału we współpracy państw w tym zakresie) te nakazy, których wykonalność zostanie stwierdzona przez sąd polski1. Tym samym rozporządzenie wprowadza faktyczną swobodę w przepływie ENZ pomiędzy państwami członkowskimi. Swoboda ta nie jest ograniczona żadnymi szczególnymi procedurami przeprowadzanymi w państwie członkowskim wykonania.
Postępowanie egzekucyjne
Następnym etapem na drodze do odzyskania należności jest złożenie wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Wniosek składa się do właściwego organu państwa wydania, czyli państwa, w którym wydano europejski nakaz zapłaty. Zgodnie z art. 21 ust. 2 rozporządzenia do wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego należy dołączyć:
(1) odpis europejskiego nakazu zapłaty, którego wykonalność została stwierdzona przez sąd wydania i który spełnia wymogi niezbędne do stwierdzenia jego autentyczności; (2) w razie potrzeby, tłumaczenie europejskiego nakazu zapłaty na język urzędowy państwa członkowskiego wykonania lub, jeżeli w tym państwie członkowskim obowiązuje kilka języków urzędowych, na język urzędowy lub jeden z języków urzędowych, w jakim zgodnie z prawem tego państwa członkowskiego prowadzi się postępowanie sądowe w miejscu, gdzie dochodzi się wykonania, lub na inny język wskazany przez państwo członkowskie wykonania jako akceptowany. Każde państwo członkowskie może wskazać język lub języki urzędowe instytucji Unii Europejskiej inne niż jego własny język urzędowy, które może zaakceptować do celów wydania europejskiego nakazu zapłaty. Tłumaczenie musi być poświadczone przez osobę posiadającą wymagane uprawnienia w jednym z państw członkowskich.
Odmowa wykonania
Artykuł 22 rozporządzenia reguluje sytuację odmowy wykonania nakazu zapłaty. Na wniosek pozwanego sąd właściwy w państwie członkowskim wykonania odmawia wykonania, jeżeli europejskiego nakazu zapłaty nie można pogodzić z wcześniejszym orzeczeniem lub nakazem wydanym w jednym z państw członkowskich albo w państwie trzecim, pod warunkiem że: (a) wcześniejsze orzeczenie lub nakaz zostały wydane w odniesieniu do tego samego przedmiotu sporu i dotyczyły tych samych stron; (b) wcześniejsze orzeczenie lub nakaz spełniają warunki niezbędne do uznania ich w państwie członkowskim wykonania; (c) niemożność pogodzenia nakazu z wcześniejszym orzeczeniem lub nakazem nie mogła być podniesiona w formie zarzutu w postępowaniu sądowym w państwie członkowskim wydania. Na wniosek sąd odmawia również wykonania, jeżeli – i w takim zakresie, w jakim – pozwany zapłacił powodowi kwotę orzeczoną w europejskim nakazie zapłaty. W żadnym wypadku europejski nakaz zapłaty nie może być przedmiotem ponownego badania pod względem merytorycznym w państwie członkowskim wykonania.
Natalia Balcerzak, Zespół Bankowości i Finansowania Projektów kancelarii Wardyński i Wspólnicy
_____________
1 Jolanta Zatorska, Komentarz do art.19 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1896/2006 ustanawiającego postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty