Brexit a ograniczenia w obrocie produktami podwójnego przeznaczenia
Od 31 stycznia 2020 r. Wielka Brytania nie jest państwem członkowskim UE, a prawo UE przestanie mieć zastosowanie do Wielkiej Brytanii po zakończeniu okresu przejściowego w dniu 31 grudnia 2020 r. Oznacza to, że od 1 stycznia 2021 r. w stosunku do Wielkiej Brytanii przestanie obowiązywać rozporządzenie (WE) nr 428/2009 ustanawiające wspólnotowy system kontroli wywozu, transferu, pośrednictwa i tranzytu w odniesieniu do produktów podwójnego zastosowania.
Wywóz produktów podwójnego zastosowania do Wielkiej Brytanii
Na gruncie rozporządzenia (WE) nr 428/2009 oraz ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa (dalej: ustawa o obrocie produktami strategicznymi) przemieszczenie produktów podwójnego przeznaczenia w ramach państw członkowskich UE nie jest traktowane jako wywóz, ale jako transfer wewnątrzunijny niewymagający zezwolenia (z wyjątkiem produktów wymienionych w Załączniku IV do rozporządzenia 428/2009).
Po zakończeniu okresu przejściowego kontrole obrotu na mocy rozporządzenia 428/2009 oraz ustawy o obrocie produktami strategicznymi będ̨ą miały zastosowanie do wywozu do Wielkiej Brytanii tak jak obecnie w przypadku państw trzecich. Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o obrocie produktami strategicznymi wywóz produktów podwójnego zastosowania z UE do państw trzecich wymaga co do zasady zezwolenia organu kontroli obrotu, tj. Ministra właściwego ds. gospodarki.
Oznaczałoby to, że eksporterzy planujący wywóz towarów podwójnego przeznaczenia do Wielkiej Brytanii musieliby uzyskać zezwolenie od właściwego organu krajowego państwa członkowskiego, w którym eksporter ma siedzibę, co stanowiłoby znaczne obciążenie dla unijnych przedsiębiorców wpływające na ich konkurencyjność. Aby ograniczyć skutki wystąpienia Wielkiej Brytanii z UE, Wielka Brytania zostanie dodana do załącznika IIa do rozporządzenia 428/2009, który zawiera wykaz „bezpiecznych” państw posiadających generalne zezwolenie na wywóz (GEA). Obecnie w wykazie tym znajdują się Australia, Kanada, Japonia, Nowa Zelandia, Norwegia, Szwajcaria (w tym Liechtenstein) i USA.
Wywóz większości produktów podwójnego zastosowania do Wielkiej Brytanii będzie mógł zatem odbywać się na podstawie unijnego generalnego zezwolenia na wywóz EU001. Na wywóz pozostałych produktów podwójnego zastosowania do Wielkiej Brytanii konieczne będzie uzyskanie zezwoleń indywidualnych lub globalnych.
Należy pamiętać, że każdy eksporter stosujący unijne generalne zezwolenie na wywóz musi powiadomić właściwe organy państwa członkowskiego, w którym ma on swoją siedzibę, o pierwszym zastosowaniu tego zezwolenia nie później niż 30 dni po dniu pierwszego wywozu.
Należy także zwrócić uwagę, że po zakończeniu okresu przejściowego nie będzie możliwy wywóz produktów podwójnego zastosowania umiejscowionych na terytorium Polski na podstawie indywidualnych i globalnych zezwoleń wydanych przez Wielką Brytanię.
Zgodnie z art. 22 rozporządzenia 428/2009 niektóre produkty podwójnego zastosowania wymienione w załączniku IV do tego rozporządzenia ze względu na szczególne właściwości i przeznaczenie podlegają kontroli transferów wewnątrzunijnych. Po zakończeniu okresu przejściowego transfery tych produktów z UE do Wielkiej Brytanii będą stanowiły wywóz podlegający zezwoleniu zgodnie z warunkami rozporządzenia (WE) nr 428/2009 oraz ustawy o obrocie produktami strategicznymi.
Natomiast jeśli chodzi o pozwolenia na transfer wewnątrzunijny wydane przed zakończeniem okresu przejściowego przez właściwy organ jednego z państw członkowskich UE w odniesieniu do transferów do Wielkiej Brytanii, to staną się one ważnymi zezwoleniami na wywóz do Wielkiej Brytanii po zakończeniu okresu przejściowego aż do wygaśnięcia ważności tych pozwoleń.
Wywóz produktów podwójnego zastosowania z Wielkiej Brytanii do UE
Jeżeli towary lub usługi są obecnie objęte kontrolą podwójnego zastosowania, ale nie wymagają zezwolenia, ponieważ są eksportowane do UE, aby kontynuować wywóz po 31 grudnia 2020 r. eksporter będzie musiał zarejestrować się w celu uzyskania generalnego otwartego zezwolenia na eksport (OGEL). Szczegółowe informacje dostępne są na stronie internetowej Departamentu Handlu Międzynarodowego. Zezwolenie nie jest wymagane do czasu zakończenia okresu przejściowego, ale rejestracja jest obecnie otwarta poprzez SPIRE, elektroniczny system wydawania pozwoleń Wspólnej Jednostki Kontroli Eksportu.
Departament Handlu Międzynarodowego potwierdził, że jeżeli eksporter posiada już zezwolenie na wywóz produktów podwójnego zastosowania do państwa spoza UE wydane przez Zjednoczone Królestwo, pozostanie ono ważne na wywóz z Wielkiej Brytanii. Obejmuje to rejestracje generalnych otwartych zezwoleń na eksport oraz generalnych zezwoleń na eksport, które nadal będą funkcjonowały jako zezwolenia brytyjskie.
Trwające przemieszczenie produktów podwójnego zastosowania
Art. 47 ust. 1 umowy o wystąpieniu stanowi, że na warunkach w niej określonych przemieszczanie towarów trwające w momencie zakończenia okresu przejściowego traktuje się jako przemieszczenie wewnątrzunijne pod względem wymogów dotyczących zezwoleń na wywóz i przywóz określonych w prawie UE.
Irlandia Północna
Po zakończeniu okresu przejściowego w stosunkach handlowych w Irlandią Północną stosuje się Protokół w sprawie Irlandii/Irlandii Północnej („protokół IE/NI”). Protokół IE/NI, którego początkowy okres stosowania wynosi 4 lata po zakończeniu okresu przejściowego, podlega okresowemu zatwierdzaniu przez Zgromadzenie Ustawodawcze Irlandii Północnej.
Protokół IE/NI przewiduje, że rozporządzenie (WE) nr 428/2009 będzie miało w okresie obowiązywania Protokołu IE/NI zastosowanie do Irlandii Północnej. Oznacza to, że przemieszczenie produktów podwójnego zastosowania z UE do Irlandii Północnej i odwrotnie stanowi transfer wewnątrzunijny do celów rozporządzenia (WE) nr 428/2009 oraz że przemieszczenie produktów podwójnego zastosowania z Irlandii Północnej do państwa trzeciego lub do Wielkiej Brytanii stanowi wywóz do celów rozporządzenia (WE) nr 428/2009 podlegający odpowiednim zezwoleniom.
Sankcje
Obecna polityka Wielkiej Brytanii w odniesieniu do sankcji ma pozostać ściśle skoordynowana z polityką UE. Przyjęta w 2018 r. ustawa dotycząca sankcji i przeciwdziałania praniu pieniędzy (Sanctions and Anti-Money Laundering Act 2018) konsoliduje systemy sankcji UE (w tym dotyczące Iranu, Rosji, Sudanu Południowego, Birmy i Wenezueli) z przepisami Wielkiej Brytanii, które odzwierciedlają obecne stanowisko UE.
Podsumowanie
Przedsiębiorcy powinni przygotować się na zmiany wynikające ze zmiany statusu Wielkiej Brytanii z państwa członkowskiego UE na państwo trzecie w odniesieniu do UE. Należy pamiętać, że kontroli obrotu podlega nie tylko wywóz towarów, technologii lub usług, ale także pomoc techniczna związana z produktami podwójnego zastosowania oraz usługi pośrednictwa w handlu nimi. Obowiązek sprawdzania, czy realizowane transakcje podlegają kontroli obrotu, spoczywa każdorazowo na przedsiębiorcy.
Anna Olejniczak-Michalska, radca prawny, praktyka doradztwa dla klientów indywidualnych i reprywatyzacji kancelarii Wardyński i Wspólnicy
