Zniesienie wymogu graficznej przedstawialności dla krajowych znaków towarowych
Wraz z najnowszą nowelizacją przepisów ustawy Prawo własności przemysłowej znika obowiązek graficznego przedstawiania znaków towarowych. Od 16 marca 2019 r. znaki towarowe mogą być przedstawiane w dowolnej formie z wykorzystaniem ogólnie dostępnej technologii, o ile sposób przedstawienia jest jasny, precyzyjny, samodzielny, zrozumiały, trwały, obiektywny i łatwo dostępny.
Zmianie uległa dotychczasowa definicja znaku towarowego. Nie jest już konieczne przedstawianie znaku w formie graficznej. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 120 p.w.p. znakiem towarowym może być każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa, które jest możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony.
Znakiem towarowym może być w szczególności wyraz (włącznie z nazwiskiem), rysunek, litera, cyfra, kolor, forma przestrzenna (w tym kształt towaru lub opakowania), a także dźwięk.
Dotychczasowy wymóg graficznej przedstawialności nie sprawiał większych kłopotów w przypadku zgłaszania do rejestracji konwencjonalnych znaków towarowych, np. słownych, graficznych czy przestrzennych. Dla tych jednak, którzy chcieli wyróżnić swoje towary lub usługi za pomocą charakterystycznej melodii, hologramu czy ruchomego obrazu, wymóg graficznej przedstawialności znaku towarowego mógł być problematyczny.
Zniesienie wymogu graficznej przedstawialności jest następstwem implementacji do prawa krajowego dyrektywy 2015/2436. Dzięki wyeliminowaniu tego wymogu przedstawianie niektórych rodzajów znaków towarowych będzie łatwiejsze i dokładniejsze. Oznacza to również możliwość przyjmowania zgłoszeń nowych rodzajów znaków towarowych w formatach, które wcześniej nie były przewidziane w systemie krajowym.
Trzeba zaznaczyć, że analogiczna zmiana została wprowadzona wobec unijnych znaków towarowych już jakiś czas temu, tj. 1 października 2017 r. Powołując się na przykłady zaczerpnięte z praktyki Urzędu Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO), możemy teraz przekonać się, jakie praktyczne znaczenie będą mieć zmiany w polskich przepisach.
Nie trzeba już czytać, aby usłyszeć – znaki towarowe dźwiękowe
Dotychczas podejmowano liczne próby rozwiązania problemu graficznej przedstawialności znaków będących melodią, sygnałem dźwiękowym, onomatopeją, odgłosem przyrody, okrzykiem czy dżinglem. Powszechnie przyjętą praktyką było rejestrowanie takich oznaczeń za pomocą zapisu muzycznego (nutowego), przedstawienia amplitudy drgań, kolorowego zapisu widma dźwięku czy zapisu pracy spektrografu, jak poniżej:
EUTM-001480805
EUTM-005170113
Taka forma przedstawienia znaku towarowego nie była jednak jasna i łatwo dostępna. Nie każdy umie bowiem przełożyć zapis nutowy na melodię, a także nie każdy dźwięk da się zapisać na pięciolinii.
Po nowelizacji dźwiękowy znak towarowy, który składa się wyłącznie z dźwięku lub kombinacji dźwięków, należy przedstawić, składając albo plik audio (MP3, maks. 5 MB) umożliwiający odtworzenie dźwięku, albo zapis muzyczny (w formie papierowej lub w pliku JPEG) zawierający wszystkie elementy niezbędne do interpretacji melodii (np. tonacja, tempo, tekst). Urząd Patentowy stoi na stanowisku, że trzeba wybrać jedną formę przedstawienia znaku, a więc nie można przesłać zarówno pliku audio, jak i zapisu nutowego.
EUTM-017700361
(zob. https://euipo.europa.eu/eSearch/#details/trademarks/017700361)
W ciągłym ruchu – znaki towarowe ruchome
Ruchome znaki towarowe składają się z określonych ruchów lub ze zmieniających ustawienie elementów. Do tego typu oznaczeń zaliczamy oznaczenia animowane, gesty i często hologramy (chociaż według niektórych klasyfikacji stanowią one osobny rodzaj znaku). Przed zniesieniem wymogu graficznej przedstawialności oznaczenia te często były przedstawiane poklatkowo, a sposób poruszania się obiektów wynikał z opisu.
EUTM-005338629
Po nowelizacji ruchomy znak towarowy należy przedstawić, przekazując plik wideo (MP4, maks. 50 MB) lub za pomocą serii następujących po sobie nieruchomych obrazów, ukazującej ruch lub zmianę układu (JPEG). W przypadku wykorzystania nieruchomych obrazów mogą one być ponumerowane lub opatrzone opisem wyjaśniającym ich kolejność.
EUTM-017912571
(zob. https://euipo.europa.eu/eSearch/#details/trademarks/017912571)
Multimedialny świat – multimedialne znaki towarowe
Multimedialne znaki towarowe to nowość wśród znaków nietradycyjnych. Po raz pierwszy możliwość zgłaszania tego rodzaju znaków pojawiła się w EUIPO 1 października 2017 r. wraz ze zmianą definicji znaku. Multimedialny znak towarowy składa się z kombinacji obrazu i dźwięku lub przechodzi w taką kombinację obrazu i dźwięku. Znak multimedialny od ruchomego różni się w zasadzie jedynie (i aż) tym, że ruchomemu obrazowi towarzyszy dźwięk. Taki znak należy przedstawić poprzez przekazanie Urzędowi pliku audiowizualnego zawierającego kombinację obrazu i dźwięku, a zatem do zgłoszenia można dołączyć tylko plik MP4 (maks. 50 MB).
EUTM-017451816
(zob. https://euipo.europa.eu/eSearch/#details/trademarks/017451816)
Modne wzory
Wśród nowych kategorii znaków pojawiły się również znaki wzorzyste (deseń). Znak stanowiący deseń składa się wyłącznie z zestawu regularnie powtarzających się elementów. Taki znak należy przedstawić Urzędowi, przekazując reprodukcję lub plik JPEG. W przypadku tej kategorii znaków zgłoszenie powinno być dodatkowo opatrzone opisem, z którego wynika, w jaki sposób elementy regularnie się powtarzają oraz jakich kolorów użyto w oznaczeniu.
EUTM-017421827
Powrót do przyszłości – hologramy
Zgłoszenia znaków holograficznych dotychczas skupiały się wokół tradycyjnych hologramów, jakie znamy z opakowań perfum czy płyt CD.
EUTM-001787456
Samo pojęcie znaków holograficznych, chociaż nie jest nowe, to jako osobna kategoria znaków towarowych pojawiło się w rejestrach dopiero po zmianie definicji znaku towarowego.
Nowelizacja umożliwia przedstawienie takiego znaku za pomocą pliku wideo (MP4, maks. 50 MB), przedstawienia graficznego lub fotograficznego zawierającego ujęcia niezbędne do właściwego ukazania całego efektu holograficznego.
EUTM-017579491
(zob. https://euipo.europa.eu/eSearch/#details/trademarks/017579491)
Jak wygląda zgłoszenie znaku według nowych zasad od strony technicznej?
Nowelizacja nie wpływa na sposób zgłaszania słownych znaków towarowych. Pozostałe znaki towarowe (graficzny, słowno-graficzny, przestrzenny, pozycyjny, wzorzysty, kolor, kombinacja kolorów) mogą być przedstawiane albo w formie graficznej („wklejonej” do zgłoszenia), albo załączone jako plik w formacie JPEG. W przypadku znaków niekonwencjonalnych można posłużyć się ich graficznym przedstawieniem (np. zapis muzyczny w przypadku znaku dźwiękowego lub seria obrazów w przypadku znaku ruchomego), lecz prawdopodobnie w większości przypadków wykorzystywane będą pliki elektroniczne (JPEG, MP3 lub MP4). Do każdego rodzaju znaku towarowego można dołączyć opis znaku towarowego. Dołączanie opisu jest szczególnie zalecane w przypadku znaku pozycyjnego stanowiącego deseń czy kolor, znaku ruchomego oraz znaków innych. Opisy tych znaków towarowych podlegają ujawnieniu w internetowej bazie Urzędu Patentowego (Register Plus dla Znaków Towarowych).
Nowelizacja przepisów przygotowuje grunt do udzielenia ochrony każdemu znakowi towarowemu, który można przedstawić w odpowiedniej formie przy użyciu powszechnie dostępnej technologii. Potencjalnie umożliwia też udzielanie w przyszłości ochrony znakom (np. zapachowym i smakowym), które tej ochrony obecnie nie mogą otrzymać z uwagi na ograniczenia technologiczne. Każdy, także nieznany jeszcze dzisiaj rodzaj znaku towarowego będzie mógł być objęty ochroną, o ile w wyniku zmian technologicznych będzie nadawał się do odtworzenia w rejestrze w sposób wyraźny, precyzyjny, odrębny, łatwo dostępny, zrozumiały, trwały i obiektywny celem umożliwienia właściwym organom i społeczeństwu jasnego i precyzyjnego określenia przedmiotu ochrony udzielonej właścicielowi znaku.
Znowelizowane przepisy stosuje się do znaków towarowych zgłaszanych w Urzędzie od 16 marca 2019 r., a także do znaków zgłoszonych wcześniej, o ile postępowanie o udzielenie prawa nie zostało niezakończone przed tym dniem.
Podsumowanie
Uporządkowane informacje co do nowej definicji znaku towarowego i sposobów przedstawiania znaków towarowych, zwłaszcza tych niekonwencjonalnych, znalazły się w opublikowanym na stronie internetowej Urzędu Patentowego „Wspólnym komunikacie w sprawie sposobu przedstawiania nowych rodzajów znaków towarowych” oraz w informacji zawierającej wskazówki dla zgłaszających nowe rodzaje znaków. Z materiałów tych dowiemy się, jak do sprawy podchodzi EUIPO oraz Urząd Patentowy RP. Należy podkreślić, że Urząd wychodzi również naprzeciw przedsiębiorcom, którzy nie chcą samodzielnie określać rodzaju zgłaszanego znaku. W przypadku niewskazania rodzaju znaku w zgłoszeniu Urząd na podstawie reprezentacji znaku określi jego rodzaj i powiadomi zgłaszającego. Zgłaszający, który błędnie zaklasyfikował swój znak, zostanie powiadomiony o wyniku dokonanej przez Urząd oceny oraz o przysługującym mu terminie na zajęcie stanowiska.
Postęp technologiczny sprawił, że wymóg graficznej przedstawialności każdego znaku towarowego zaczął ograniczać możliwości przedsiębiorców. Liberalizacja przepisów i zniesienie tego wymogu ułatwia rejestrację używanych przez nich w obrocie gospodarczym oznaczeń. Może także przyczynić się do wzrostu liczby zarejestrowanych niekonwencjonalnych znaków towarowych. Zmiany wprowadzone do Prawa własności przemysłowej dają ogromne możliwości przede wszystkim przedsiębiorcom z branży gamingowej, fonograficznej, filmowej czy marketingowej.
Marzena Białasik-Kendzior, Monika Dynowska, praktyka własności intelektualnej kancelarii Wardyński i Wspólnicy
