Zmiany w opodatkowaniu wkładów niepieniężnych – podatkowa zachęta dla twórców

09.02.2017 już obowiązujące | podatki

Z nowym rokiem wszedł w życie nowy pakiet udogodnień podatkowych w ramach programu szerzej opisanego w tzw. „Białej Księdze Innowacji”. Taki ruch ze strony ustawodawcy to ukłon w stronę podmiotów prowadzących działalność w zakresie badań i rozwoju i zachęta do podejmowania kolejnych innowacyjnych projektów.

Tytułem wstępu – zmiana ogólnej zasady opodatkowania aportów

1 stycznia 2017 r. weszły w życie liczne zmiany wprowadzone ustawą z dnia 5 września 2016 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Jedną z takich zmian jest np. obniżenie stawki CIT dla małych podatników.

Ustawa zmieniła również zasady rozpoznawania przychodów z tytułu wniesienia do spółki albo spółdzielni wkładu niepieniężnego w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część.

Wcześniej zarówno na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jak i ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przychodem dla wspólnika była nominalna wartość udziałów lub akcji objętych w zamian za wniesiony wkład niepieniężny. Problematyczna (zarówno dla podatników, jak i organów podatkowych) była jednak sytuacja, gdy wartość nominalna obejmowanych udziałów znacznie odbiegała od ich wartości rynkowej.

Kwestię tę rozpoznawał Naczelny Sąd Administracyjny. W wyroku NSA w składzie siedmiu sędziów z 20 lipca 2015 r. (II FSK 1772/13) sąd wskazał, że wartość nominalna udziałów (akcji) co do zasady nie podlega mechanizmom rynkowym, stąd działania organu podatkowego polegające na badaniu ceny rynkowej wartości nominalnej udziałów (akcji) są nieuzasadnione. Organ nie jest zatem uprawniony do ustalania wartości rynkowej obejmowanych udziałów lub akcji, nawet jeżeli znacznie odbiega ona od ich wartości nominalnej.

W rezultacie ustawodawca postanowił zmienić zasady dotyczące rozpoznawania przychodów z tytułu objęcia udziałów (akcji) w zamian za wkład niepieniężny. Zgodnie z nowymi przepisami od 1 stycznia 2017 r. przychód podatkowy wspólnika stanowi wartość wkładu określonego w statucie lub umowie spółki, a w razie ich braku – w innym dokumencie o podobnym charakterze. Jeżeli jednak wartość ta jest niższa od wartości rynkowej tego wkładu albo wartość wkładu nie została określona w statucie, umowie albo innym dokumencie o podobnym charakterze, przychodem wspólnika będzie wartość rynkowa takiego wkładu określona na dzień przeniesienia własności przedmiotu wkładu niepieniężnego.

Bonus dla twórców – wyłączenie z opodatkowania

Z początkiem roku weszły w życie również zmiany wprowadzone ustawą z dnia 4 listopada 2016 r. o zmianie niektórych ustaw określających warunki prowadzenia działalności innowacyjnej – zwaną potocznie „małą ustawą o innowacyjności”. Jedną z głównych zmian wynikających z ww. ustawy jest wprowadzenie na stałe wyłączenia z katalogu przychodów (zarówno w świetle przepisów PIT, jak i CIT) wkładów niepieniężnych wnoszonych przez podmiot komercjalizujący do spółki kapitałowej w postaci komercjalizowanej własności intelektualnej. Oznacza to, że wartość takiego wkładu określonego w statucie, umowie spółki lub innym dokumencie o podobnym charakterze nie będzie stanowiła przychodu podlegającego opodatkowaniu.

Definicja komercjalizowanej własności intelektualnej została ujęta w niemal identycznym kształcie w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych. W myśl powyżej wskazanych przepisów za komercjalizowaną własność intelektualną uznaje się:

patent, dodatkowe prawo ochronne na wynalazek, prawo ochronne na wzór użytkowy, prawo z rejestracji wzoru przemysłowego lub prawo z rejestracji topografii układu scalonego oraz prawo do uzyskania powyższych praw lub prawo z pierwszeństwa – określone w ustawie – Prawo własności przemysłowej,
autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego,
równowartość udokumentowanej wiedzy (informacji) nadającej się do wykorzystania w działalności przemysłowej, naukowej lub handlowej (know-how),
prawa do korzystania z praw lub wartości wymienionych w lit. a-c na podstawie umowy licencyjnej.

Podmiotem komercjalizującym w świetle ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest twórca uprawniony do praw lub wartości wymienionych w lit. a-c, również na podstawie umowy licencyjnej, o której mowa w lit. d.

Nieco odmiennie kwestia ta została określona w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych. W myśl powyższej ustawy za podmiot komercjalizujący uznaje się:

uczelnię,
spółkę utworzoną na podstawie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym,
Polską Akademię Nauk lub jej instytut naukowy,
spółkę utworzoną na podstawie ustawy o Polskiej Akademii Nauk,
instytut badawczy,
spółkę utworzoną na podstawie ustawy o instytutach badawczych,
twórcę uprawnionego do praw lub wartości wymienionych w lit. a-c, również na podstawie umowy licencyjnej, o której mowa w lit. d,
międzynarodowy instytut naukowy utworzony na podstawie odrębnych przepisów, działający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Przepisy przejściowe

Zgodnie z wolą ustawodawcy nowe zwolnienie nie ma zastosowania do podatników podatku dochodowego od osób fizycznych, którzy objęli udziały (akcje) w spółce kapitałowej w zamian za wkład w postaci komercjalizowanej własności intelektualnej przed dniem 1 stycznia 2017 r. Do podatników tych zastosowanie znajdą przepisy obowiązujące w dniu objęcia tych udziałów.

Zwolnienie nie dotyczy również podatników podatku dochodowego od osób prawnych, którzy objęli udziały (akcje) w spółce kapitałowej w zamian za wkład w postaci komercjalizowanej własności intelektualnej w roku podatkowym rozpoczynającym się przed dniem 1 stycznia 2017 r. (rok podatkowy inny niż kalendarzowy). Również w tym przypadku zastosowanie znajdą przepisy obowiązujące do dnia 31 grudnia 2016 r.

Perspektywa na przyszłość

Powstaje pytanie, czy opisana zmiana przewidująca zwolnienie z opodatkowania wskazanych przychodów przyczyni się do przyspieszenia procesu komercjalizacji pomysłów. Na ten moment wydaje się, że dzięki takim działaniom nasza gospodarka staje się odrobinę bardziej przyjazna dla środowiska twórców oraz rozwoju współpracy biznesu i nauki. Wybór sposobu komercjalizacji wiedzy wciąż zależy od wielu czynników, jednak przy wybieraniu strategii warto zadbać o aspekty podatkowe, które mogą stanowić swoisty handicap na początku działalności. Nie zapominajmy także o planowanej tzw. „dużej ustawie o innowacyjności”, która w jeszcze większym stopniu ma ułatwić działalność twórców.

Mateusz Jopek, Maksymilian Olejniczak, praktyka podatkowa kancelarii Wardyński i Wspólnicy