Zgłoszenie umów o dzieło przez spółkę zagraniczną | Co do zasady

O tym, czy spółka zagraniczna powinna zgłaszać do ZUS zawarte przez nią umowy o dzieło, decyduje przede wszystkim fakt, czy taka spółka posiada status płatnika składek w rozumieniu polskich przepisów.

Obowiązek raportowania umów o dzieło do ZUS dotyczy bowiem tych podmiotów, które zleciły wykonanie dzieła, będąc:

• płatnikiem składek; lub
• osobą fizyczną.

Przedsiębiorca zagraniczny, który nie ma w Polsce siedziby, jest zobowiązany zgłosić fakt zawarcia umowy o dzieło, o ile posiada w Polsce status płatnika składek. Przy czym status płatnika składek może wynikać z jakiegokolwiek tytułu prawnego. Przykładowo przedsiębiorca zagraniczny, który zatrudnia w Polsce pracowników podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i z tego tytułu ma status płatnika składek na ubezpieczenia społeczne w Polsce, powinien zgłosić zawarcie umowy o dzieło.

Dla określenia, czy przedsiębiorca zagraniczny ma status płatnika składek, istotne jest, w którym kraju ma swoją siedzibę.

Przedsiębiorcy zagraniczni posiadający siedzibę w Unii Europejskiej, Szwajcarii lub Europejskim Obszarze Gospodarczym mogą mieć status płatnika składek na ubezpieczenia społeczne w Polsce, w szczególności jeśli bezpośrednio zatrudniają w Polsce pracowników. Przykładowo spółka z siedzibą w Niemczech zatrudniająca pracownika w Polsce jest z tego tytułu płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne. Zawarta przez taką spółkę z inną osobą umowa o dzieło powinna zatem podlegać zgłoszeniu do ZUS.

Przedsiębiorcy posiadający siedzibę w Unii Europejskiej, Szwajcarii lub Europejskim Obszarze Gospodarczym mogą jednak „przekazać” status płatnika składek zatrudnionym przez nich osobom. Taka sytuacja nastąpi, jeżeli zawrą z osobą zatrudnioną z Polski umowę o przejęciu obowiązków płatnika składek. Możliwość taką daje art. 21 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Przykładowo ta sama spółka z siedzibą w Niemczech będąca stroną umowy o pracę z osobą fizyczną z Polski nie ma statusu płatnika składek, jeżeli zawarła ze wszystkimi zatrudnionymi umowy o przejęciu obowiązków płatnika składek. W takim przypadku status płatnika składek mają wspomniane osoby fizyczne. Oznacza to, że zawarta przez taką spółkę umowa o dzieło nie podlega zgłoszeniu do ZUS.

Obowiązku raportowania umów o dzieło nie będą mieli również przedsiębiorcy z tzw. krajów trzecich (tj. posiadających siedzibę poza Unią Europejską, Szwajcarią i Europejskim Obszarem Gospodarczym) i to bez względu na to, czy zatrudniają w Polsce pracowników czy nie. Tacy przedsiębiorcy nie mają bowiem statusu płatnika składek, nawet jeżeli zatrudniają pracowników. Zatrudnieni w takim przypadku podlegają bowiem wyłącznie dobrowolnie ubezpieczeniom społecznym i w przypadku zgłoszenia do ubezpieczeń oni sami pełnią rolę płatnika składek. Przykładowo spółka z siedzibą w Stanach Zjednoczonych nie będzie miała więc obowiązku zgłoszenia zawartej umowy o dzieło do ZUS.

Na marginesie warto wskazać, że pomimo Brexitu Umowa o handlu i współpracy pomiędzy UE a Wielką Brytanią potwierdza kontynuację dotychczasowych zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym. Idea jest więc taka, aby opisane wyżej zasady obowiązujące przedsiębiorców z Unii Europejskiej, Szwajcarii i Europejskiego Obszaru Gospodarczego miały zastosowanie również do przedsiębiorców z Wielkiej Brytanii.

Niezależnie od powyższego, zgłoszeniu nie podlegają umowy o dzieło, które:

• zostały zawarte z własnym pracownikiem (wykonawca dzieła jest jednocześnie pracownikiem przedsiębiorcy, dla którego dzieło ma zostać wykonane),
• są wykonywane na rzecz własnego pracodawcy, ale zawarte z innym podmiotem (wykonawca dzieła jest pracownikiem przedsiębiorstwa, dla którego ma wykonać dzieło, nawet jeśli umowa o dzieło została zawarta z innym podmiotem),
• zostały zawarte z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą na wykonanie przez nie usług, które wchodzą w zakres prowadzonej działalności.

Joanna Prokurat, doradca podatkowy, praktyka podatkowa kancelarii Wardyński i Wspólnicy

Agnieszka Godusławska, adwokat, praktyka prawa pracy kancelarii Wardyński i Wspólnicy