Zezwolenie na pracę sezonową – czy nowe rozwiązania rzeczywiście ułatwią zatrudnianie cudzoziemców do prac sezonowych? | Co do zasady

1 stycznia 2018 r. wejdą w życie przepisy ustawy z 20 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy i niektórych innych ustaw, wprowadzające nowy rodzaj zezwolenia na pracę – zezwolenie na pracę sezonową. Nowe przepisy przewidują specjalną procedurę wydawania tego zezwolenia.

Nowy rodzaj zezwolenia na pracę (więcej na jego temat także w artykule: „Nowe typy zezwoleń od 1 stycznia 2018 r.”) został zaprojektowany jako rozwiązanie umożliwiające szybsze i mniej sformalizowane zatrudnianie cudzoziemców do niektórych prac sezonowych. Ma ono być też mniej narażone na nadużycia niż oświadczenia o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcom. Procedura uzyskiwania zezwoleń na pracę sezonową, przewidziana przez znowelizowane przepisy ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, będzie w związku z tym odmienna zarówno od procedury wydawania pozostałych zezwoleń na pracę, jak i od dotychczasowej procedury rejestracji oświadczeń.

Przede wszystkim, odmiennie niż w przypadku pozostałych zezwoleń na pracę, zezwolenia na pracę sezonową będą wydawane przez starostów, nie zaś przez wojewodów. Jeśli wziąć pod uwagę obecne obciążenie urzędów wojewódzkich ilością wpływających do nich wniosków w sprawie zezwoleń na pracę i zezwoleń na pobyt, rozwiązanie takie daje realne szanse na to, że sprawy zezwoleń na pracę sezonową będą załatwiane sprawnie i terminowo.

Starosta będzie miał bowiem 7 dni roboczych lub, w przypadkach wymagających postępowania wyjaśniającego, 30 dni, liczonych od dnia złożenia kompletnego wniosku o wydanie zezwolenia na pracę sezonową, na, odpowiednio, dokonanie wpisu takiego wniosku do utworzonej w tym celu ewidencji wniosków w sprawie pracy sezonowej i wydanie zaświadczenia o dokonaniu wpisu lub, jeśli wpis do ewidencji nie będzie konieczny, wydanie zezwolenia na pracę sezonową. Takie same terminy starosta będzie musiał zachować, wydając decyzję o odmowie wydania zezwolenia.

Znowelizowane przepisy wprowadzą dodatkowo pierwszeństwo rozpatrywania dla wniosków dotyczących cudzoziemców, którzy będą mieli zostać zatrudnieni na podstawie umów o pracę i wcześniej (co najmniej raz w okresie 5 lat poprzedzających złożenie wniosku) wykonywali na rzecz wnioskującego podmiotu pracę na podstawie zezwolenia na pracę sezonową (albo odpowiednio na podstawie oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcowi, zarejestrowanego przez powiatowy urząd pracy).

W sprawach dotyczących cudzoziemców nieprzebywających na terytorium Polski w chwili złożenia wniosku (tj. zamierzających dopiero w związku ze złożeniem wniosku przez podmiot powierzający pracę wjechać na terytorium Polski w ruchu bezwizowym lub uzyskać wizę), procedura wydawania zezwoleń na pracę sezonową będzie dwustopniowa.

W ramach pierwszego etapu procedury starosta wpisze złożony wniosek do ewidencji wniosków w sprawie pracy sezonowej i wyda podmiotowi powierzającemu pracę zaświadczenie o dokonaniu takiego wpisu (które następnie powinno zostać przekazane cudzoziemcowi). Zaświadczenie o wpisie będzie w praktyce oznaczało, że starosta nie odmówi wydania zezwolenia na pracę sezonową i będzie dla cudzoziemca podstawą do ubiegania się o wizę do Polski, zgodnie ze znowelizowanymi w tym celu przepisami ustawy z 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach. Jednocześnie, stosownie do nowych przepisów, właściwy w sprawie wydania takiej wizy konsul będzie mógł uzyskać, na swój wniosek, dostęp do ewidencji, a tym samym zweryfikować prawdziwość i prawidłowość zaświadczenia.

W ramach drugiego etapu procedury, po wjeździe cudzoziemca na terytorium Polski na podstawie odpowiedniej wizy lub w ramach ruchu bezwizowego, podmiot powierzający wykonywanie pracy temu cudzoziemcowi będzie musiał złożyć do starosty kopię dokumentu uprawniającego cudzoziemca do pobytu w Polsce oraz informację o adresie zakwaterowania cudzoziemca (również w Polsce). Dopiero po dokonaniu tych czynności starosta będzie mógł wydać zezwolenie na pracę sezonową. Jeśli podmiot powierzający pracę nie złoży kopii dokumentu uprawniającego cudzoziemca do pobytu w Polsce w terminie 120 dni od dnia dokonania wpisu wniosku do ewidencji, postępowanie zostanie obligatoryjnie umorzone, chyba że okoliczności będą wskazywały (co będzie, zasadniczo, wymagało odpowiednich działań ze strony podmiotu powierzającego pracę), że zezwolenie na pracę sezonową zostanie wykorzystane zgodnie z celem w późniejszym terminie.

Niedogodności związane z dwustopniowością procedury wydawania zezwoleń na pracę sezonową (mającą na celu wyeliminowanie nadużyć) łagodzić będą dwa ułatwienia przewidziane w nowych przepisach.

Przede wszystkim cudzoziemiec dysponujący zaświadczeniem o wpisie wniosku do ewidencji będzie mógł legalnie rozpocząć pracę na warunkach określonych w tym zaświadczeniu niezwłocznie po wjeździe na terytorium Polski i złożeniu staroście przez podmiot powierzający pracę kopii dokumentu uprawniającego cudzoziemca do pobytu w Polsce oraz informacji o adresie zakwaterowania cudzoziemca. Nie będzie zatem konieczne oczekiwanie na doręczenie przez starostę zezwolenia na pracę sezonową.

Dodatkowo podmiot, który już wcześniej powierzał cudzoziemcowi objętemu wnioskiem pracę na podstawie zezwolenia na pracę sezonową (co najmniej raz w ciągu ostatnich 5 lat poprzedzających złożenie wniosku) oraz nie zalega z uiszczaniem zaliczek na podatek dochodowy i składek na ubezpieczenia społeczne w związku z pracą tego cudzoziemca, będzie mógł ubiegać się o wpis do ewidencji wniosku obejmującego wykonywanie przez cudzoziemca pracy sezonowej przez okres nawet 3 kolejnych lat kalendarzowych (ale nie dłużej niż przez 9 miesięcy w każdym roku). Pozwoli to uniknąć konieczności składania nowych wniosków w każdym roku, jeśli podmiot powierzający pracę będzie przewidywał cykliczną współpracę z cudzoziemcem. Ułatwienie to będzie jednak dotyczyło wyłącznie wniosków obejmujących obywateli państw wymienionych w rozporządzeniu, które zostanie w tym celu wydane przez ministra właściwego do spraw pracy (zgodnie z projektem tego rozporządzenia ma to dotyczyć obywateli Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji oraz Ukrainy).

Wydanie zezwolenia na pracę sezonową (i uprzednie wpisanie, w razie potrzeby, złożonego wniosku do ewidencji wniosków w sprawie pracy sezonowej) będzie obligatoryjne, jeśli zostaną spełnione wszystkie ustawowe warunki i nie będą zachodzić żadne okoliczności wyłączające, wymienione wprost w znowelizowanej ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Starosta będzie miał swobodę decyzji w tych sprawach jedynie w przypadkach, w których z okoliczności sprawy będzie wynikało, że wniosek o wydanie zezwolenia został złożony dla pozoru, że zezwolenie będzie wykorzystane przez cudzoziemca w celu innym niż wykonywanie pracy dla danego podmiotu lub, że podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi nie dopełnia obowiązków związanych z prowadzeniem działalności lub powierzaniem pracy innym osobom.

Odwołania od negatywnych decyzji starostów, podobnie jak odwołania od negatywnych decyzji wojewodów w przypadku pozostałych rodzajów zezwoleń na pracę, będzie można wnosić, na zasadach przewidzianych w Kodeksie postępowania administracyjnego, do ministra właściwego do spraw pracy.

Zezwolenie na pracę sezonową będzie mogło być wydane na okres obejmujący maksymalnie 9 miesięcy w ciągu każdego roku kalendarzowego. Okres ten będzie przy tym liczony, w przypadku cudzoziemców wjeżdżających do Polski na podstawie wizy wydanej w celu wykonywania pracy sezonowej lub w ramach ruchu bezwizowego (w związku z wnioskiem o wydanie zezwolenie na pracę sezonową, wpisanym do ewidencji), od dnia pierwszego wjazdu na terytorium Schengen w danym roku kalendarzowym.

Zezwolenie na pracę będzie mogło (tu starosta będzie dysponował swobodą w podejmowaniu decyzji) być przedłużane (aż do wyczerpania powyższych limitów), ale wyłącznie w stosunku do cudzoziemców, którzy wjechali do Polski na podstawie wizy wydanej w celu wykonywania pracy sezonowej lub w ramach ruchu bezwizowego w związku z wnioskiem wpisanym do ewidencji. Do przedłużenia zezwolenia na pracę sezonową znajdą zastosowanie przepisy regulujące wydawanie zezwoleń. Przedłużanie zezwolenia będzie przy tym możliwe zarówno w celu kontynuacji zatrudnienia na rzecz tego samego podmiotu, jak i w celu podjęcia zatrudnienia na rzecz innego podmiotu. Co istotne, jeżeli podmiot powierzający cudzoziemcowi wykonywanie pracy na podstawie zezwolenia na pracę sezonową złoży kompletny wniosek o przedłużenie tego zezwolenia (tj. wniosek niezawierający żadnych braków formalnych lub taki, którego braki zostały uzupełnione w terminie), praca cudzoziemca na warunkach określonych w zezwoleniu będzie uznawana za legalną od dnia złożenia wniosku o przedłużenie do dnia, w którym decyzja w sprawie przedłużenia zezwolenia stanie się ostateczna. Jeżeli natomiast wniosek o przedłużenie zezwolenia na pracę sezonową złoży podmiot, który nie powierzał pracy danemu cudzoziemcowi na podstawie zezwolenia na pracę sezonową w okresie bezpośrednio poprzedzającym dzień złożenia wniosku o przedłużenie, praca tego cudzoziemca na warunkach określonych we wniosku będzie uważana za legalną od dnia złożenia wniosku do dnia wydania decyzji starosty, nie dłużej jednak niż przez okres 30 dni liczonych od dnia złożenia wniosku.

Magdalena Świtajska, adwokat, praktyka prawa pracy kancelarii Wardyński i Wspólnicy