Koniec okresu przejściowego – czyli skutki Brexitu dla obywateli Wielkiej Brytanii w Polsce
Okres przejściowy, podczas którego obywatele Wielkiej Brytanii są zasadniczo traktowani na gruncie prawa UE tak jak obywatele pozostałych państw członkowskich, upływa 31 grudnia 2020 r. W związku z tym pojawia się coraz więcej pytań i wątpliwości dotyczących legalności pobytu obywateli Wielkiej Brytanii i członków ich rodzin – zarówno tych już przebywających w Polsce, jak i tych, którzy dopiero planują swój przyjazd.
Obywatele Wielkiej Brytanii oraz członkowie ich rodzin mieszkający w Polsce
Zgodnie z umową o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (L.2020.29.7.) prawo pobytu w Polsce zarówno obywateli Wielkiej Brytanii, jak i członków ich rodzin zasadniczo pozostanie niezmienione, jeśli:
- korzystali z prawa pobytu w Polsce zgodnie z prawem UE przed zakończeniem okresu przejściowego,
- po zakończeniu okresu przejściowego będą w dalszym ciągu przebywali na terytorium Polski.
Na gruncie przepisów krajowych do tej kwestii odnosi się projekt ustawy o zmianie ustawy o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin oraz niektórych innych ustaw. Projekt ten jest aktualnie na etapie ustaleń międzyresortowych.
Zgodnie z tym projektem dotychczasowe dokumenty legalizujące pobyt obywateli Wielkiej Brytanii oraz członków ich rodzin zachowają ważność przez okres, na jaki zostały wydane, nie dłużej jednak niż do 31 grudnia 2021 r.
W okresie od 1 stycznia 2021 r. do 1 stycznia 2022 r. obywatele Wielkiej Brytanii oraz członkowie ich rodzin będą mogli składać w urzędach wojewódzkich właściwych ze względu na miejsce ich pobytu w Polsce wnioski o wydanie nowych dokumentów pobytowych. Będą to odpowiednio:
- zaświadczenia o zarejestrowaniu pobytu,
- dokumenty potwierdzające prawo stałego pobytu – w przypadku obywateli Wielkiej Brytanii,
- karty pobytu (w tym stałego) – w przypadku członków ich rodzin.
Nowo wydane dokumenty pobytowe będą zawierały adnotację „Art. 50 TUE, Art. 18 ust. 4 Umowy Wystąpienia”.
Obywatele Wielkiej Brytanii oraz członkowie ich rodzin, którzy do końca okresu przejściowego nie uzyskają dokumentu pobytowego ani wobec których nie zostanie wszczęte postępowanie o wydanie takiego dokumentu, ale którzy jednak wjadą na terytorium Polski przed zakończeniem okresu przejściowego, powinni złożyć wniosek o wydanie odpowiedniego dokumentu wraz ze wspomnianą powyżej adnotacją „Art. 50 TUE, Art. 18 ust. 4 Umowy Wystąpienia” niezwłocznie po 1 stycznia 2021 r.
Dodatkowo umowa o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa z UE przewiduje możliwość nabycia prawa stałego pobytu po upływie 5 lat legalnego, nieprzerwanego pobytu w państwie członkowskim przez obywateli Wielkiej Brytanii oraz członków ich rodzin. Do wymaganego okresu uprawniającego do nabycia tego prawa wlicza się zarówno okresy przypadające na czas przed zakończeniem okresu przejściowego, jak i po nim.
Obywatele Wielkiej Brytanii wjeżdżający do Polski po zakończeniu okresu przejściowego
Do obywateli Wielkiej Brytanii oraz członków ich rodzin, którzy przyjadą do Polski po upływie okresu przejściowego, będą miały zastosowanie ogólne zasady wjazdu i pobytu na terytorium Polski odnoszące się do obywateli państw trzecich.
Obywatele Wielkiej Brytanii będą zwolnieni z obowiązku posiadania wizy na czas pobytu krótkoterminowego w strefie Schengen. Zgodnie z rozporządzeniem PE i Rady (UE) 2018/1806 z 14 listopada 2018 r. pobyt krótkoterminowy nie przekracza 90 dni w okresie 180 dni.
To, czy analogiczne zwolnienie będzie dotyczyło także członków ich rodzin niebędących obywatelami UE, zależy od regulacji unijnych i tego, czy państwo pochodzenia takiej osoby znajduje się na liście państw objętych tzw. ruchem bezwizowym (por. rozporządzenie PE i Rady (UE) 2018/1806 z 14 listopada 2018 r.).
Jednocześnie obywatele Wielkiej Brytanii oraz członkowie ich rodzin będą musieli spełnić inne warunki wjazdu. Będą m.in. musieli posiadać ważne dokumenty podróży (wydane w okresie ostatnich 10 lat i ważne przynajmniej trzy miesiące po planowanej dacie wyjazdu z państw członkowskich) oraz będą podlegać procedurom kontroli granicznej przeprowadzanej przez funkcjonariuszy Straży Granicznej. Ich paszporty będą także stemplowane – zarówno przy wjeździe do Polski, jak i przy wyjeździe z Polski – co umożliwi obliczenie 90-dniowego okresu pobytu w ramach ruchu bezwizowego.
W pozostałym zakresie obywatele Wielkiej Brytanii i członkowie ich rodzin będą objęci przepisami ustawy o cudzoziemcach. W razie pobytów długoterminowych będą się zatem mogli ubiegać o wizę krajową lub zezwolenie na pobyt czasowy albo stały. Aby zaś móc wykonywać pracę w Polsce, będą prawdopodobnie musieli posiadać zezwolenie na pracę lub inny dokument uprawniający do pracy (np. zezwolenie jednolite na pracę i pobyt) zgodnie z przepisami ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Magdalena Świtajska, adwokat, praktyka prawa pracy oraz Common Law Desk kancelarii Wardyński i Wspólnicy
Aleksandra Wójcik, praktyka prawa pracy kancelarii Wardyński i Wspólnicy
