Umowa wygasa, ochrona trwa dalej? | Co do zasady

Ubezpieczenia kredytów hipotecznych funkcjonują od lat i nie budziły dotąd większych wątpliwości prawnych. Ich podstawą są zwykle umowy ramowe zawierane między bankiem a zakładem ubezpieczeń. Umowa taka sama w sobie nie statuuje żadnego ubezpieczenia, ale pozwala zawierać konkretne umowy w odniesieniu do konkretnych kredytów.

Bank, którego dotyczy opisywana sprawa, oferuje kredyty hipoteczne dla osób fizycznych. W celu dodatkowego zabezpieczenia spłaty kredytów bank zawarł z towarzystwem ubezpieczeniowym dwie ramowe umowy ubezpieczenia: umowę ubezpieczenia kredytów z niskim wkładem własnym kredytobiorcy (tzw. „Umowa High LTV”) oraz umowę ubezpieczenia kredytów do czasu wpisu hipoteki (tzw. „Umowa ubezpieczenia pomostowego”). Obie umowy zostały zawarte na czas nieokreślony, z 3-miesięcznym okresem wypowiedzenia. Po pewnym czasie ubezpieczyciel uznał, że warunki tych umów są dla niego niekorzystne, i postanowił wypowiedzieć obie umowy. Powstało jednak pytanie, co z kredytami wcześniej objętymi ochroną ubezpieczeniową na podstawie obydwu umów ramowych. Czy wygaśnięcie umowy ramowej spowoduje automatycznie wygaśnięcie ich ochrony ubezpieczeniowej, czy też zgodnie ze szczegółowymi zapisami w umowie ramowej ochrona ubezpieczeniowa kredytów wcześniej zgłoszonych będzie trwać nadal?

Bank stoi na stanowisku, że wypowiedzenie umowy ramowej przez ubezpieczyciela nie tylko nie powoduje wygaśnięcia ochrony ubezpieczeniowej tych kredytów, które już wcześniej zostały zgłoszone do ubezpieczenia, lecz także ochrona ta może być przedłużana, na okres określony w umowach ramowych. Ubezpieczyciel z kolei chciałby się pozbyć obciążenia, zwłaszcza że w skrajnych przypadkach ochrona ubezpieczeniowa może trwać nawet kilkanaście lat. Spór prawdopodobnie zostanie rozstrzygnięty na drodze sądowej.

– Sytuacja, w której umowa mimo wygaśnięcia lub rozwiązania nadal wywiera swój skutek, nie jest ewenementem – wyjaśnia Michał Steinhagen, adwokat z kancelarii Wardyński i Wspólnicy. – Niektóre klauzule umowne, dotyczące np. właściwości sądu (w tym zapis na sąd polubowny) czy poufności, przeżywają wygaśnięcie samej umowy. Również inne klauzule, jeżeli strony wyraźnie to przewidziały, mogą obowiązywać mimo rozwiązania lub wygaśnięcia samej umowy. Uregulowanie tej kwestii w umowach bywa jednak przyczyną sporów. Tak jest również i w tym przypadku. Dlatego rozstrzygnięcie problemu przez sąd może mieć istotne znaczenie dla praktyki ubezpieczania kredytów hipotecznych, a także innych ubezpieczeń.