Szczególne zasady udzielania zamówień publicznych związanych ze Światowymi Dniami Młodzieży | Co do zasady

25 marca 2016 r. weszła w życie ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z organizacją wizyty Jego Świątobliwości Papieża Franciszka w Rzeczypospolitej Polskiej oraz Światowych Dni Młodzieży – Kraków 2016. Wpływa ona na zasady udzielania zamówień publicznych związanych z powyższymi wydarzeniami.

Jednym z celów tej ustawy (zwanej dalej ustawą o ŚDM) jest wprowadzenie ułatwień prawnych, umożliwiających terminową organizację nadchodzących Światowych Dni Młodzieży (ŚDM) w Krakowie oraz towarzyszącej im wizyty Papieża Franciszka w Polsce – w szczególności w zakresie transportu, prawa budowlanego oraz udzielania zamówień publicznych.

Chcąc zrealizować powyższy cel, postanowiono wyłączyć spod stosowania przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych szereg zamówień na dostawy, usługi lub roboty budowlane realizowanych w związku z ŚDM. I tak przepisy Prawa zamówień publicznych nie znajdą zastosowania do wszystkich zamówień, które związane są z organizacją ŚDM, a których przedmiot związany jest z zapewnieniem bezpieczeństwa i porządku publicznego, życia lub zdrowia ludzi (art. 25 ust. 1 pkt 1 ustawy o ŚDM) oraz pozostałych zamówień, które związane są z organizacją ŚDM, a których wartość jest mniejsza niż kwoty zobowiązujące do przekazania do publikacji Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej ogłoszenia o zamówieniu (art. 25 ust. 1 pkt 2 ustawy o ŚDM). Oznacza to, że przepisy Prawa zamówień publicznych nie znajdą zastosowania do związanych z organizacją ŚDM zamówień:

a) udzielanych przez zamawiających z sektora finansów publicznych:

• o wartości poniżej 135 000 euro (tj. 563 611,50 zł) – dla dostaw lub usług,
• o wartości poniżej 5 225 000 euro (tj. 21 813 852,50 zł) – dla robót budowlanych,

b) udzielanych przez jednostki samorządu terytorialnego (lub ich związki), uczelnie publiczne, państwowe instytucje kultury, państwowe instytucje filmowe, jednostki sektora finansów publicznych, dla których organem założycielskim lub nadzorującym jest jednostka samorządu terytorialnego, oraz przez państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej:

• o wartości poniżej 209 000 euro (tj. 872 554,10 zł) – dla dostaw lub usług,
• o wartości poniżej 5 225 000 euro (tj. 21 813 852,50 zł) – dla robót budowlanych,

c) do zamówień sektorowych:

• o wartości poniżej 418 000 euro (tj. 1 745 108,20 zł) – dla dostaw lub usług,
• o wartości poniżej 5 225 000 euro (tj. 21 813 852,50 zł) – dla robót budowlanych.

Jednocześnie ustawodawca określił cztery zasady, na jakich opierać ma się udzielanie zamówień publicznych spod stosowania Prawa zamówień publicznych. I tak, zgodnie z art. 25 ust. 2 ustawy o ŚDM, zamawiający udzielając zamówienia związanego z organizacją ŚDM:

• powinien zamieścić ogłoszenie o udzielanym zamówieniu na swojej stronie Biuletynu Informacji Publicznej,
• ma obowiązek zapewnić przejrzystość postępowania i równe traktowanie podmiotów zainteresowanych wykonaniem zamówienia,
• nie może udostępniać informacji związanych z zamówieniem, stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (jeżeli wykonawca, nie później niż przed zawarciem umowy o wykonanie tego zamówienia, zastrzegł, że nie mogą być udostępniane),
• ma obowiązek niezwłocznie zamieścić na swojej stronie Biuletynu Informacji Publicznej informacje o udzieleniu zamówienia, podając nazwę (firmę) albo imię i nazwisko podmiotu, z którym zawarł umowę o wykonanie zamówienia, albo informację o nieudzieleniu tego zamówienia.

Zamawiającego wyposażono też w szczególne uprawnienie unieważnienia przetargu w przypadku, gdy przebieg tego postępowania wskazuje, że niemożliwe będzie wykonanie zamówienia przed określonym w umowie terminem jego realizacji (art. 25 ust. 3 ustawy o ŚDM). W takim przypadku przewidziano możliwość zastosowania przepisu art. 93 ust. 4 p.z.p. – wykonawcom, którzy złożyli oferty niepodlegające odrzuceniu, przysługuje roszczenie o zwrot uzasadnionych kosztów uczestnictwa w postępowaniu, w szczególności kosztów przygotowania oferty.

Kontrowersje

Taki sposób wyłączenia zamówień publicznych związanych z organizacją ŚDM spod regulacji Prawa zamówień publicznych, nawet aktem rangi ustawowej, budzi kontrowersje – chociażby dlatego, że uznanie, czy w danym przypadku mamy do czynienia z zamówieniem publicznym udzielanym w związku z organizacją ŚDM, może mieć charakter arbitralny. Ponadto nie przedstawiono alternatywnej procedury zapewniającej wybór wykonawców z zachowaniem przejrzystości i konkurencyjności (posługując się jedynie ogólnym stwierdzeniem), jak również pozbawiono wykonawców ubiegających się o udzielenie zamówień publicznych możliwości korzystania ze środków ochrony prawnej (odwołania do KIO, skargi do sądu powszechnego).

W przeszłości już raz próbowano wyłączyć stosowanie Prawa zamówień publicznych do niektórych zamówień udzielanych w celu organizacji innego dużego wydarzenia odbywającego się w Polsce – Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012. Decyzją ustawodawcy terminowa realizacja zobowiązań dotyczących przygotowania odpowiedniej infrastruktury sportowej i innej infrastruktury użyteczności publicznej na potrzeby EURO 2012, będąca obowiązkiem organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego, uzyskała przewagę nad niektórymi dotychczas chronionymi uprawnieniami obywateli. Stało się tak na skutek wprowadzenia do polskiego systemu prawnego specjalnego aktu normatywnego – ustawy z 7 września 2007 r. o przygotowaniu finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012, którego celem było umożliwienie realizacji tych zadań zgodnie z przyjętym harmonogramem.

Ustawa wprowadzała szereg przepisów zawierających konkretne ułatwienia i uproszczenia obowiązujących procedur związanych z realizacją inwestycji EURO 2012. I chociaż w jej wersji pierwotnej do umów zawartych przez spółkę celową przed dniem zakończenia turnieju miał mieć odpowiednie zastosowanie art. 5 p.z.p. (dotyczący usług niewymagających stosowania ustawy), to jednak to rozwiązanie usunięto z projektu. Ustawodawca ostatecznie postanowił nie łagodzić wymogów gwarantujących konkurencyjność w postępowaniach przetargowych dotyczących realizacji kluczowych obiektów budowlanych związanych z przygotowaniami do EURO 2012.

Podobnie jak w przypadku EURO 2012 dyskusyjne jest, czy terminowa organizacja ŚDM oraz wizyty Papieża stanowią wystarczające przesłanki do pominięcia stosowania Prawa zamówień publicznych – nawet uwzględniając silną presję czasu. Prawo europejskie wymaga transparentnego i otwartego postępowania przetargowego w zakresie udzielania zamówienia publicznego, co gwarantuje konkurencję, zapobiega korupcji oraz daje gwarancję pozyskania usług na najlepszym z możliwych poziomie oraz realizuje zasadę swobodnego przepływu towarów i usług oraz otwarcia rynku zamówień publicznych na niezakłóconą i jak najszerszą konkurencję we wszystkich państwach członkowskich. Tymczasem art. 25 ustawy o ŚDM może nie zagwarantować prawidłowego udzielania zamówień publicznych związanych z organizacją ŚDM, a zapewnienie konkurencyjności i przejrzystości w wyborze wykonawców będzie zależeć w duże mierze od podejścia poszczególnych zamawiających.

Natalia Rutkowska, praktyka infrastruktury, transportu, zamówień publicznych i PPP kancelarii Wardyński i Wspólnicy