Sprzedaż prowadzonej działalności gospodarczej (biznesu) a przeniesienie umów handlowych
Nabywca przedsiębiorstwa nie staje się automatycznie stroną umów handlowych zawartych w ramach działalności prowadzonej przez zbywcę. Na etapie planowania transakcji można jednak zadbać o to, by przeniesienie tych umów było jak najprostsze.
Transakcje obejmujące sprzedaż biznesu rozumianego funkcjonalnie jako prowadzona działalność gospodarcza mogą przyjąć szereg form prawnych, wśród których najbardziej podstawowymi są sprzedaż udziałów (akcji) podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą lub bezpośrednia sprzedaż przedsiębiorstwa, w oparciu o które działalność jest prowadzona.
Sprzedaż udziałów (akcji) podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą w sensie funkcjonalnym polega na przejęciu biznesu przez nabywcę w sposób pośredni, poprzez uzyskanie kontroli nad podmiotem bezpośrednio prowadzącym działalność gospodarczą. Z perspektywy prawnej przeprowadzenie takiej transakcji co do zasady nie ma wpływu na prowadzony biznes, ponieważ działalność gospodarcza jest prowadzona nadal przez ten sam podmiot, przy użyciu tych samych co dotychczas składników majątkowych oraz na podstawie tych samych co do tej pory umów handlowych, których strony nie zmieniają się.
Inaczej przedstawia się sytuacja prawna w przypadku dokonania transakcji bezpośredniej sprzedaży przedsiębiorstwa, w oparciu o które prowadzona jest działalność gospodarcza. Przedsiębiorstwo nie jest podmiotem prawa, ale jest zdefiniowanym w art. 551 Kodeksu cywilnego zorganizowanym zespołem składników materialnych i niematerialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Oznacza to, że sprzedaż biznesu w formie sprzedaży przedsiębiorstwa powoduje zmianę podmiotu – przedsiębiorcy, który ten biznes będzie prowadził po dokonaniu transakcji. Nabywca przedsiębiorstwa nabywa wchodzące w skład przedsiębiorstwa składniki majątkowe, tajemnice przedsiębiorstwa, księgi handlowe, a także co do zasady koncesje i zezwolenia administracyjne itd., jednakże nie staje się automatycznie stroną umów handlowych zawartych w ramach działalności prowadzonej przez zbywcę przedsiębiorstwa.
Takie umowy zostały bowiem zawarte pomiędzy konkretnymi podmiotami, zaś transakcja sprzedaży przedsiębiorstwa obejmuje jedynie stronę przedmiotową biznesu, tj. zespół określonych składników materialnych i niematerialnych. Wprawdzie wierzytelności wynikające z umów handlowych jako składnik zbytego przedsiębiorstwa przechodzą na nabywcę przedsiębiorstwa (por. art. 551 pkt 3 Kodeksu cywilnego), to jednak pełne przeniesienie umowy (polegające na zmianie jej stron) wymaga także przeniesienia zobowiązań wynikających z takiej umowy. Tymczasem przeniesienie na nabywcę przedsiębiorstwa zobowiązań wynikających z umów handlowych stanowi przejęcie długu w rozumieniu art. 519 § 1 pkt 2 Kodeksu cywilnego i wymaga zgody drugiej strony umowy.
Z powyższych względów planując przeniesienie biznesu w formie sprzedaży przedsiębiorstwa warto już na etapie planowania transakcji uwzględnić kwestię uprzedniego uzyskania zgody kontrahentów przedsiębiorcy na przeniesienie na nabywcę przedsiębiorstwa umów handlowych dotyczących prowadzonej działalności. Najbardziej oczywistymi rozwiązaniami w tym zakresie wydają się uzyskanie oświadczeń woli kontrahentów o wyrażeniu zgody na zmianę strony umowy handlowej lub wprowadzenie do treści umów handlowych stosownych klauzul zawierających uprzednią zgodę na dokonanie zmian stron umowy, co pozwoli na niejako „automatyczną” zmianę tych stron w przypadku sprzedaży przedsiębiorstwa przez jedną z nich.
Piotr Wcisło, Grupa Transakcyjna oraz Zespół Prawa Korporacyjnego, Restrukturyzacji Spółek i Kontraktów Handlowych kancelarii Wardyński i Wspólnicy
