Spółka cywilna może otrzymać dopłaty rolnośrodowiskowe
Spółce cywilnej, jako grupie osób wspólnie wykonujących działalność rolniczą, przysługuje status producenta rolnego, co oznacza, że może ubiegać się ona o dopłaty rolnośrodowiskowe.
Stan faktyczny
Do takiego wniosku doszedł Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale II GPS 2/12 z 30 maja 2012 roku. Przedmiotem omawianego orzeczenia było wyjaśnienie istniejących w praktyce wątpliwości dotyczących możliwości uznania spółki prawa cywilnego, a nie jej wspólników, za producenta rolnego w zakresie ubiegania się o przyznanie płatności rolnośrodowiskowych według przepisów ustawy o krajowym systemie ewidencji producentów.
Spółka cywilna złożyła wniosek o dopłatę do właściwego oddziału Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Początkowo kierownik biura powiatowego płatność przyznał, jednakże dyrektor oddziału regionalnego uchylił jego decyzję. Uzasadniał przy tym, że spółka nie ma podmiotowości prawnej, wobec czego nie jest uprawniona do otrzymania dopłat rolnośrodowiskowych. Sprawa trafiła do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a następnie do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Definicja producenta rolnego
Definicję producenta rolnego określa przede wszystkim art. 3 pkt 3 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności.
Zgodnie z tym artykułem producentem rolnym jest:
- osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, będąca,
- posiadaczem gospodarstwa rolnego, posiadaczem zwierzęcia lub rolnikiem w rozumieniu art. 2 lit. a rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009 z 19 stycznia 2009 r. (które uchyliło wcześniej obowiązujące rozporządzenie Rady (WE) nr 1782/2003 z 29 września 2003 r.).
Zgodnie z art. 2 lit a tego rozporządzenia rolnikiem może być nie tylko osoba fizyczna lub prawna prowadząca działalność rolniczą, ale również grupa osób fizycznych lub prawnych prowadzących działalność rolniczą (bez względu na status prawny takiej grupy i jej członków w świetle prawa krajowego). Ma to bezpośrednie przełożenie na definicję producenta rolnego.
Spółka cywilna a definicja producenta rolnego
Spółka cywilna, co oczywiste, nie jest ani osobą fizyczną, ani osobą prawną. NSA podkreślił, że nie może być ona również uznana za jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje w sposób generalny zdolność prawną (art. 331 k.c.).
Sam przepis art. 3 pkt 3 nie pozwalał więc jednoznacznie uznać spółki cywilnej za producenta rolnego. Interpretując przepisy regulujące tę sferę prawną, należy jednak brać pod uwagę nie tylko przepisy prawa krajowego, ale również prawa unijnego, które odnoszą się w tym zakresie do pojęcia grupy osób fizycznych lub prawnych.
Grupa osób fizycznych lub prawnych
Przepisy prawa krajowego, m.in. ustawa o krajowym systemie ewidencji, wymieniają trzy kategorie podmiotów uprawnionych do ubiegania się o płatności rolnośrodowiskowe. Są to osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjnie niemające osobowości prawnej. Natomiast przepisy prawa unijnego wspominają w tym kontekście o osobie fizycznej, osobie prawnej i grupie osób fizycznych lub prawnych.
Jak więc słusznie uznał NSA, sam fakt braku osobowości prawnej spółki cywilnej oraz braku przyznania jej zdolności prawnej nie stanowi przeszkody do uznania jej za uprawnioną do otrzymania płatności rolnośrodowiskowych. Spółkę cywilną należy więc uznać za grupę osób w rozumieniu art. 2 lit. a rozporządzenia 73/2009 i tym samym za jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej (w rozumieniu art. 3 pkt 3 lit b ustawy o ewidencji).
Małżeństwo i współposiadacze gospodarstwa jako producenci rolni
Wreszcie, zdaniem NSA, kwalifikacja prawna spółki cywilnej jako producenta rolnego pozwala również uznać za grupę osób uprawnionych do otrzymania płatności małżonków wspólnie prowadzących działalność oraz współposiadaczy gospodarstwa rolnego. Uzasadnienie jest przy tym analogiczne: nie prowadzą oni działalności rolniczej samodzielnie, lecz jako grupa osób, i z tego względu nie można ich utożsamiać z producentem rolnym będącym osobą fizyczną.
Bartosz Kuraś, Zespół Prawa Ochrony Środowiska kancelarii Wardyński i Wspólnicy
