Specustawa offshorowa | Co do zasady

Długo wyczekiwany projekt ustawy o morskich farmach wiatrowych opublikowany został 15 stycznia 2020 r.  Ustawa ma określać mechanizmy i instrumenty wspierające wytwarzanie energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych, jak i częściowo warunki przygotowania oraz realizacji inwestycji.

Prawo do pokrycia ujemnego salda

Podstawowym mechanizmem wsparcia procesu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych – zdefiniowanych jako instalacje odnawialnego źródła energii składające się z morskich turbin wiatrowych – ma być możliwość ubiegania się o prawo do pokrycia ujemnego salda, czyli ujemnej różnicy pomiędzy ustaloną w określonej procedurze ceną warunkującą opłacalność realizacji inwestycji a ceną rynkową. Uzyskanie wsparcia możliwe będzie na dwa sposoby – poprzez decyzję indywidualną Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki lub poprzez uczestnictwo w aukcji. Ostateczne wprowadzenie systemu wsparcia uzależnione będzie od zatwierdzenia proponowanego mechanizmu pomocowego przez Komisję Europejską.

Według założeń projektu prawo pokrycia ujemnego salda przysługiwać będzie wytwórcom przez okres 25 lat, licząc od dnia wytworzenia i wprowadzenia do sieci energii elektrycznej wytworzonej w morskiej farmie wiatrowej na podstawie koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej. Dodatkowo wsparcie ograniczone jest limitem stanowiącym iloczyn 100 000 godzin oraz mocy zainstalowanej elektrycznej morskiej farmy wiatrowej.

Decyzja indywidualna Prezesa URE

Prawo pokrycia ujemnego salda na podstawie decyzji Prezesa URE ma być przyznawane w ramach limitu określonego na 4600 MW łącznej zainstalowanej mocy elektrycznej morskich farm wiatrowych. O kolejności przyznania takiego prawa w ramach określonego limitu rozstrzygać będzie kolejność złożenia kompletnych wniosków. Decyzje mają być wydawane jedynie do końca 2022 r. (dla wniosków złożonych do 30 września 2022 r.).

We wniosku o przyznanie prawa do pokrycia ujemnego salda wskazać należy m.in. moc zainstalowaną elektryczną morskiej farmy wiatrowej (która w pewnych okolicznościach może podlegać późniejszym korektom w dół na etapie realizacji inwestycji), jej lokalizację i miejsce przyłączenia do sieci (zgodnie z umową przyłączeniową). Dodatkowo inwestor zobowiązać się musi do wytworzenia i wprowadzenia do sieci energii w terminie 7 lat od dnia uzyskania decyzji. Termin ten może ulec wydłużeniu jedynie w wyjątkowych wypadkach niezawinionych przez inwestora. Do wniosku należy dołączyć umowę o przyłączenie do sieci przesyłowej lub dystrybucyjnej, ostateczną decyzję środowiskową, prawomocne pozwolenia na wznoszenie i wykorzystywanie sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń w polskich obszarach morskich, harmonogram rzeczowo-finansowy realizacji inwestycji, a także plan udziału materiałów i usług lokalnych.

Cena energii elektrycznej (w złotych za 1 MWh) wytworzonej w morskiej farmie wiatrowej i wprowadzonej do sieci, będąca podstawą rozliczenia prawa do pokrycia ujemnego salda przyznanego na podstawie decyzji Prezesa URE, zostanie określona w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw energii. Cena będzie określana odrębnie dla wytwórców, którzy otrzymali prawo do pokrycia ujemnego salda w każdym z lat kalendarzowych do roku 2022, i obowiązywać ich będzie przez cały okres wsparcia.

Z wnioskiem o przyznanie prawa do pokrycia ujemnego salda wystąpić będzie mógł jedynie podmiot, który uprzednio uzyska od Prezesa URE potwierdzenie efektu zachęty, a więc wydawane w formie zaświadczenia potwierdzenie tego, że projektowana inwestycja nie zostałaby przeprowadzona, gdyby dla energii elektrycznej wytworzonej w morskiej farmie wiatrowej nie przyznano prawa do pokrycia ujemnego salda na zasadach określonych ustawą. Zaświadczenie wydawane jest na wniosek inwestora składany przed uzyskaniem promesy koncesji w oparciu o przygotowany przez niego opis techniczno-ekonomiczny projektowanej inwestycji.

System aukcyjny

W praktyce o wsparcie na podstawie decyzji Prezesa URE ubiegać się będą mogli tylko ci inwestorzy, których projekty są już obecnie znacząco zaawansowane i którzy uzyskali większość wymaganych pozwoleń na realizację inwestycji. Pozostali inwestorzy będą mogli ubiegać się o analogiczne wsparcie przyznawane w drodze aukcji wytwórców energii elektrycznej w morskiej farmie wiatrowej. Udział w aukcji obejmował będzie postępowanie prekwalifikacyjne, które powinno się zakończyć wydaniem przez Prezesa URE zaświadczenia o dopuszczeniu do udziału w aukcji. W celu wydania zaświadczenia inwestor musi przedstawić Prezesowi URE informacje i dokumenty analogiczne do opisanych powyżej i składanych wraz z wnioskiem o wydanie decyzji potwierdzającej prawo do pokrycia ujemnego salda, z tym że zamiast umowy o przyłączenie do sieci można będzie załączyć tylko warunki przyłączenia.

Na potrzeby aukcji minister właściwy do spraw energii określi maksymalną cenę w złotych za 1 MWh, jaka może być wskazana w ofertach wytwórców biorących udział w aukcji. Same aukcje będą ogłaszane, organizowane i przeprowadzane przez Prezesa URE. Wstępnie aukcje zaplanowane są do przeprowadzenia w latach 2023, 2025, 2027 i 2028. W aukcjach obowiązywać będą określone limity. Na pierwszej aukcji prawo pokrycia ujemnego salda ma być przyznane w odniesieniu do niewykorzystanego limitu dla inwestycji mogących ubiegać się o to prawo w oparciu o decyzje indywidualne Prezesa URE (o ile będzie wynosił co najmniej 500 MW). Dwie kolejne aukcje mają być organizowane w ramach limitu 2,5 GW, a ostatnia z zaplanowanych aukcji jest opcjonalna w przypadku niewykorzystania wcześniejszego limitu (o ile będzie wynosił co najmniej 500 MW). Dodatkowo ustawa dopuszcza organizację dodatkowych aukcji w oparciu o decyzję Rady Ministrów.

Zwycięzcami aukcji będą wytwórcy, którzy zaoferują najniższą cenę energii elektrycznej wytworzonej w morskiej farmie wiatrowej oraz których oferty łącznie nie przekroczą 100% maksymalnej łącznej zainstalowanej mocy określonej w ogłoszeniu o aukcji i 90% łącznej mocy objętej wszystkimi ofertami.

Pozostałe regulacje

Poza systemem wsparcia dla wytwórców energii w morskich farmach wiatrowych projekt ustawy zawiera również szereg przepisów dotyczących samej realizacji tego rodzaju inwestycji, mających w zamyśle autorów projektu zwiększać ich bezpieczeństwo i pewność prawną. Ustawa ograniczać ma możliwość wypowiedzenia umów o przyłączenie inwestycji do sieci. Ponadto decyzje administracyjne wydawane w związku z realizacją morskich farm wiatrowych wydawane być mają w terminie 90 dni od dnia złożenia wniosku, a także podlegać mają natychmiastowej wykonalności.

Ustawa wprowadzić ma również nowy podatek od morskich farm wiatrowych. Przedmiotem opodatkowania ma być prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej w morskiej farmie wiatrowej. Podstawę opodatkowania stanowić będzie moc zainstalowana elektryczna morskiej farmy wiatrowej określona w koncesji na wytwarzanie energii, a wysokość podatku określana będzie jako iloczyn tej mocy w MW i kwoty 23 000 zł (podlegającej corocznej waloryzacji).

Przedstawiony projekt ustawy znajduje się na wczesnym etapie prac legislacyjnych. Mając jednak na uwadze określone w nim terminy, w jakich udzielane ma być wsparcie dla inwestycji w morskie farmy wiatrowe, jak również palącą konieczność zwiększenia ilości energii elektrycznej pochodzącej ze źródeł odnawialnych w polskim miksie energetycznym, można się spodziewać, że proces legislacyjny przebiegać będzie w przyśpieszonym tempie.

Radosław Wasiak, adwokat, praktyka transakcji i prawa korporacyjnego i praktyka sektora energii kancelarii Wardyński i Wspólnicy