Regulacje dotyczące wodoru skierowane do konsultacji społecznych | Co do zasady

21 października 2022 r. na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowany został projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw, będący realizacją „Polskiej Strategii Wodorowej do roku 2030 z perspektywą do roku 2040”. Projektowana nowelizacja ma na celu stworzenie stabilnego otoczenia regulacyjnego dla rynku wodoru.

Polska Strategia Wodorowa, przyjęta przez rząd 7 grudnia 2021 r., przewiduje sześć celów szczegółowych:

1. wdrożenie technologii wodorowych w energetyce i ciepłownictwie,
2. wykorzystanie wodoru jako paliwa alternatywnego w transporcie,
3. wsparcie dekarbonizacji przemysłu,
4. produkcję wodoru w nowych instalacjach,
5. sprawny i bezpieczny przesył, dystrybucję i magazynowanie wodoru,
6. stworzenie stabilnego otoczenia regulacyjnego.

Projektowana nowelizacja, realizując szósty cel Strategii, ma na celu głównie:

• wprowadzenie siatki pojęć koniecznych do rozwoju i funkcjonowania rynku wodoru w Polsce,
• uregulowanie zasad koncesjonowania działalności związanej z wodorem,
• zaprojektowanie zasad funkcjonowania systemu sieci wodorowych,
• wprowadzenie systemowych mechanizmów wsparcia dla prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej dla projektów z zakresu technologii wodorowych,
• propozycję uproszczeń dla podmiotów inwestujących w rozwój systemu wodorowego.

Dokonując zmian w definicjach legalnych prawa energetycznego, nowelizacja definiuje wodór, odwołując się do nomenklatury scalonej i kodu wodoru CN 2804 10 00, oraz określa wodór  jako paliwo, umiejscawiając go obok dotychczasowego katalogu obejmującego paliwa stałe, ciekłe i gazowe będące nośnikami energii chemicznej. Nowelizacja wprowadza również istotne pojęcie konwersji elektrolitycznej, definiowanej jako przetworzenie energii elektrycznej na wodór lub inne gazy w procesie elektrolizy lub przetworzenie wodoru, uzyskanego w procesie elektrolizy, na energię elektryczną, dokonywane w instalacji konwersji elektrolitycznej. Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy wprowadzenie tego pojęcia spowodowane było koniecznością oddzielenia procesów dwukierunkowego przetwarzania energii elektrycznej w wodór i jego pochodne (metanol, amoniak, paliwa płynne) oraz tych substancji w energię elektryczną od wytwarzania wodoru w inny sposób (zimna kataliza plazmowa biomasy, separacja z gazu koksowniczego, termoliza wody).

Ustawa definiuje również inne pojęcia związane z gospodarką wodorową, takie jak sieć wodorowa, bezpośredni rurociąg wodorowy, system wodorowy, przesyłanie wodoru, operator systemu wodorowego, magazynowanie wodoru, instalacja magazynowa wodoru, operator systemu magazynowania wodoru. Należy przy tym zaznaczyć, że projekt nowelizacji definiuje te pojęcia w sposób analogiczny do istniejących już definicji dotyczących rynku energii elektrycznej i gazu ziemnego.

Analogicznie również do rynku energii elektrycznej i gazu ziemnego projekt nowelizacji ustanawia rejestr instalacji magazynujących wodór, prowadzony przez operatora systemu magazynowania wodoru, a także wdraża inne zasady wynikające z prawa Unii Europejskiej dotyczące niedyskryminacji, unboundlingu oraz dostępu stron trzecich do infrastruktury.

Nowelizacja nakłada na podmioty partycypujące w rynku wodoru obowiązki koncesyjne dotyczące:

• przesyłu wodoru – bez sprecyzowania, czy chodzi jedynie o przesył dedykowanymi rurociągami, co oznacza, że obowiązkowi temu podlegać będzie również przesył wodoru za pomocą cystern,
• magazynowania wodoru z wyjątkiem lokalnego magazynowania w ilości poniżej 5000 Nm³,
• obrotu wodorem z wyjątkiem przypadków, gdy wartość obrotu jest mniejsza niż 100 000 euro rocznie,
• dostarczania wodoru bezpośrednim rurociągiem (łączącym wytwórcę z odbiorcą z pominięciem sieci wodorowej),
• wytwarzania wodoru.

Podmioty prowadzące obecnie działalność, która zostanie objęta obowiązkiem koncesyjnym, po wejściu w życie nowelizacji będą miały 12 miesięcy na uzyskanie koncesji.  Na marginesie warto zaznaczyć, że wytwarzanie wodoru zgodnie z doniesieniami medialnymi miało być wyłączone z obowiązku uzyskania koncesji. Wyłączenie takie nie znalazło się jednak w projekcie nowelizacji. Można jednak przypuszczać, że ze względu na deklarowane plany rządu oraz tworzący się dopiero rynek wodoru ustawodawca ostatecznie zdecyduje się nie nakładać obowiązku koncesyjnego na wytwórców wodoru w celu maksymalnego stymulowania rynku.

Projekt nowelizacji przewiduje również zmiany w innych ustawach. W ustawie Prawo budowlane dodano infrastrukturę wodorową do przepisów regulujących dotychczas inne obiekty infrastruktury liniowej oraz zwolniono urządzenia do oczyszczania wodoru o przepustowości nie większej niż 250 kg wodoru na dobę z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę oraz zgłoszenia. Projektowana nowelizacja obejmuje również infrastrukturę przesyłową dotyczącą wodoru regulacjami zawartymi w specustawie przesyłowej, znacznie ułatwiając realizację inwestycji związanych z taką infrastrukturą.

Projektowana nowelizacja zmienia też ustawę o NCBR w sposób świadczący o tym, że gospodarka wodorowa zajmie szczególne miejsce w działaniu centrum. Tworzy się bowiem komitet do spraw badań naukowych i prac rozwojowych w obszarze technologii wodorowych, który stanie się czwartym organem NCBR – obok Dyrektora Centrum, Rady Centrum, oraz Komitetu Sterującego do spraw badań naukowych i prac rozwojowych w obszarze bezpieczeństwa i obronności państwa.

Nowelizacja nie przewiduje obecnie żadnych systemów wsparcia dla wytwarzania wodoru, trudno wiec przewidywać, by w znacznym stopniu przyczyniła się do realizacji pozostałych celów Strategii wodorowej, szczególnie dotyczących otwierania nowych stacji tankowania wodoru czy inwestycji w elektrolizery. Sam jednak system regulacji gospodarki wodorowej, wzorowany na systemie regulacji energii elektrycznej i gazu jest niezbędny, by wodór mógł zacząć odgrywać rolę, do której predestynuje go wszechstronność jego zastosowania.

Rafał Pytko, praktyka energetyczna kancelarii Wardyński i Wspólnicy