Od 2018 roku przychody członków zarządu opodatkowane podatkiem 18% i 32% | Co do zasady

Zgodnie z planowaną zmianą ustawy o PIT od 1 stycznia 2018 r. wynagrodzenia członków zarządu – wypłacane czy to w gotówce, czy to w ramach bonusów w postaci pochodnych instrumentów finansowych i innych praw majątkowych – podlegać będą opodatkowaniu podatkiem dochodowym wg skali podatkowej, tj. 18% i 32%.

Opodatkowanie wynagrodzeń

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przewidują, że wszelkiego rodzaju wynagrodzenia z tytułu wykonywanej pracy, niezależnie od tego, czy podstawą ich wypłacenia jest umowa o pracę, umowa o zarządzanie przedsiębiorstwem czy też kontrakt menedżerski, podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym według skali podatkowej. Oznacza to, że jeżeli dochód z tytułu świadczonej pracy nie przekracza w skali roku kwoty 85 528 zł, podlega opodatkowaniu podatkiem w wysokości 18%, natomiast jeśli przekracza ww. kwotę, dochód do tej kwoty podlega opodatkowaniu podatkiem 18%, zaś nadwyżka ponad tę kwotę stawką 32% (z uwzględnieniem kwoty wolnej od opodatkowania).

W praktyce nierzadko zdarza się, że wynagrodzenia pracowników lub osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych w skali roku znacznie przekraczają kwotę 85 528 zł, w związku z czym ich istotna część podlega opodatkowaniu podatkiem w wysokości 32%. Sytuacja taka dotyczy przede wszystkim członków zarządu i osób zarządzających przedsiębiorstwem na podstawie umów cywilnoprawnych.

W celu uniknięcia opodatkowania wynagrodzeń stawką 32% na rynku pojawił się model konstruowania wynagrodzeń w formie różnego rodzaju bonusów. Objęty takim modelem członek zarządu najczęściej uzyskiwał oprócz klasycznego wynagrodzenia wypłacanego w formie pieniężnej również wynagrodzenie w postaci pochodnych instrumentów finansowych lub innych praw majątkowych. Otrzymane prawa majątkowe były następnie sprzedawane (najczęściej na rzecz pracodawcy).

Działanie takie przynosiło pozytywny skutek, bowiem przychody uzyskiwane przez członków zarządu z otrzymanych praw majątkowych kwalifikowane są na mocy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako przychody z kapitałów pieniężnych i podlegają opodatkowaniu podatkiem w wysokości 19% niezależnie od ich wysokości.

Problemy z interpretacją przepisów

Wraz z upowszechnieniem się ww. modelu wynagradzania pojawiły się liczne wątpliwości co do jego stosowania. Problematyczną kwestią stało się przede wszystkim to, czy przychody z praw majątkowych otrzymane w związku ze świadczoną pracą powinny być zakwalifikowane jako przychód z kapitałów pieniężnych, czy też jako przychód uzyskany z tytułu wykonywanej pracy. Zarówno organy podatkowe, jak i sądy administracyjne częstokroć zajmowały tu różne stanowiska.

Wątpliwości może wywoływać również zagadnienie, kiedy powstaje przychód związany z otrzymanymi prawami majątkowymi. Część organów podatkowych oraz sądów administracyjnych wskazuje bowiem, że przychód z tytułu praw majątkowych otrzymanych w ramach wynagrodzenia za pracę powstaje już w momencie otrzymania tych praw. Zgodnie z innymi stanowiskami o przychodzie tym można mówić dopiero w momencie realizacji praw majątkowych (tj. ich sprzedaży).

Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania

Wykorzystywanie omawianej formy wynagradzania osób świadczących pracę nie jest zjawiskiem pożądanym przez ustawodawcę. Działanie to zmierza bowiem do obejścia ogólnej zasady opodatkowania przychodów z pracy według skali podatkowej, a w konsekwencji do zmniejszenia wpływów z podatku dochodowego do Skarbu Państwa.

Zwrócił na to uwagę Szef Krajowej Administracji Skarbowej w „Informacji Szefa KAS o stosowaniu przepisów dotyczących przeciwdziałania unikaniu opodatkowania w kontekście tzw. Programów Motywacyjnych” z 1 sierpnia 2017 r. Zdaniem Szefa KAS ocena okoliczności dotyczących wynagrodzeń w formie instrumentów finansowych i innych praw majątkowych wskazuje na motywy sztucznego działania, poprzez tworzenie konstrukcji instrumentów finansowych, w celu osiągnięcia korzyści podatkowej. Tym samym stosowanie ww. formy wynagrodzenia może spełniać przesłanki do zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania.

Proponowane zmiany

W celu wyeliminowania działań mających na celu minimalizację opodatkowania poprzez bonusy w postaci instrumentów finansowych, poza klauzulą przeciwko unikaniu opodatkowania, ustawodawca planuje również sprecyzować przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z ustawą o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, która 30 października została przekazana do Senatu, przychody z realizacji praw z papierów wartościowych lub z pochodnych instrumentów finansowych, uzyskane w następstwie objęcia lub nabycia tych praw jako świadczenie w naturze lub nieodpłatne świadczenie, są zaliczane do tego źródła przychodów, w ramach którego to świadczenie w naturze lub nieodpłatne świadczenie zostało uzyskane. Oznacza to, że przychód z praw majątkowych otrzymanych jako wynagrodzenie za wykonywaną pracę stanowić będzie przychód z tytułu wykonywanej pracy (np. przychód z praw majątkowych otrzymanych jako wynagrodzenie za pracę wykonywaną na podstawie umowy o pracę przypisane będą do źródła stosunku pracy, a z kontraktu menedżerskiego – do przychodów z działalności wykonywanej osobiście). Tym sposobem wynagrodzenie w postaci praw majątkowych, otrzymywane za wykonaną pracę, podlegać będzie opodatkowaniu wg skali podatkowej.

W ustawie nowelizacyjnej ustawodawca planuje również zawrzeć definicję programu motywacyjnego oraz doprecyzować kwestię rozpoznawania momentu uzyskania przychodu z akcji objętych w ramach programów motywacyjnych. Zgodnie z zamierzeniami ustawodawcy dochód do opodatkowania powstaje dopiero w momencie zbycia tych akcji. Powyższa zasada będzie miała zastosowanie jedynie do dochodu uzyskanego przez osoby uprawnione z tytułu objęcia lub nabycia akcji spółek akcyjnych, których siedziba lub zarząd znajduje się na terytorium państwa, z którym Rzeczpospolita Polska zawarła umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Podsumowanie

Pomysł zawarcia w ustawie o PIT przepisów precyzujących, że wynagrodzenia wypłacone w formie bonusów w postaci instrumentów finansowych i innych praw majątkowych mają być opodatkowane tak jak inne wynagrodzenia za pracę, niewątpliwie służy wyeliminowaniu sytuacji, w której podatnicy w sztuczny sposób obniżają swoje obciążenia wobec Skarbu Państwa. Planowane działanie w połączeniu z wprowadzoną do polskiego prawa podatkowego klauzulą przeciwko unikaniu opodatkowania zapewni zrównanie zasad opodatkowania wynagrodzeń wszystkich podatników wykonujących pracę bez względu na ich formę. Pytaniem otwartym pozostaje jednak, czy próby obniżania przez pracujących stawki podatku do poziomu 19% nie powinny stanowić pewnego rodzaju sygnału dla ustawodawcy, że obecna stawka w wysokości 32% jest dla podatników zbyt wysoka.

Mateusz Jopek, adwokat, praktyka podatkowa kancelarii Wardyński i Wspólnicy