Nowa Rekomendacja U to zalecenia dla kanału bancassurance i dystrybucji ubezpieczeń | Co do zasady

26 czerwca 2023 r. Komisja Nadzoru Finansowego przyjęła nową Rekomendację U dotyczącą dobrych praktyk w zakresie bancassurance, która zastąpi dotychczas obowiązującą Rekomendację U z czerwca 2014 r.

Najważniejsze obszary objęte nową Rekomendacją U

Z lektury Rekomendacji U wynika, że główne obszary ingerencji KNF dotyczą konkurencyjności oferowanych przez banki produktów, rzetelności informowania, adekwatnej polityki wewnętrznej oraz oceny ryzyka, a także ochrony interesów klienta. Uwzględniono także kwestie konstrukcji oraz charakterystyki oferowanych produktów, ze szczególnym naciskiem na produkty CPI (ubezpieczenia kredytów).

Przyjęte Rekomendacje U stanowią niejako wykładnię obowiązujących już norm z perspektywy organu nadzoru. Akt ten nie jest źródłem prawa powszechnie obowiązującego. Pewne jest jednak, że przy ewentualnych kontrolach oraz sporach regulacyjnych KNF będzie oczekiwać wdrożenia poszczególnych instrumentów zgodnie z przyjętymi założeniami w treści doprecyzowującej Rekomendację U. Takie działania KNF można bowiem zaobserwować w przypadku uwzględniania przez towarzystwa ubezpieczeniowe rekomendacji dotyczących likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych.

Do kogo skierowana jest Rekomendacja U?

Zgodnie z treścią Rekomendacji jest ona skierowana bezpośrednio do:

• banków krajowych i oddziałów banków zagranicznych,
• spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych,
• oddziałów instytucji kredytowych,

które współpracują w zakresie bancassurance z krajowymi oraz zagranicznymi zakładami ubezpieczeń, wykonującymi działalność ubezpieczeniową na terenie RP.

Pośrednio Rekomendacja U jest natomiast skierowana do towarzystw ubezpieczeniowych, bowiem skuteczna implementacja jej treści wymaga współpracy na poziomie jednostki i TU.

Termin na wdrożenie

Komisja Nadzoru Finansowego oczekuje, że banki wdrożą Rekomendację U najpóźniej do 1 lipca 2024 r., stosując do tego momentu uprzednio wdrożoną Rekomendację U z czerwca 2014 r.

W odniesieniu do SKOK-ów termin wdrożenia został wydłużony do 1 stycznia 2025 r.

Rekomendacja U a obowiązujące umowy

Rekomendacja U znajduje zastosowanie do umów ubezpieczenia zawartych przez jednostkę po dniu ich wdrożenia przez konkretny podmiot. Przewidziano pewne derogacje od tej zasady.

W przypadku odnowienia lub automatycznej kontynuacja ochrony ubezpieczeniowej na rzecz określonego podmiotu, gdy ochrona, wyłączenia odpowiedzialności, taryfa czy sposób naliczania składki nie ulegną zmianie, do takich umów nie znajduje zastosowania rekomendacja nr 20, odnosząca się do uwzględnienia interesów klienta oraz wysokości kosztów ochrony ubezpieczeniowej w przypadku otrzymywanego wynagrodzenia z tytułu pośrednictwa.

Kluczowe elementy Rekomendacji U 

W nowej Rekomendacji U znajduje się szereg nowych definicji. Zdefiniowano m.in. klienta, finansującego ubezpieczenie, odnowienie oraz automatyczną kontynuację czy produkt CPI (z ang. credit protection insurance). Definicje te odgrywają kluczową rolę w odczytywaniu treści poszczególnych rekomendacji.

1. Ochrona jednostki

Rekomendacja U w pierwszej kolejności wskazuje na tzw. zasadę proporcjonalności, która nie została wprost zdefiniowana przez organ nadzoru. Proporcjonalność wydaje się przejawiać w ten sposób, że jednostka oferująca więcej produktów ubezpieczeniowych jest zobowiązana prowadzić bardziej złożone polityki oraz oceny ryzyka niż jednostka oferująca mniej produktów ubezpieczeniowych. Działania mają być więc proporcjonalne do skali i stopnia skomplikowania działalności.

Zasada proporcjonalności nie powinna jednak wpływać na zakres ochrony klienta, która powinna być zawsze adekwatna, niezależnie od wprowadzonych przez dany podmiot instrumentów realizacji polityk bancassurance.

2. Obowiązki kontrolne i przejrzysta polityka bancassurance

Organ nadzoru oczekuje od jednostek, aby ze wzmożoną częstotliwością oceniały realizację polityki w zakresie bancassurance. Oznacza to, że jednostki winny wprowadzić odpowiednie mechanizmy pozwalające na okresową kontrolę stosowanych procedur w zakresie bancassurance na poziomie wewnętrznym. Stanowi to w istocie doprecyzowanie obowiązujących już regulacji.

3. Szersza współpraca z zakładami ubezpieczeń

Przykładem pośredniego wpływu Rekomendacji U na towarzystwa ubezpieczeniowe jest umowa regulująca zasady współpracy jednostki z zakładem ubezpieczeń. KNF wymaga, aby taka umowa określała podstawowe warunki, w tym podział odpowiedzialności pomiędzy tymi podmiotami, rolę jednostki, zasady wynagradzania oraz zasady i zakres wymiany informacji pomiędzy stronami takich umów.

4. Produkty CPI (wynagrodzenie jednostki)

Kluczowa z perspektywy rynku dystrybucji ubezpieczeń jest rekomendacja 20, która reguluje kwestie wartości oferowanych produktów i tym samym wynagrodzenie jednostki otrzymywane z tytułu pośrednictwa ubezpieczeniowego, które powinny być ustalone z uwzględnieniem interesu klienta i wysokości kosztów ochrony ubezpieczeniowej.

Ma to szczególne znaczenie w przypadku produktów CPI, gdyż wartość kosztów odszkodowań i świadczeń w ramach oferowanego produktu CPI winna wynosić co najmniej 30% równowartości składki brutto.

Należy też pamiętać, że Polska Izba Ubezpieczeń wraz ze Związkiem Banków Polskich w porozumieniu z Urzędem Komisji Nadzoru Finansowego opracowują dobre praktyki w zakresie ubezpieczeń spłaty kredytu i pożyczki. Jest to swoistego rodzaju samoregulacja rynku, na którą czeka cały sektor ubezpieczeniowo-bankowy.

Podsumowanie

Wdrożenie Rekomendacji U wymagać będzie od objętych nią podmiotów szeregu działań, aby sprostać wymogom organu nadzoru. Wydaje się, że nowa Rekomendacja U może prowadzić do decentralizacji rynku poprzez wyodrębnianie nowych podmiotów w ramach istniejących już grup kapitałowych.

Mateusz Kosiorowski, adwokat, Filip Marcinkowski, radca prawny, praktyka ubezpieczeniowa kancelarii Wardyński i Wspólnicy