NSA o ocenie kumulacji oddziaływań na obszar Natura 2000
Ocena dopuszczalności inwestycji pod kątem rygorów obowiązujących w związku z lokalizacją planowanego przedsięwzięcia w obszarze Natura 2000 powinna uwzględniać możliwość kumulacji oddziaływań. Ocena ta nie powinna być jednak abstrakcyjna.
Wyrok NSA z 9 października 2012 r., II OSK 1073/11
W komentowanym orzeczeniu Naczelny Sąd Administracyjny odniósł się do istotnego, lecz wywołującego praktyczne wątpliwości wymogu uwzględniania przy ocenie oddziaływania na cele ochrony obszaru Natura 2000 również innych przyszłych (potencjalnych) przedsięwzięć.
Zgodnie z przepisami ustawy o ochronie przyrody (art. 33) zabronione jest podejmowanie działań, które osobno lub w połączeniu z innymi działaniami mogą znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000. Zatem określone zamierzenie należy oceniać nie tylko odnosząc się do indywidualnego projektu, lecz także uwzględniając możliwość kumulacji oddziaływań pochodzących z innych przedsięwzięć, co ustawodawca podkreśla przez użycie charakterystycznego sformułowania „osobno lub w połączeniu z innymi działaniami”.
W stanie faktycznym będącym przedmiotem rozważań sąd pierwszej instancji zarzucił organom administracji, że nie wyjaśniły w sposób wyczerpujący, że do oddziaływania, o jakim mowa powyżej, nie dojdzie. Takie wyjaśnienie było zaś konieczne, aby uzgodnić warunki zabudowy dla planowanej inwestycji polegającej na budowie budynku mieszkalnego. Sąd pierwszej instancji ocenił, że należy dokonywać całościowej wykładni art. 33 ustawy o ochronie przyrody i w rezultacie brać pod uwagę całokształt przedsięwzięć planowanych w odniesieniu do terenu objętego ochroną. Sąd zauważył również, że pozytywne uzgodnienie przedsięwzięcia stanowiłoby swego rodzaju „precedens” do dalszego zabudowywania terenu, a w przypadku odmowy uzgodnienia kolejnych podobnych przedsięwzięć inwestorzy mogliby zaskarżać tego typu rozstrzygnięcia, powołując się na zasadę równości wobec prawa.
Z taką argumentacją nie zgodził się Naczelny Sąd Administracyjny. Przede wszystkim NSA zakwestionował stanowisko sądu zawarte w zaskarżonym orzeczeniu, jakoby organ administracji nie uwzględnił potencjalnych zagrożeń mogących w przyszłości wystąpić na danym obszarze. Sąd podkreślił, że „nie jest bowiem możliwe dookreślenie, kiedy i jakie przedsięwzięcia, które nie są jeszcze obecnie (…) nawet w jakikolwiek sposób oznaczone – co do charakteru i rozmiaru – mogłyby spowodować negatywne oddziaływanie na dany obszar Natura 2000 w stopniu znaczącym”.
Tym samym NSA uznał, że ocenę oddziaływań skumulowanych należy odnosić do poszczególnych, konkretnych przedsięwzięć planowanych na danym obszarze. Stanowisko sądu jest zgodne z poglądami obecnymi w doktrynie. Czasami nawet reprezentowane są poglądy dalej idące i wskazujące, że oceniając oddziaływanie przedsięwzięć należy uwzględniać kumulację z oddziaływaniem tych zamierzeń, które „już na ocenianym terenie występują, bądź będą mogły występować na skutek wykonania uprawnień wynikających z wydanych już ostatecznych decyzji upoważniających do ingerencji w środowisko” (zob. K. Gruszecki, Ustawa o ochronie przyrody. Komentarz, Warszawa 2010). I aczkolwiek to ostatnie stanowisko wydaje się zbyt daleko idące w odniesieniu do wymogu istnienia ostatecznych rozstrzygnięć organów dotyczących realizacji planowanych zamierzeń, to niewątpliwie zgodzić należy się ze stanowiskiem NSA, że obowiązek uwzględnienia wpływu konkretnej inwestycji na obszar Natura 2000 nie oznacza konieczności uwzględniania kumulacji oddziaływań z potencjalnymi przedsięwzięciami, które nie są jeszcze w jakikolwiek sposób skonkretyzowane.
Dominik Wałkowski, Zespół Prawa Ochrony Środowiska kancelarii Wardyński i Wspólnicy
