Nowe wsparcie dla przemysłu energochłonnego | Co do zasady

Ministerstwo przedsiębiorczości i technologii przedstawiło długo wyczekiwany projekt ustawy o rekompensatach dla przemysłu energochłonnego w związku ze wzrastającymi kosztami polityki klimatycznej.

Idea rekompensat opiera się na założeniu polityki klimatycznej, która nie powinna wzrostem obciążeń doprowadzać do tzw. ucieczki emisji, czyli przenoszenia się przemysłu energochłonnego poza UE. Takie wsparcie jest dozwoloną pomocą publiczną, jeśli spełnia aktualnie obowiązujące wytyczne Komisji Europejskiej w tym zakresie. Bazując na wytycznych, wzorem innych państw członkowskich Polska przedstawiła swój własny system rekompensat dla przemysłu energochłonnego. Jest on odpowiedzią na gwałtowny wzrost kosztów zakupu energii elektrycznej wywołany wzrostem cen uprawnień do emisji gazów cieplarnianych.

Warunki korzystania z systemu są następujące:

1. prowadzenie instalacji w sektorze lub podsektorze energochłonnym wskazanym w załączniku nr 1 do ustawy  przy pomocy kodów PKD
2. wdrożony jeden z systemów:
   • zarządzania środowiskowego, o którym mowa w art. 2 pkt 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1221/2009 z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie dobrowolnego udziału organizacji w systemie ekozarządzania i audytu we Wspólnocie (EMAS),
   • zarządzania środowiskowego potwierdzony przez niezależną i uprawnioną w tym zakresie jednostkę akredytującą certyfikatem ISO 14001,
   • zarządzania energią potwierdzony przez niezależną i uprawnioną w tym zakresie jednostkę akredytującą certyfikatem ISO 50001
3. niezaleganie z podatkami i składkami na ubezpieczenie społeczne
4. złożenie wniosku o rekompensatę zgodnie z ustawą.

Kwoty, jakie przeznaczono na system rekompensat kosztów uprawnień do emisji, są niebagatelne. W 2018 r. maksymalna wysokość rekompensat będzie wynosić ponad 530 mln zł, a w następnych latach oscylować będzie w przedziale od ok. 1 miliarda do prawie 1,8 miliarda złotych. Środki na wsparcie pochodzić będą ze sprzedaży przez Polskę uprawnień do emisji w drodze aukcji, które trafią do tworzonego Funduszu Rekompensat Pośrednich Kosztów Emisji obsługiwanego przez BGK.

Kwota rekompensaty wyliczana będzie trzema różnymi wzorami w zależności od produktów wytwarzanych w danej instalacji, w oparciu o tzw. terminową cenę uprawnień do emisji wyznaczaną zgodnie z ustawą (dla 2018 r. jest to 25,02 zł). Stosując jeden ze wzorów, po podstawieniu liczb podanych dla 2018 r. dla zużycia energii elektrycznej na poziomie 100 000 MWh w 2018 r., otrzymujemy kwotę 1 409 126,4 zł. Od tego trzeba odjąć kwotę 14 091,80 zł, aby uzyskać ostateczną wysokość rekompensaty, o którą można zawnioskować.

Należy pamiętać, że:

1. Każdego roku wyznaczono maksymalny pułap pomocy (w 2018 r. ponad 530 mln zł). Jeśli wszystkie wnioski o rekompensaty będą większe niż pułap, to rekompensaty zmniejsza się proporcjonalnie.
2. Od wyliczonej kwoty rekompensaty trzeba odjąć wielkość rekompensaty, jaka przypadałaby na zużycie 1 GWh energii (stąd odejmowana kwota 14 091,80 zł w kalkulacji powyżej). Ma to na celu wykluczenie z systemu małych podmiotów, dla których koszty administracyjne obsługi systemu rekompensat przewyższałyby korzyści z niego płynące. Poza tym ograniczeniem nie ma żadnego innego ilościowego kryterium dostępu do systemu.
3. Wartości do wzorów, takie jak produkcja referencyjna i zużycie referencyjne energii elektrycznej, wyznacza się co do zasady dla okresu 2005-2011, chyba że instalacja wtedy nie działała lub działała krócej. W takim przypadku przyjmuje się średnią wielkość rocznej produkcji lub zużycia energii elektrycznej od dnia rozpoczęcia działalności do momentu, kiedy działalność ta będzie prowadzona przez cztery następujące po sobie lata kalendarzowe. Od tego momentu produkcja referencyjna lub referencyjne zużycie energii elektrycznej przyjmują wartość stałą na kolejne lata i określane są jako średnie wartości z ostatnich trzech lat wspomnianego okresu. W pozostałych przypadkach stosowna wartość jest określana jako średnia roczna wielkość produkcji od dnia rozpoczęcia działalności do ostatniego dnia roku poprzedzającego rok, za który są przyznawane rekompensaty.
4. Jeśli po określeniu wartości referencyjnych dla produkcji lub zużycia energii doszło do zwiększenia lub zmniejszenia zdolności produkcyjnych, to należy to wykazać we wniosku o rekompensatę zgodnie z procedurą wskazaną w ustawie.
5. Ponieważ o rekompensaty będzie można już wnioskować za rok 2018, dane do wzoru za ten rok wprowadzono w przepisie przejściowym. Każdy zainteresowany może zatem relatywnie łatwo oszacować, czy warto spełnić warunki udziału w systemie rekompensat.
6. Od rekompensaty za 2019 r. będzie trzeba odjąć wsparcie z ustawy zamrażającej ceny energii na 2019 r. – sprzedawcy energii będą musieli podać na wniosek odbiorcy kwotę różnicy ceny w przeliczeniu na MWh, jaką zaoszczędzili dzięki zamrożeniu cen.
7. Rekompensatę trzeba przypisać do produktu energochłonnego. Jeśli zatem produkcja obejmuje produkty nieobjęte kodami PKD z załącznika nr 1 do ustawy, to będzie trzeba wnieść o rekompensatę tylko dla energii przypisanej produkcji energochłonnej.
8. Rekompensaty na pokrycie kosztów uprawnień do emisji nie mogą być przyznawane w odniesieniu do energii elektrycznej, w której cenie nie jest przenoszony koszt tych uprawnień. Dlatego wysokość rekompensat pomniejszana będzie o udział zużycia przez instalację energii elektrycznej wyprodukowanej w jednostkach nieuczestniczących w systemie handlu uprawnieniami do emisji oraz energii elektrycznej wyprodukowanej z biomasy w ramach instalacji uczestniczących w systemie EU ETS, której ilość określa się proporcjonalnie do udziału energii chemicznej biomasy w energii chemicznej całości paliwa zużywanego do wytwarzania energii elektrycznej.
9. Ustawa opiera się na obecnie obowiązujących wytycznych w tej materii. Od 2021 r. mają wejść w życie nowe wytyczne, co prawdopodobnie oznaczać będzie konieczność nowelizacji ustawy.
10. Decyzję o przyznaniu lub odmowie przyznania rekompensat podejmować będzie Prezes URE. Pierwszy wniosek o rekompensatę za 2018 r. trzeba będzie wnieść do Prezesa URE w terminie dwóch miesięcy od daty wejścia w życie ustawy. Ustawa ma wejść w życie 14 dni od dnia ogłoszenia. W kolejnych latach wnioski należy składać do 31 marca, a Prezes URE będzie mieć czas do 30 września na wydanie decyzji.
11. Wydanie decyzji przez Prezesa URE ws. przyznania rekompensat zawieszone jest do czasu uzyskania zgody Komisji Europejskiej na nowy system wsparcia.

Marek Dolatowski, adwokat, praktyka sektora energii kancelarii Wardyński i Wspólnicy

Artykuł został również opublikowany na portalu CIRE.pl