Nowa, niższa stawka CIT – jednak nie dla wszystkich
Od 1 stycznia 2017 r. zacznie obowiązywać nowa stawka podatkowa od dochodów osób prawnych. Nie będzie ona jednak dotyczyć wszystkich podatników, a o jej zastosowaniu zadecyduje wysokość przychodów. Ta sama ustawa nowelizująca wprowadza też kilka istotnych zmian, które wpłyną w szczególności na praktykę reorganizacji spółek kapitałowych (np. wymianę udziałów czy aporty).
Wsparcie dla małych podatników
Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych przewiduje obecnie dla wszystkich podatników jedną stawkę podatkową, która wynosi 19%. Stawka ta jest niezależna od rodzaju bądź charakteru podatnika. Ustawodawca zadecydował jednak, że od 1 stycznia 2017 r. w ustawie o CIT pojawi się nowa, dodatkowa stawka podatkowa w wysokości 15%.
Z nowej, niższej stawki podatkowej skorzystać będzie mogła jednak jedynie określona grupa podatników, tj. mali podatnicy oraz podatnicy rozpoczynający działalność. Małym podatnikiem jest podatnik, u którego wartość przychodu ze sprzedaży (wraz z podatkiem VAT) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1 200 000 euro.
Warto podkreślić, że nowa stawka podatku nie będzie dostępna dla podatników próbujących w sposób sztuczny zrestrukturyzować swoją działalność, aby spełniać wymagania stawiane w znowelizowanej ustawie. Do podatnika, który został utworzony:
- w wyniku przekształcenia, połączenia lub podziału podatników, z wyjątkiem przekształcenia spółki w inną spółkę, albo
- w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą lub spółki niebędącej osobą prawną, albo
- przez osoby prawne, osoby fizyczne albo jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które wniosły na poczet kapitału podatnika uprzednio prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo, zorganizowaną część przedsiębiorstwa albo składniki majątku tego przedsiębiorstwa o wartości przekraczającej łącznie równowartość w złotych kwoty co najmniej 10 000 euro przeliczonej według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok podatkowy, w którym wniesiono te składniki majątku, w zaokrągleniu do 1000 zł,
- przez osoby prawne, osoby fizyczne albo jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej wnoszące, tytułem wkładów niepieniężnych na poczet kapitału podatnika, składniki majątku uzyskane przez te osoby albo jednostki w wyniku likwidacji innych podatników, jeżeli te osoby albo jednostki posiadały udziały (akcje) tych innych likwidowanych podatników,
– nie stosuje się 15-procentowej stawki podatkowej w roku podatkowym, w którym rozpoczął on działalność, oraz w roku podatkowym bezpośrednio po nim następującym.
Zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy wspomniany wyżej przepis ma zniechęcać podatników do dokonywania restrukturyzacji (takich jak zmiana formuły działalności lub sztuczne dostosowanie jej rozmiarów), które miałyby na celu skorzystanie ze stawki 15%.
Cel nowelizacji
Zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy głównym celem nowelizacji jest wsparcie małych firm opodatkowanych podatkiem dochodowym od osób prawnych. Obniżenie stawki podatku ma wspomagać tych podatników, dla których utrudnienia w pozyskiwaniu kapitału na inwestycje czy zaburzone warunki konkurencji są przeszkodą dla istnienia lub rozwijania przedsiębiorstwa. Zmiany te mają więc tworzyć warunki do rozwoju i wspomagać konkurencyjność wewnętrzną i zewnętrzną małych firm. W konsekwencji zaś obniżona stawka podatku CIT dla małych podatników ma poprawiać konkurencyjność małych podatników wobec pozostałych podatników, którzy z reguły dysponują szerszymi możliwościami pozyskiwania środków na rozwój i inwestycje.
Ponadto ustawodawca wskazuje, że z uwagi na swoją specyfikę z opodatkowania stawką 15% zostaną wyłączone grupy kapitałowe. Cechą charakterystyczną tych podmiotów jest bowiem prowadzenie działalności w dużej skali.
Nierówne traktowanie podatników PIT i CIT?
Pojawia się wątpliwość, czy wprowadzając obniżoną 15% stawkę podatku dochodowego od osób prawnych ustawodawca nie naraża się na zarzut nierównego traktowania podatników podatku PIT oraz CIT.
Ustawodawca podkreśla jednak, że opodatkowanie podatników PIT i CIT ma odmienny charakter. Osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą mogą bowiem wybrać formę opodatkowania, tj. opodatkowanie na zasadach ogólnych, podatkiem liniowym, poprzez ryczałt czy też poprzez kartę podatkową. Wyboru takiego nie mają natomiast podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych.
Ponadto istotą opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych jest – niewystępująca na gruncie podatku PIT – dwupoziomowość opodatkowania. Opodatkowaniu w pierwszej kolejności podlega bowiem dochód podatnika, a następnie dystrybucja tego dochodu do udziałowców.
Wobec powyższego, według ustawodawcy, porównanie opodatkowania wskazanych grup podatników wydaje się niezasadne.
Pozostałe zmiany wprowadzane poprzez ustawę
Poza wprowadzeniem nowej stawki podatkowej ustawa nowelizująca uzupełni istniejące oraz wprowadzi nowe definicje, aby wyeliminować wątpliwości interpretacyjne mogące skutkować unikaniem opodatkowania niektórych dochodów.
Ustawa w szczególności doprecyzuje istniejący w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (oraz wprowadzi do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych) katalog przypadków, w których dochód podatnika podlegającego ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu uznaje się za uzyskany na terytorium Polski. Zgodnie z nowymi przepisami dochodem takim będą także dochody z:
- papierów wartościowych oraz pochodnych instrumentów finansowych niebędących papierami wartościowymi, dopuszczonych do publicznego obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ramach regulowanego rynku giełdowego, w tym uzyskane ze zbycia tych papierów albo instrumentów oraz z realizacji praw z nich wynikających;
- tytułu przeniesienia własności udziałów (akcji) w spółce, ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną lub tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym albo instytucji wspólnego inwestowania, w których co najmniej 50% wartości aktywów, bezpośrednio lub pośrednio, stanowią nieruchomości położone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa do takich nieruchomości;
- tytułu należności regulowanych, w tym stawianych do dyspozycji, wypłacanych lub potrącanych, przez osoby fizyczne, osoby prawne albo jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, mające miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, niezależnie od miejsca zawarcia umowy i wykonania świadczenia.
Ponadto od 1 stycznia 2017 r. ograniczona zostanie możliwość stosowania preferencyjnych warunków opodatkowania transakcji polegających na wymianie udziałów. Zgodnie bowiem z ustawą nowelizującą z warunków tych nie będą mogli skorzystać podatnicy w przypadkach, gdy głównym lub jednym z głównych celów wymiany udziałów jest uniknięcie lub uchylenie się od opodatkowania.
Nowa ustawa przyniesie również zmiany w zakresie ustalania przychodu z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółce w zamian za wkład niepieniężny. Od początku następnego roku za taki przychód uznawana będzie wartość wkładu określona w statucie lub umowie spółki, nie zaś jak do tej pory nominalna wartość obejmowanych udziałów. W przypadku jednak, gdy wartość wkładu będzie niższa od jego wartości rynkowej albo jego wartość nie zostanie określona w statucie, umowie albo innym dokumencie o podobnym charakterze, za przychód uznana zostanie wartość rynkowa takiego wkładu określona na dzień przeniesienia własności przedmiotu wkładu niepieniężnego.
Wraz z powyższymi zmianami ustawa nowelizująca doprecyzuje także przepisy dotyczące ustalania kosztów uzyskania przychodów w przypadku zbycia udziałów (akcji) spółki przejmującej lub nowo zawiązanej, odwołując się do pojęcia „unicestwienia” praw inkorporowanych przez udziały (akcje).
Doprecyzowany zostanie również warunek stosowania zwolnienia z opodatkowania podatkiem u źródła m.in. odsetek i należności licencyjnych otrzymywanych przez ich odbiorcę, poprzez odwołanie się do rzeczywistego właściciela wypłacanych należności.
Podsumowanie
Pojawienie się w ustawie o CIT dodatkowej stawki podatkowej, z której skorzystać może jedynie część podatników, jest zjawiskiem nietypowym dla polskiego systemu podatkowego. Analizując jednak ustawodawstwo innych państw UE, należy wskazać, że nie jest to niczym niezwykłym. Obniżoną stawkę podatku CIT dla małych i/lub nowych przedsiębiorców przewidują m.in. Francja, Litwa oraz Hiszpania. Polska jest więc kolejnym krajem wprowadzającym do swojego systemu prawnego tego rodzaju rozwiązania. Warto jednak zauważyć, że we wszystkich ww. państwach różnica pomiędzy podstawową stawką podatkową a stawką preferencyjna wynosi co najmniej 10 punktów procentowych. Pojawia się więc wątpliwość, czy obniżenie stawki podatkowej dla małych spółek z 19% do 15% jest rzeczywistym i wystarczającym wsparciem tej grupy przedsiębiorstw.
Pozostałe zmiany przewidziane w ustawie nowelizującej mogą istotnie wpłynąć na procesy reorganizacyjne przeprowadzane przez podatników. W szczególności dotyczy to ograniczeń w zakresie neutralności podatkowej wymiany udziałów oraz zmiany zasad opodatkowania wkładów niepieniężnych do spółek kapitałowych.
Mateusz Jopek, praktyka podatkowa kancelarii Wardyński i Wspólnicy
