Kolejny etap liberalizacji rynku gazu ziemnego w Polsce
Wprowadzone ostatnio zmiany w ustawie Prawo energetyczne przybliżają nas do uwolnienia rynku gazu w Polsce. Na pełny sukces trzeba jednak jeszcze poczekać.
Obowiązek zatwierdzania przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki taryf na gaz ziemny dla wszystkich grup odbiorców, w tym również na rynku hurtowym, był postrzegany jako jedna z głównych barier dla rozwoju konkurencyjnego rynku gazu, co stało w sprzeczności z celami drugiego i trzeciego pakietu unijnych dyrektyw rynkowych.
W lutym 2013 roku Prezes URE stwierdził, że segment hurtowego obrotu gazem ziemnym może zostać uznany za rynek konkurencyjny, a dalsze utrzymywanie dotychczasowych zasad zatwierdzania taryf ograniczałoby wzrost jego płynności. W związku z tym Prezes URE zwolnił przedsiębiorstwa energetyczne z obowiązku przedkładania do zatwierdzenia taryf stosowanych w obrocie hurtowym. Wcześniej decyzje indywidualne o zwolnieniu z obowiązku zatwierdzania taryf były wydawane przedsiębiorstwom posiadającym koncesję na ich wniosek.
Prezes URE, konsekwentnie realizując działania na rzecz liberalizacji rynku gazu, w dniu 13 czerwca 2013 r. poinformował o zwolnieniu przedsiębiorstw energetycznych posiadających koncesje na obrót paliwami gazowymi lub obrót gazem ziemnym z zagranicą z obowiązku przedkładania do zatwierdzenia taryf dla gazu ziemnego w postaci skroplonej (LNG).
Po wejściu w życie nowelizacji prawa energetycznego w dniu 11 września 2013 r. z obowiązku przedkładania do zatwierdzania taryf dla sprzedaży gazu ziemnego zostały zwolnione przedsiębiorstwa sprzedające gaz odbiorcom końcowym, którzy w poprzednim roku kalendarzowym zużyli co najmniej 25 mln metrów sześciennych, jak również sprzedające go przedsiębiorstwom energetycznym nabywającym gaz ziemny wysokometanowy na potrzeby wykonywania działalności w zakresie przesyłania, dystrybucji, magazynowania, skraplania lub regazyfikacji gazu ziemnego.
Utrzymany został zatem obowiązek przedkładania do zatwierdzenia taryf dla odbiorców niespełniających przesłanek ilościowych konsumpcji gazu, jak również dla odbiorców w gospodarstwach domowych.
Drugim istotnym ograniczeniem rozwoju wolnego rynku gazu ziemnego był brak tzw. obliga giełdowego, czyli obowiązku sprzedaży tego surowca poprzez giełdę.
Dlatego też istotne znaczenie dla przyśpieszenia przemian wolnorynkowych miał wprowadzony ostatnią nowelizacją ustawy Prawo energetyczne obowiązek sprzedaży gazu na giełdach towarowych. Zasadniczym celem tych zmian było stymulowanie wzrostu konkurencyjności na rynku energii. Ustawodawca stopniowo zwiększa wolumen gazu wprowadzanego do sieci przesyłowej, który powinien trafić do obrotu giełdowego. Obecnie część przeznaczona do sprzedaży publicznej stanowi 30%, jednakże wolumen gazu trafiającego na giełdę ulegnie w kolejnych latach zwiększeniu. Od 1 stycznia 2014 r. wyniesie 40%, zaś z początkiem 2015 będzie to już 55%.
Nowe przepisy nakładające obowiązek obrotu paliwami gazowymi za pośrednictwem giełd towarowych bezspornie przyczyniają się do zdemonopolizowania rynku i wzrostu transparentności transakcji, w konsekwencji przyczyniając się do powstania warunków konkurencji.
W serii wydanych w ciągu ostatnich miesięcy komunikatów i informacji Prezes URE potwierdza pozytywną ocenę efektów dotychczasowych działań na rzecz wprowadzenia mechanizmów konkurencyjnych na rynku gazu ziemnego.
Dotychczasowe zmiany przynoszą więc pożądane skutki. Na pełne uwolnienie rynku gazu w Polsce trzeba jednak jeszcze trochę poczekać.
Radosław Wasiak, Karol Czuryszkiewicz Zespół Doradztwa dla Sektora Energetycznego kancelarii Wardyński i Wspólnicy
