Inwestycja na wysokiej jakości gruntach rolnych? Tylko za zgodą ministra
26 maja weszła w życie ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Wprowadziła ona istotne zmiany mające znaczenie dla osób chcących budować na gruntach o wysokiej przydatności do produkcji rolnej.
Nowe przepisy nakładają na inwestorów chcących budować na gruntach rolnych lub leśnych stanowiących użytki rolne klas I – III obowiązek uzyskania zgody ministra właściwego do spraw rozwoju wsi na zmianę przeznaczenia gruntów na cele nierolnicze lub nieleśne (tzw. odrolnienie) i to niezależnie od powierzchni gruntu. Zmiana jest o tyle istotna, że przed nowelizacją ustawy istniał obowiązek uzyskania decyzji tylko dla gruntów o powierzchni większej niż 0,5 ha.
Następną istotną zmianą jest wskazanie wójta (odpowiednio burmistrza albo prezydenta) jako strony postępowania o odrolnienie. Zmiana ta powiązana jest z zasadą dotyczącą planowania przestrzennego, zgodnie z którą to gmina posiada władztwo planistyczne i może w sposób co do zasady autonomiczny określać przeznaczenie terenów leżących na jej obszarze. Stroną postępowania nie będzie więc właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości, której dotyczy postępowanie w sprawie wyłączenia gruntu z produkcji rolnej.
Wcześniej istniały wątpliwości dotyczące określenia właściwej strony postępowania administracyjnego, którego przedmiotem było odrolnienie, a dotychczasowa praktyka w tym zakresie nie była jednolita. W wyroku z 16 czerwca 2005 r. (IV SA/Wa 416/05) WSA w Warszawie za stronę postępowania wyłączeniowego uznał właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości objętej postępowaniem, a wójt, burmistrz lub prezydent był tylko organem, na którego wniosek wszczynano postępowanie. Natomiast w najnowszym orzecznictwie NSA (wyrok z 6 marca 2012 r., II OSK 2481/10) nie uznał za stronę postępowania właściciela lub użytkownika wieczystego działki, której dotyczyło postępowanie. W takim przypadku właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu nieruchomości pozostają między innymi środki prawne dotyczące przeznaczenia działki przewidziane w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 roku, takie jak wnioski i uwagi do projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
Po zmianach do dochodów budżetu województwa, na terenie którego leży nieruchomość wyłączana z produkcji rolnej, zaliczane będą także odsetki od należności i opłat wskazanych w art. 22b ust. 1 ustawy. Wcześniej brak było regulacji w tym zakresie. Marszałek województwa został natomiast wskazany jako organ właściwy do przeprowadzenia egzekucji należności z tytułu dochodów związanych z wyłączeniem gruntów z produkcji rolnej.
Wydaje się, że zmiany mają przeciwdziałać niekontrolowanej zabudowie na gruntach o najwyższej przydatności do produkcji rolnej. Przed nowelizacją praktykowany był m.in. proceder podziału najcenniejszych (z punktu widzenia produkcji rolnej) gruntów rolnych na działki o powierzchni mniejszej niż 0,5 ha, co sprawiało, że uzyskanie zgody ministra na wyłączenie nieruchomości z produkcji rolnej nie było konieczne. Praktyka pokaże, jaki wpływ wprowadzone w maju zmiany będą miały na czas postępowania w sprawie uzyskania zgody.
Bartosz Kuraś, Zespół Prawa Ochrony Środowiska kancelarii Wardyński i Wspólnicy
