Co z wierzytelnością zlikwidowanej spółki?
Odpowiedzialność likwidatorów, członków zarządu i wspólników za zobowiązania zlikwidowanej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Wystąpienie jednej z ustawowych lub umownych przyczyn rozwiązania spółki z o.o. rodzi konieczność przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego. Celem postępowania likwidacyjnego jest zakończenie działalności, zaspokojenie lub zabezpieczenie wszystkich wierzycieli spółki, a następnie wykreślenie spółki z rejestru.
Otwarcie likwidacji spółki pociąga za sobą istotne zmiany w strukturze organizacyjnej spółki. Z chwilą otwarcia likwidacji spółki wygasają mandaty członków zarządu, a odpowiedzialność za prowadzenie spraw spółki oraz jej reprezentację przejmują likwidatorzy spółki.
Prowadząc postępowanie likwidacyjne, likwidatorzy powinni dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru ich działalności. Do podstawowych obowiązków likwidatorów oprócz zakończenia interesów spółki i upłynnienia jej majątku należy ogłoszenie o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji, wezwanie wierzycieli do zgłaszania wierzytelności w terminie trzech miesięcy od ukazania się ogłoszenia, zaspokojenie wierzycieli, którzy zgłosili swoje wierzytelności, oraz złożenie do depozytu sądowego sum potrzebnych na zaspokojenie znanych spółce wierzycieli, którzy się nie zgłosili lub których wierzytelności nie są wymagalne albo są sporne. Likwidator, który wykona te obowiązki, nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki wobec wierzycieli, którzy nie byli znani i nie zgłosili wierzytelności. Wierzyciele spółki, którzy byli spółce znani, a których wierzytelności nie zostały zaspokojone ani zabezpieczone, mogą dochodzić od likwidatorów naprawienia szkody na zasadach ogólnych.
Członkowie zarządu powinni mieć na uwadze, że wykreślenie spółki z rejestru nie zwalnia ich z odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w okresie pełnienia przez nich funkcji, tj. przed otwarciem likwidacji. Członkowie zarządu oraz likwidatorzy ponoszą odpowiedzialność wobec wierzycieli zlikwidowanej spółki, jeżeli w trakcie pełnienia przez nich funkcji w spółce istniały podstawy do ogłoszenia upadłości. Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna albo majątek spółki nie wystarcza na zabezpieczenie lub zaspokojenie wierzycieli spółki, członkowie zarządu bądź likwidatorzy odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania, jeżeli mimo niewypłacalności spółki wniosek o ogłoszenie upadłości nie został złożony. W takiej sytuacji członek zarządu lub likwidator, aby uwolnić się od odpowiedzialności, będzie musiał wykazać, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że wierzyciel nie poniósł szkody.
Członkowie zarządu ponoszą ponadto subsydiarną odpowiedzialność ze spółką za zaległości podatkowe i inne korzyści nienależnie uzyskane, a traktowane przez ordynację podatkową na równi z zaległościami podatkowymi z tytułu zobowiązań podatkowych, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków. Odpowiedzialność członków zarządu również odnosi się do składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych.
Wadliwe przeprowadzenie procedury likwidacyjnej może powodować odpowiedzialność wspólników spółki, którzy otrzymali majątek spółki z naruszeniem przepisów prawa. Pomiędzy wspólników można podzielić jedynie majątek likwidowanej spółki pozostały po zaspokojeniu i zabezpieczeniu pozostałych znanych wierzycieli spółki i nie wcześniej jak po upływie sześciu miesięcy od ogłoszenia wzywającego wierzycieli do zgłaszania się po swoje wierzytelności. Należy pamiętać, iż wierzyciele, którzy zgłoszą się po półrocznym terminie mogą także żądać zaspokojenia z pozostałego niepodzielonego jeszcze majątku spółki. Wspólnicy, którzy pobiorą część majątku spółki przed upływem sześciu miesięcy od daty wezwania wierzycieli, oraz wspólnicy, którzy nawet po tym terminie dokonają podziału majątku spółki, pomimo że wiedzieli o istnieniu niezaspokojonych lub niezabezpieczonych zobowiązań spółki, będą obowiązani do zwrotu kwot niezbędnych na zaspokojenie wierzycieli.
Odpowiedzialność wspólników działających w złej wierze trwa także po wykreśleniu spółki z rejestru. W takim przypadku wierzyciele spółki mogą żądać zaspokojenia swoich wierzytelności bezpośrednio od wspólników, którzy pobrali majątek spółki w złej wierze.
Zgodnie z poglądem wyrażonym w orzecznictwie likwidacja spółki z o.o. nie powoduje wygaśnięcia jej zobowiązań. Przy takim założeniu wierzyciele zlikwidowanej spółki mogą dochodzić zaspokojenia swoich wierzytelności od osób odpowiadających za zobowiązania spółki z tytułu udzielonych zabezpieczeń. Należy jednak zwrócić uwagę, że stanowisko to budzi pewne kontrowersje w nauce prawa.
Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, iż polski system prawny zapewnia szereg mechanizmów umożliwiających zaspokojenie wierzycieli spółki także po jej wykreśleniu z rejestru, przy czym zakres odpowiedzialności za zobowiązania zlikwidowanej spółki zależy od zachowania osób i podmiotów, z którymi system prawny wiąże odpowiedzialność za zobowiązania spółki.
Magdalena Kasiarz, Grupa Transakcyjna i Zespół Prawa Korporacyjnego kancelarii Wardyński i Wspólnicy
Agnieszka Godusławska, Zespół Prawa Pracy kancelarii Wardyński i Wspólnicy
