Uchylenie decyzji o pozwoleniu na budowę i decyzji o pozwoleniu na użytkowanie – po nowelizacji Prawa budowlanego
Konieczność określenia terminu, po którego upływie nie można już wyeliminować z obiegu prawnego decyzji o pozwoleniu na budowę, nie budzi wątpliwości. Szczególnie gdy inwestor zrealizował już inwestycję, działając w zaufaniu do organów administracji publicznej. Czy zmiana Prawa budowlanego, która nastąpi z dniem 19 września 2020 r., odpowiada oczekiwaniom inwestorów?
Na podstawie ustawy z dnia 13 lutego 2020 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw, która wejdzie w życie 19 września 2020 r., do Prawa budowlanego dodano między innymi art. 37b ust. 1 o następującej treści:
Nie stwierdza się nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło 5 lat.
Wprowadzenie tego przepisu niewątpliwie zostało podyktowane wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 12 maja 2015 r., (P 46/13), na podstawie którego w orzecznictwie ukształtował się pogląd, zgodnie z którym wyłącza się dopuszczalność stwierdzenia nieważności decyzji wydanej z rażącym naruszeniem prawa, gdy od wydania decyzji nastąpił znaczny upływ czasu, a decyzja była podstawą nabycia prawa lub ekspektatywy.
Na mocy ustawy z 13 lutego 2020 r. do Prawa budowlanego dodano również art. 59h, zgodnie z którym nie stwierdza się nieważności decyzji o pozwoleniu na użytkowanie, jeżeli upłynęło 5 lat od dnia, w którym decyzja o pozwoleniu na użytkowanie stała się ostateczna.
Art. 37b i art. 59h dotyczą stwierdzenia nieważności decyzji. Przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej zostały określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego, który stanowi:
§ 1. Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:
1) wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości;
2) wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa;
3) dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną albo sprawy, którą załatwiono milcząco;
4) została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie;
5) była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały;
6) w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą;
7) zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.
§ 2. Nie stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn wymienionych w § 1 pkt 1, 3, 4 i 7, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne.
Nowelizacją objęto wszystkie wskazane przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji, a nie tylko wydanie decyzji z rażącym naruszeniem prawa, o którym mowa w art. 156 § 1 k.p.a.
Zgodnie z literalnym brzmieniem art. 37b i art.59h znowelizowanego Prawa budowlanego pięcioletnie ograniczenie dotyczy wyłącznie stwierdzenia nieważności decyzji, czyli wyeliminowania z obrotu prawnego decyzji obarczonej wadami wymienionymi w art. 156 § 1 k.p.a.
Nie skrócono natomiast dziesięcioletniego terminu na uchylenie wadliwej decyzji w wyniku wznowienia postępowania z powodów wskazanych w art. 145 § pkt 1 i 2 k.p.a. Są one następujące:
- dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe,
- decyzja wydana została w wyniku przestępstwa.
Stosownie do art. 146 § 1 k.p.a. uchylenie decyzji z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt 1 i 2 k.p.a. nie może nastąpić dopiero wtedy, gdy od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło 10 lat.
Nie wprowadzono także ograniczeń dotyczących wygaśnięcia lub uchylenia decyzji w trybie art. 162 k.p.a., a więc gdy decyzja:
- stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie wygaśnięcia takiej decyzji nakazuje przepis prawa albo gdy leży to w interesie społecznym lub w interesie strony,
- została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronę określonego warunku, a strona nie dopełniła tego warunku.
Nowe regulacje nie dotyczą decyzji wydanych wprawdzie z naruszeniem prawa, ale nieobarczonych kwalifikowanymi wadami prawnymi. Są to decyzje będące przedmiotem długotrwałego postępowania odwoławczego, a następnie sądowoadministracyjnego. Wydaje się, że w opisanym przypadku nie powinno dojść do uchylenia decyzji o pozwoleniu na budowę czy o pozwoleniu na użytkowanie, aczkolwiek kwestia ta nie została uwzględniona wprost w przepisach.
Art. 37b i art. 59h Prawa budowlanego spowodują, że od 19 września 2020 r. nie będzie można stwierdzić nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę lub użytkowanie, jeśli od ich ogłoszenia lub doręczenia upłynęło 5 lat, a właściwe organy ograniczą się do stwierdzenia ich wydania z naruszeniem prawa. Sytuacja inwestorów niewątpliwie uległa poprawie, chociaż po upływie pięciu lat nadal można uchylić decyzję po wznowieniu postępowania z powodów wymienionych w art. 145 pkt 1 i 2 k.p.a., jak również uchylić decyzję lub stwierdzić wygaśnięcie decyzji w trybie art. 162 k.p.a.
Iwona Kasperek, praktyka projektów nieruchomościowych kancelarii Wardyński i Wspólnicy
