Test na stosowanie ustawy o usługach płatniczych

06.10.2011 nowe prawo | usługi płatnicze

Z uwagi na konsekwencje, z którymi związany jest obowiązek stosowania przepisów ustawy o usługach płatniczych, należy dokładnie sprawdzić, czy ustawa będzie miała zastosowanie do usług wykonywanych przez danego przedsiębiorcę.

Wbrew pozorom sama kwalifikacja wykonywanej przez danego przedsiębiorcę usługi jako usługi płatniczej nie determinuje jeszcze automatycznie obowiązku stosowania przepisów ustawy o usługach płatniczych (u.u.p.). Duża ilość przewidzianych w ustawie wyjątków daje przedsiębiorcom szansę na uniknięcie konieczności dostosowania swojej działalności do wymogów u.u.p.

W celu weryfikacji, czy świadczone usługi będą podlegały u.u.p., proponujemy przeprowadzenie kilkuetapowego testu.

I etap

Na wstępie należy dokładnie ustalić charakter usług świadczonych przez danego przedsiębiorcę, a następnie sprawdzić, czy mogą one zostać zakwalifikowane jako jedna z usług płatniczych wskazanych w art. 3 ust. 1 u.u.p. W przypadku ustalenia, iż świadczona usługa nie jest żadną z usług wskazanych w tym przepisie, można przyjąć, że u.u.p. nie będzie miała zastosowania. W przeciwnym przypadku należy kontynuować test.

II etap

Kolejny etap polega na ustaleniu, czy dana usługa – choć została zakwalifikowana jako usługa płatnicza w rozumieniu art. 3 ust. 1 u.u.p. – podlega jednemu z ograniczeń określonych w u.u.p. Ustawa przewiduje zasadniczo trzy ograniczenia swojego zastosowania:

a) ograniczenia terytorialne

Art. 5 ust. 1 i 2 u.u.p. wprowadza generalną zasadę tzw. ‘two-leg approach’. Polega ona na tym, że przepisy ustawy stosuje się do transakcji płatniczych, w których uczestniczą dostawcy usług płatniczych prowadzący działalność na terytorium państw członkowskich UE lub państwa-strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym. Warto jednak podkreślić, iż bardzo ważny art. 59 u.u.p. określający zasady dotyczące tzw. daty waluty (m.in. terminu udostępnienia środków odbiorcy), będzie miał zastosowanie również do transakcji, które nie spełniają wymogów ‘two-leg approach’.

b) ograniczenia walutowe

Zgodnie z art. 5 ust. 3 u.u.p. przepisy działów I-III u.u.p. (m.in. obowiązki informacyjne, zasady wykonywania usług płatniczych) oraz działu IX (zasady odpowiedzialności cywilnej i karnej w związku z wykonywaniem usług płatniczych) stosuje się wyłącznie do usług płatniczych w euro, w walucie polskiej lub w walucie innego państwa członkowskiego. Zwracamy uwagę na szczególną sytuację franka szwajcarskiego, który jest oficjalną walutą Szwajcarii oraz Liechtensteinu. To ostatnie państwo jest ‘państwem członkowskim’ w rozumieniu u.u.p., w związku z tym transakcje płatnicze dokonywane we franku szwajcarskim będą transakcjami w walucie ‘innego państwa członkowskiego’ w rozumieniu art. 5 ust. 3 u.u.p.

c) ograniczenia dotyczące charakteru usług

Niezwykle istotne ograniczenia wynikają z art. 6 u.u.p. Przepis ten wymienia obszerny katalog usług, które pomimo tego, że mogą zostać zakwalifikowane jako usługi płatnicze w rozumieniu u.u.p., nie będą objęte przepisami ustawy. Nie ulega wątpliwości, że przepis ten będzie bardzo często eksploatowany przez podmioty działające na rynku płatności. Stwarza bowiem potencjalną możliwość uniknięcia stosowania uciążliwych przepisów u.u.p. Jednocześnie należy spodziewać się, że część wyjątków przewidziana przez omawiany przepis będzie wzbudzała wątpliwości interpretacyjne. Tak będzie zapewne m.in. w przypadku bardzo ważnego wyjątku zawartego w pkt 11, a dotyczącego ograniczonych sieci akceptacji instrumentów płatniczych. Instrument płatniczy (np. karta płatnicza) akceptowana tylko w określonej sieci handlowej będzie zasadniczo wyłączona z zakresu u.u.p. Drobna zmiana funkcjonalności takiego instrumentu (np. podłączenie takiego instrumentu pod wirtualny rachunek umożliwiający również dokonywanie rozliczeń pomiędzy uczestnikami systemu zorganizowanego przez sieć handlową lub umożliwienie jej akceptacji przez inne sieci) może jednak zmienić taką kwalifikację. Należy zatem bardzo starannie analizować charakter danej usługi oraz każdą jej zmianę.

III etap

Końcowy etap testu służy do ustalenia, czy wobec usługi płatniczej, która pozytywnie przeszła I i II etap testu, będą miały zastosowanie wszystkie przepisy u.u.p. Ustawa przewiduje przynajmniej trzy rodzaje sytuacji, które skutkują ograniczonym zastosowaniem jej przepisów do danej usługi płatniczej:

a) usługi świadczone na rzecz użytkowników niebędących konsumentami

Zgodnie z art. 16 oraz 33 u.u.p. w przypadku, gdy użytkownikiem danej usługi płatniczej jest podmiot niebędący konsumentem, strony mogą zdecydować o ograniczonym stosowaniu przepisów u.u.p. do takich usług.

b) low value payments (LVP)

Na podstawie art. 19 oraz 39 u.u.p. stosowanie niektórych przepisów u.u.p. jest wyłączone w odniesieniu do instrumentów płatniczych, które przewidują ograniczenia kwotowe transakcji dokonywanych przy ich wykorzystaniu (tzw. low value payments).

c) czas wykonania transakcji płatniczej

Zgodnie z art. 53 u.u.p. tzw. zasada D+1 (obowiązek przekazania do banku odbiorcy kwoty transakcji płatniczej nie później niż do końca następnego dnia roboczego po otrzymaniu zlecenia płatniczego) ma zastosowanie tylko w ograniczonych przypadkach określonych w art. 53 u.u.p.

Krzysztof Wojdyło, Zespół Postępowań Regulacyjnych kancelarii Wardyński i Wspólnicy