Szansa na elektromobilne przyśpieszenie | Co do zasady

Podpisana przez Prezydenta ustawa z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych może przyśpieszyć rozwój infrastruktury pozwalającej na szersze wykorzystanie w transporcie paliw innych niż pochodne ropy naftowej. Są szanse, że pokonywanie nawet dłuższych tras pojazdami elektrycznymi przestanie być ruletką.

Długo oczekiwana ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych została podpisana przez Prezydenta 5 lutego 2018 r. i obecnie czeka na opublikowanie w Dzienniku Ustaw. Nowe regulacje będą wchodzić w życie stopniowo począwszy od upływu 14-dniowego vacatio legis. Obowiązywanie części z nich będzie dodatkowo uzależnione od pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej co do ich zgodności z zasadami udzielania pomocy publicznej.

Wynikający z przyjętych przepisów model rozwoju elektromobilności kładzie w pierwszym rzędzie nacisk na stworzenie ram prawnych i uporządkowanie kwestii rozwoju infrastruktury niezbędnej do ładowania pojazdów elektrycznych i hybrydowych (typu plug-in) oraz tankowania pojazdów napędzanych gazem ziemnym lub wodorem, która dotychczas rozwijana była bez regulacji specyficznie jej poświęconych. Wydaje się, że autorzy nowych przepisów właśnie w słabym rozwoju infrastruktury widzą przyczynę niewielkiej liczby niskoemisyjnych lub bezemisyjnych pojazdów na polskich drogach.

Ustawa wprowadza nowy model funkcjonowania podmiotów świadczących usługi na rzecz odbiorców paliw alternatywnych (paliw lub energii elektrycznej stanowiących substytut paliw pochodzących z ropy naftowej), regulując jednocześnie wzajemne stosunki pomiędzy uczestnikami tego rynku. Przykładowo w odniesieniu do systemu ładowania pojazdów elektrycznych oraz hybrydowych przepisy szczegółowo określają obowiązki, jakie spoczywać będą na operatorach stacji ładowania ogólnodostępnych dla użytkowników tych pojazdów. Techniczne aspekty prawidłowego funkcjonowania takiej stacji zostaną szczegółowo określone w rozporządzeniach wykonawczych wydawanych na podstawie nowych przepisów, ale już wiadomo, że do obowiązków operatora stacji należeć będzie również zapewnienie na równoprawnych zasadach dostępu do stacji dostawcom usług ładowania (choć operator stacji będzie też mógł samodzielnie wykonywać takie zadania), a także dokonywanie rozliczeń pomiędzy uczestnikami rynku elektromobilności – dystrybutorami, sprzedawcami czy dostawcami.

Wzajemne stosunki pomiędzy operatorami stacji ładowania a dostawcami usług ładowania świadczonych na tych stacjach regulować mają umowy zawierane pomiędzy tymi podmiotami, z zastrzeżeniem okoliczności wprost uregulowanych przepisami ustawy. Stroną umowy o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej będzie operator stacji – na potrzeby zarówno funkcjonowania samej stacji, jak i świadczenia usług ładowania. Z kolei umowę sprzedaży energii elektrycznej wykorzystywanej na potrzeby ładowania pojazdów zawiera dostawca takiej usługi, informując o wybranym sprzedawcy operatora stacji, a ten dalej operatora systemu dystrybucyjnego, na zasadach analogicznych do zasad zmiany sprzedawcy energii elektrycznej przewidzianych przepisami Prawa energetycznego.

Istotną zmianą w funkcjonowaniu stacji ładowania pojazdów będzie wyłączenie działalności polegającej na ładowaniu energią elektryczną w punktach ładowania z definicji sprzedaży określonej Prawem energetycznym, co wiąże się z wyłączeniem obowiązku posiadania koncesji na prowadzenie działalności polegającej na oferowaniu usługi ładowania.

Ustawa wprowadza też przepisy mające zagwarantować utworzenie określonej infrastruktury bazowej głównie na obszarach silnie zurbanizowanych. W tym celu ustawa określa minimalną liczbę punktów ładowania, które powinny powstać na obszarze poszczególnych gmin w zależności od wielkości ich populacji. Jeżeli taka minimalna infrastruktura nie postanie do końca 2020 r., ciężar budowy określonej infrastruktury przeniesiony zostanie na operatorów systemów dystrybucyjnych elektroenergetycznych, którzy zostaną zobowiązani do wybudowania ogólnodostępnych stacji ładowania wskazanych w planie budowy takich stacji uchwalonym przez odpowiednie rady gminne. W tym zakresie koszty budowy takich stacji stanowić będą koszty uzasadnione działalności przedsiębiorstw dystrybucyjnych.

Ustawa określa także nowe zasady zaopatrywania użytkowników w paliwa gazowe. Również i tu celem ustawodawcy jest zwiększenie dostępności punktów tankowania sprężonego gazu ziemnego (CNG) i skroplonego gazu ziemnego (LNG). W tym celu ustawa nakłada dodatkowe obowiązki na operatorów systemu dystrybucyjnego gazowego, którzy w uzgodnieniu z Prezesem URE zobowiązani będą do sporządzania programów rozwoju takich stacji i ich późniejszej budowy. Również w tym wypadku koszty budowy, napraw i modernizacji stacji stanowić będą koszty uzasadnione prowadzonej przez operatorów działalności, które będą mogły być przez nich uwzględniane podczas kalkulacji taryf.

Ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych zawiera również szereg innych regulacji, które w zamyśle ich autorów mają stymulować rozwój rynku w Polsce. W tym zakresie wspomnieć można między innymi o:

• wprowadzeniu obowiązku projektowania i budowy budynków użyteczności publicznej i wielorodzinnych budynków mieszkalnych w sposób pozwalający na wyposażenie stanowisk postojowych w punkty ładowania,
• wyłączeniu obowiązku uzyskiwania pozwolenia na budowę dla stacji i punktów ładowania pojazdów,
• nałożeniu na podmioty publiczne i samorządowe obowiązku zwiększenia liczby pojazdów elektrycznych do określonego poziomu (nawet 50%),
• nałożeniu obowiązku zwiększenia liczby autobusów zeroemisyjnych wykorzystywanych przy świadczeniu usług transportu publicznego,
• umożliwieniu samorządom gminnym wprowadzania stref czystego transportu, w których ograniczony zostanie ruch innych pojazdów niż elektryczne, wodorowe lub napędzane gazem ziemnym,
• wprowadzeniu preferencji podatkowych dla nabywców pojazdów elektrycznych w postaci wyższych odliczeń od podatku dochodowego oraz zwolnienia z podatku akcyzowego przy nabywaniu pojazdów elektrycznych, wodorowych oraz hybrydowych (typu plug-in wyłącznie do 2020 r.).

Jak wskazano na wstępie, wejście w życie poszczególnych przepisów ustawy jest rozłożone w czasie i będzie następować stopniowo, aż do 2028 r. Ustawa przewiduje również okresy przejściowe na dostosowanie dotychczas prowadzonej działalności do nowych przepisów. Dotyczy to m.in. konieczności dostosowania już funkcjonujących stacji ładowania do nowych przepisów wykonawczych, które zostaną wydane w oparciu o przyjętą ustawę. Stąd też podmioty już działające lub planujące rozpoczęcie działalności na rynku elektromobilności powinny na bieżąco monitorować proces wdrażania rozwiązań ustawowych, aby zapewnić sobie odpowiedni czas na dostosowanie.

Radosław Wasiak, adwokat, praktyka transakcji i prawa korporacyjnego kancelarii Wardyński i Wspólnicy