Regulacja cen na konkurencyjnym rynku gazu
Ustalanie taryf dla przedsiębiorstw energetycznych nie jest sprzeczne z wdrażaniem konkurencji na rynku energii, ale nie każda ingerencja organu regulacyjnego w ceny jest prawnie dopuszczalna.
W dniu 20 kwietnia 2010 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w sprawie dotyczącej możliwości i zasad kształtowania cen gazu ziemnego na zliberalizowanym rynku gazu przez organy administracji publicznej w drodze tzw. cen urzędowych (sprawa C-265/08 Federutility i inni przeciwko Autorita per l’energia elettrica e il gas).
Kwestia ta ma znaczenie dla krajowego rynku gazu, gdyż pokazuje granice, w jakich m.in. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki może ustalać taryfy dla przedsiębiorstw energetycznych, które w istocie stanowią rodzaj ceny urzędowej. Istota tworzenia i ustalania taryf polega na łączeniu uzasadnionych interesów gospodarczych przedsiębiorstw energetycznych, polegających na maksymalizacji zysku, z interesem ogólnospołecznym służącym ochronie odbiorców końcowych i niektórych przedsiębiorców przed nieuzasadnionym poziomem cen.
Zgodnie z art. 23 ust. 1 dyrektywy 2003/55/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 czerwca 2003 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylającej dyrektywę 98/30/WE (Dz. Urz. WE L 176 z dnia 15 lipca 2003 r.), począwszy od 1 lipca 2007 r. wszyscy odbiorcy gazu mają możliwość swobodnego wyboru dostawcy, natomiast wszyscy dostawcy mają mieć zagwarantowany niedyskryminacyjny dostęp do odbiorców gazu. Skarżący w powyższej sprawie uznali, że z powyższej regulacji prawa Unii Europejskiej wynika, że organ regulacyjny państwa członkowskiego nie może ingerować w ceny gazu dla odbiorców końcowych, gdyż kwestia ta po 1 lipca 2007 r. ma być regulowana mechanizmami rynku konkurencyjnego.
Trybunał Sprawiedliwości przyjął jednak odmienną interpretację. Uznał bowiem, iż dyrektywa 2003/55/WE nie stoi na przeszkodzie regulacjom krajowym, które zezwalają krajowemu organowi regulacyjnemu na kształtowanie poziomu cen dostawy gazu ziemnego poprzez określanie „cen referencyjnych”. Stawia jednak takiej regulacji trzy warunki.
Po pierwsze, interwencja taka służyć ma realizacji ogólnego interesu gospodarczego polegającego na utrzymaniu cen dostawy gazu ziemnego do odbiorców końcowych na rozsądnym poziomie. Państwa członkowskie zobowiązane są bowiem do godzenia ze sobą celów służących liberalizacji i wdrażaniu konkurencji na rynku gazu oraz niezbędnej ochrony odbiorcy końcowego.
Po drugie, administracyjna ingerencja w ceny jest ograniczona czasowo i materialnie. Jest ona dopuszczalna jedynie w zakresie niezbędnym do osiągnięcia określonego celu (ochrony odbiorcy końcowego), który to cel mieści się w zakresie pojęcia ogólnego interesu gospodarczego. Czas obowiązywania tego rodzaju ograniczeń jest ograniczony do okresu niezbędnego dla zapewnienia takiej ochrony.
Po trzecie, zasady regulacji administracyjnej cen muszą być jasno określone, przejrzyste, pozbawione cech dyskryminacji oraz weryfikowalne. Mają one zapewniać przedsiębiorstwom energetycznym z Unii Europejskiej równy dostęp do odbiorców w danym państwie członkowskim.
Z powyższego wynika, że nie każda ingerencja w ceny przez organ regulacyjny jest uzasadniona i prawnie dopuszczalna. Za taką można uznać, w świetle prawa Unii Europejskiej, jedynie taką ingerencję, która spełnia kumulatywnie powyższe trzy warunki.