Przed transakcją warto przypatrzeć się umowie (statutowi) nabywanej spółki
Uwagi na temat ograniczeń zbywania udziałów lub akcji wynikających z umowy spółki lub statutu.
Chociaż na gruncie przepisów Kodeksu spółek handlowych prawa udziałowe w spółkach kapitałowych są zbywalne, to przepisy ustawowe statuują szereg wyjątków od tej zasady. Należy do nich zaliczyć zarówno ustawowe ograniczenia zbywalności, jak i te mające swe źródło w stosunku umownym – w tym w treści umowy spółki (statutu).
Dlatego też w toku badania due diligence, poprzedzającego transakcję nabycia udziałów lub akcji spółki kapitałowej, kluczowe znaczenie ma analiza postanowień umowy spółki (statutu) pod kątem istnienia ewentualnych ograniczeń możliwości rozporządzenia udziałami (akcjami) w spółce będącej przedmiotem transakcji.
Analiza umowy spółki (statutu) powinna mieć przy tym charakter kompleksowy, ponieważ wspomniane ograniczenia mogą przybrać różną formę, a ich naruszenie może wywoływać różne skutki prawne i nieść za sobą istotne negatywne konsekwencje dla stron transakcji.
W szczególności umowa spółki (statut) może wymagać uzyskania uprzedniej zgody spółki, w określonej formie, na dokonanie transakcji rozporządzenia udziałami (akcjami) spółki. W takim przypadku transakcja dokonana bez uzyskania zgody spółki będzie dotknięta sankcją bezskuteczności zawieszonej w rozumieniu prawa cywilnego.
Możliwe jest też wprowadzenie do umowy spółki (statutu) szeregu innych postanowień ustanawiających ograniczenia możliwości swobodnego rozporządzania udziałami (akcjami). Przykładem może być zastrzeżenie prawa pierwokupu lub pierwszeństwa nabycia udziałów (akcji) na rzecz określonych podmiotów, uzależnienie dopuszczalności transakcji od spełnienia szczególnych wymagań przez potencjalnego nabywcę udziałów (akcji) czy zobowiązanie dotychczasowych wspólników (akcjonariuszy) do uzyskania zgody osoby trzeciej na dokonanie transakcji.
Z powyższych względów analiza postanowień umowy spółki (statutu) pod kątem weryfikacji istnienia ryzyk transakcyjnych może mieć kluczowe znaczenie dla zabezpieczenia stron transakcji przed wystąpieniem nieprzewidzianych skutków prawnych.
Jest to kwestia niezwykle istotna, ponieważ wystąpienie takich skutków prawnych w niektórych przypadkach mogłoby prowadzić nawet do zniweczenia transakcji oraz powstania roszczeń odszkodowawczych między jej stronami w związku z niewykonaniem umowy sprzedaży udziałów (akcji).
Piotr Wcisło, Grupa Transakcyjna kancelarii Wardyński i Wspólnicy
Zobacz także K. Libiszewski, P. Wcisło, Ograniczenia zbywalności udziałów spółek z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcji niepublicznych spółek akcyjnych w kontekście planowanej transakcji w: P. Ciećwierz, I. Zielińska-Barłożek (red.), Ryzyka prawne w transakcjach fuzji i przejęć, Warszawa 2013, s. 80 i n.
