Przeciwdziałanie praniu pieniędzy – zmiany | Co do zasady

Ostatnie nowelizacje ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu dotyczące instytucji zobowiązanych i zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych rozszerzyły katalog instytucji zobowiązanych i wprowadziły szczególne wymagania, jakie muszą one spełnić.

Do kręgu instytucji zobowiązanych, w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy, zostały dodane:

• przedsiębiorstwa, których podstawową działalnością jest świadczenie usług w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych i sporządzania deklaracji podatkowych, udzielania porad, wyjaśnień i opinii w zakresie prawa podatkowego lub celnego,
• przedsiębiorstwa zajmujące się obrotem dziełami sztuki, przedmiotami kolekcjonerskimi i antykami oraz ich przechowywaniem, w zakresie wartości równej lub przekraczającej 10 000 euro.

Ponadto dodane zostały warunki, jakie muszą spełniać podmioty działające w obszarze walut wirtualnych. Zgodnie z aktualnym brzmieniem ustawy działalność taka może być wykonywana wyłącznie po uzyskaniu wpisu do rejestru działalności w zakresie walut wirtualnych. Podmioty prowadzące tę działalność muszą spełniać dodatkowe wymogi dotyczące posiadania wiedzy lub doświadczenia związanego z działalnością w zakresie walut wirtualnych (ukończenia szkolenia lub kursu obejmujących prawne lub praktyczne zagadnienia związane z działalnością w zakresie walut wirtualnych) lub wykonywania, przez okres co najmniej roku, czynności w zakresie walut wirtualnych, co musi być potwierdzone odpowiednimi dokumentami.

Podmioty te mają obowiązek stosowania środków bezpieczeństwa finansowego w postaci identyfikacji i weryfikacji tożsamości klienta, oceny stosunków gospodarczych klienta i ich bieżące monitorowanie. Czynności te muszą być udokumentowane, a dokumentacja przechowywana dla celów dowodowych. Podmiot powinien dokonać oceny ryzyka prania pieniędzy w zależności m.in. od formy prawnej, miejsca siedziby czy przedmiotu działalności klienta, tak aby dostosować środki bezpieczeństwa do danego ryzyka.

Ważnym ustawowym obowiązkiem podmiotu zobowiązanego jest wdrożenie wewnętrznej procedury w zakresie AML, której szczegółowy zakres reguluje ustawa. Brak wprowadzenia procedury może spowodować nałożenie na instytucję zobowiązaną sankcji w postaci:

• publikacji informacji o instytucji oraz zakresie naruszenia ustawy,
• nakazu zaprzestania podejmowania przez instytucję określonych czynności,
• cofnięcia koncesji lub zezwolenia albo wykreślenie z rejestru działalności regulowanej,
• zakazu pełnienia obowiązków na stanowisku kierowniczym przez osobę odpowiedzialną za naruszenie przez instytucję przepisów ustawy, przez okres nie dłuższy niż rok,
• kary pieniężnej do wysokości dwukrotności kwoty korzyści osiągniętej lub straty unikniętej przez instytucję obowiązaną w wyniku naruszenia albo – w przypadku gdy nie jest możliwe ustalenie kwoty tej korzyści lub straty – do wysokości równowartości kwoty 1 000 000 euro.

Zwracamy też uwagę na nowy obowiązek rejestracji działalności na rzecz spółek i trustów oraz działalności w zakresie walut wirtualnych.

Działalność polegająca na tworzeniu osoby prawnej, pełnieniu funkcji członka zarządu, zapewnieniu siedziby lub adresu dla takiego podmiotu, działaniu jako powiernik trustu lub osoba wykonująca prawa z akcji lub udziałów na rzecz innego podmiotu (z wyjątkiem spółek notowanych), a także działalność w zakresie walut wirtualnych jest zgodnie z ustawą działalnością regulowaną, podlegającą wpisowi do rejestrów prowadzonych przez Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Katowicach. Obowiązek ten nie dotyczy radców prawnych i adwokatów. Niedopełnienie obowiązku dokonania wpisu jest zagrożone karą pieniężną do wysokości 100 000 złotych.

Termin na dokonanie wpisu do rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów przez podmiot, który prowadził taką działalność przed dniem 31 października 2021 r., upływa 30 kwietnia 2022 r.

Należy podkreślić, że w sytuacji gdy w ramach grupy kapitałowej jedna ze spółek wykonuje usługi, o których mowa powyżej (np. polegające na zapewnianiu siedziby, adresu, prowadzeniu księgowości) na rzecz pozostałych spółek, to na takiej spółce również spoczywa obowiązek wdrożenia procedury w zakresie AML, dokonania oceny ryzyka oraz ustalenia, jakie środki bezpieczeństwa spółka powinna zastosować w stosunku do spółek z grupy.

Danuta Pajewska, radca prawny, Aleksandra Nowacka, praktyka rynków kapitałowych i instytucji finansowych kancelarii Wardyński i Wspólnicy