Postępowania w zakresie prawa pracy
Spory z zakresu spraw pracowniczych rozpatrywane są przez sądy pracy. Sądy te stanowią wydzielone wydziały sądów powszechnych.
Sądy pracy rozstrzygają w sprawach o:
- szeroko rozumiane roszczenia ze stosunku pracy lub z nim związane, w tym również roszczenia oparte na innym stosunku prawnym niż stosunek pracy, które są bezpośrednio związane z treścią stosunku pracy i nie powstałyby bez niego;
- ustalenie istnienia stosunku pracy, jeżeli łączący strony stosunek prawny, wbrew zawartej między nimi umowie, ma cechy stosunku pracy;
- roszczenia z innych stosunków prawnych, do których z mocy odrębnych przepisów stosuje się przepisy prawa pracy;
- odszkodowania dochodzone od zakładu pracy na podstawie przepisów o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Z uwagi na tak szeroki zakres spraw należących do właściwości sądów pracy roszczenia w sporach pracowniczych oparte są na Kodeksie pracy, Kodeksie cywilnym, ustawie z 23 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (tzw. ustawie o zwolnieniach grupowych), ustawie z 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych, ustawie z 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (tzw. ustawie kominowej) oraz na szeregu regulacji szczególnych dotyczących konkretnych roszczeń.
Postępowanie sądowe jest dwuinstancyjne i prowadzone na zasadach określonych w Kodeksie postępowania cywilnego. Wszystkie sprawy rozpatrywane są w pierwszej instancji przez sądy rejonowe, z wyjątkiem spraw o roszczenia przekraczające 75 000 złotych, o których rozstrzygają sądy okręgowe. Odpowiedni miejscowo jest sąd właściwy dla siedziby pozwanego, sąd, w którego okręgu praca jest, była lub miała być wykonywana lub sąd, w którego okręgu znajduje się zakład pracy.
Sprawę do sądu pracy mogą wnieść pracownik, pracodawca, organizacje społeczne oraz inspektorzy pracy. Pracownika w trakcie procesu sądowego może reprezentować profesjonalny pełnomocnik (adwokat, radca prawny), jak również przedstawiciel związku zawodowego, inspektor pracy lub pracownik z tego samego zakładu pracy.