Planowane zmiany ustawy o obszarach morskich a morska energetyka wiatrowa
Wzmożony wzrost zainteresowania przedsiębiorców morską energetyką wiatrową sprawia, że regulacje prawne w tym zakresie stanowią przedmiot zainteresowania legislatora, który stara się poprawić ich jakość. Najnowsze zmiany mają zapewnić bezpieczeństwo podczas budowy i eksploatacji morskich farm wiatrowych.
W dniu 2 marca br. zgłoszony został rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o bezpieczeństwie morskim oraz ustawy o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (druk nr 2071). Zawiera on przepisy mające przede wszystkim zapewnić bezpieczeństwo podczas budowy i eksploatacji w polskiej wyłącznej strefie ekonomicznej Morza Bałtyckiego morskiej farmy wiatrowej oraz zespołu urządzeń służących do wyprowadzenia mocy z morskiej farmy wiatrowej do miejsca rozgraniczenia własności.
Zmiany, który dotyczą ustawy z 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (dalej „u.o.m.”), koncentrują się na kwestiach zabezpieczenia możliwości wyprowadzania mocy z morskich farm wiatrowych na ląd. W tym celu zaproponowano wprowadzenie modyfikacji dotyczących pozwolenia na wznoszenie lub wykorzystywanie sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń.
Definicje morskiej farmy wiatrowej oraz zespołu urządzeń służących do wyprowadzenia mocy zostały wprowadzone do ustawy z 17 grudnia 2020 r. o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych (dalej „ustawa offshore”). Zgodnie z art. 3 pkt 13 ustawy offshore pod pojęciem zespołu urządzeń służących do wyprowadzania mocy należy rozumieć wyodrębniony zespół urządzeń i budowli związanych, jak i niezwiązanych trwale z gruntem, w tym dnem morskim, służących do wyprowadzenia mocy z morskiej farmy wiatrowej od zacisków strony górnego napięcia transformatora lub transformatorów znajdujących się na stacji albo stacjach elektroenergetycznych zlokalizowanych w polskich obszarach morskich do miejsca rozgraniczenia własności określonego we wstępnych warunkach przyłączenia lub warunkach przyłączenia.
Warto zasygnalizować, że wznoszenie lub wykorzystywanie sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń w polskich obszarach morskich wymaga uzyskania pozwolenia ustalającego ich lokalizację oraz określającego warunki ich wykorzystania na tych obszarach. Pozwolenie takie uzyskiwane jest m.in. dla zespołu urządzeń służących do wyprowadzenia mocy lub jego elementów. Co istotne, pozwolenia lokalizacyjne dla tego typu urządzeń i kabli eksportowych są wydawane co do zasady niezależnie od pozwoleń dla morskich farm wiatrowych. Wyprowadzenie mocy z morskich farm wiatrowych jest jednym z kluczowych elementów realizacji tych inwestycji. Zapewnia ono bowiem, że wytworzona energia będzie dostarczana do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE) z zachowaniem ciągłości i niezawodności tych dostaw. Dotychczasowa praktyka pokazuje, że wnioski o wydanie pozwoleń lokalizacyjnych składane są nie tylko w lokalizacjach, które są objęte pozwoleniami dla morskich farm wiatrowych, ale także dla takich obszarów, co do których dopiero toczy się postępowanie o przyznanie pozwoleń lokalizacyjnych i nie ma jeszcze w rozstrzygnięcia. Sporym mankamentem obowiązujących regulacji prawnych, który zagraża ładowi przestrzennemu polskich obszarów morskich, okazała się możliwość uzyskania pozwolenia lokalizacyjnego dla urządzenia, nawet jeżeli urządzenie formalnie nie odpowiada rzeczywistemu zapotrzebowaniu na taką infrastrukturę. W przyszłości mogłoby to doprowadzić nawet do zablokowania wyprowadzenia mocy z morskich farm wiatrowych, spowodowanego zajęciem pasa dna morskiego niezbędnego do ułożenia kabli eksportowych.
Więcej wymogów formalnych…
Zgodnie z proponowanymi zmianami wnioskodawca starający się wydanie pozwolenia we wskazanym przypadku będzie musiał uzyskać wstępne warunki przyłączenia albo warunki przyłączenia albo umowy lub umowę o przyłączenie do sieci przesyłowej lub dystrybucyjnej dla morskiej farmy wiatrowej, z której wyprowadzana będzie moc za pomocą zespołu urządzeń służących do wyprowadzenia mocy lub jego elementów. W związku z tym rozszerzeniu uległ katalog wymogów formalnych dla wniosku o wydanie pozwolenia na wznoszenie sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń w tym przypadku. Zaproponowano bowiem dodanie nowego pkt 9 do art. 27a ust. 2 u.o.m. w brzmieniu: „(…) wnioskodawca dołącza także oryginały lub poświadczone kopie wstępnych warunków przyłączenia albo warunków przyłączenia albo umowy lub umów o przyłączenie do sieci przesyłowej lub dystrybucyjnej dla morskiej farmy wiatrowej, z której wyprowadzana będzie moc za pomocą zespołu urządzeń służących do wyprowadzenia mocy lub jego elementów, objętych wnioskiem”. Należy podkreślić, że ten wymóg formalny nie będzie dotyczył wszystkich wniosków o wydanie pozwoleń dotyczących sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń albo kabli i uzgodnień dotyczących kabli, a jedynie takich wniosków, które będą dotyczyć zespołu urządzeń służących do wyprowadzenia mocy.
Według oczekiwań prawodawcy wprowadzenie nowego załącznika ma przynieść korzyść dwojakiego rodzaju. Po pierwsze zapewni odpowiednią możliwość wyprowadzenia mocy. Po drugie zagwarantuje racjonalne zagospodarowanie obszarów morskich poprzez wyznaczenie miejsca dla realnie planowanych morskich farm wiatrowych, wobec których tego typu urządzenia będą konieczne.
…ale utrudnienia niewielkie
Z punktu widzenia przedsiębiorcy warto zasygnalizować, że nie powinno to wydłużyć postępowania administracyjnego. Wskazane dokumenty uzyskiwane są bowiem w ramach procedur związanych z możliwościami prawidłowego funkcjonowania farmy wiatrowej (obowiązki wynikające z ustawy offshore), w związku z czym przedsiębiorca powinien nimi dysponować.
Dodatkowo planuje się, aby dodatkowe wymaganie formalne miało zastosowanie do trwających postępowań administracyjnych. Wnioskodawcy zostaną zobowiązani do uzupełnienia wniosku w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie nowelizacji. Oznacza to, że wszystkie dotychczas toczące się postępowania o wydanie pozwoleń lokalizacyjnych dotyczących kabli (z wyjątkiem kabli eksportowych z morskich farm wiatrowych Baltica 1 i Bałtyk 1) zostaną umorzone, gdyż taka właśnie jest sankcja za nieterminowe uzupełnienie wniosku o wydanie pozwolenia na wznoszenie lub wykorzystywanie sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń. Poza bowiem dwoma wspomnianymi wyżej farmami nie przyznano jeszcze pozwoleń na wznoszenie lub wykorzystywanie sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń dla morskich farm wiatrowych w odniesieniu do innych obszarów dotyczących tzw. II fazy offshore. W konsekwencji nie doszło jeszcze do wydania wstępnych warunków przyłączenia dla tych projektów. Dzięki temu przyszli deweloperzy farm wiatrowych nie będą musieli ponosić kosztów nabycia pozwolenia na układanie kabli od podmiotu, który wcześniej uzyskał takie pozwolenie.
Należy także na marginesie dodać, że trwają także prace nad projektem rozporządzenia w sprawie wymagań technicznych wyprowadzenia mocy z morskich farm wiatrowych. Zaproponowane w projekcie rozporządzenia rozwiązania mają na celu zapewnienie, że na etapie budowy, eksploatacji i likwidacji urządzenia służące do wyprowadzenia mocy z morskich farm wiatrowych spełnią wymagania związane z bezpieczeństwem konstrukcji i budowy (w zakresie wytrzymałości, nośności i stateczności), bezpieczeństwem pożarowym, bezpieczeństwem użytkowania, ochroną środowiska oraz warunkami użytkowymi odpowiednimi do przeznaczenia różnych typów urządzeń i konstrukcji lub instalacji wchodzących w skład morskiej farmy wiatrowej.
Wskazane wyżej planowane rozwiązania prawne nie powinny stanowić nadmiernej uciążliwości dla przedsiębiorców, który planują zrealizować inwestycje w postaci morskiej farmy wiatrowej i umożliwić właściwe jej funkcjonowanie. Nie wprowadzono bowiem zupełnie nowej dokumentacji, którą należałoby uzyskać specjalnie na taką okoliczność. Dołączenie zatem do wniosku o wydanie pozwolenia lokalizacyjnego dla urządzeń wyprowadzających energię wskazanych warunków przyłączeniowych bądź umów o przyłączenie, które i tak są niezbędne wybudowania morskiej farmy wiatrowej, nie powinno stanowić problemu zniechęcającego podmioty prywatne do inwestycji na polskich obszarach morskich.
dr Adrianna Ogonowska, radca prawny, praktyka prawa ochrony środowiska kancelarii Wardyński i Wspólnicy
