Łatwiejsze wygaszenie lub unieważnienie znaku towarowego
Nowelizacja Prawa własności przemysłowej, która zacznie obowiązywać 15 kwietnia 2016 r., wprowadza bardzo istotne zmiany także w przepisach regulujących utratę praw ochronnych na znaki towarowe.
Przede wszystkim nowelizacja znosi obowiązek wykazania interesu prawnego w przypadku wniosków o ustanie prawa ochronnego, czyli stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy albo unieważnienie tego prawa wyłącznego. Co istotne, nie zmieniają się przesłanki wygaśnięcia ani unieważnienia prawa ochronnego na znak towarowy.
Jedną z podstawowych przyczyn wygaśnięcia prawa jest nieużywanie zarejestrowanego znaku towarowego. Inne przesłanki to utrata przez znak towarowy zdolności odróżniającej, nabycie przez znak towarowy mylącego charakteru powodującego ryzyko wprowadzenia odbiorców w błąd co do charakteru, właściwości lub pochodzenia geograficznego towaru oraz wykreślenie z właściwego rejestru podmiotu będącego właścicielem prawa.
Z kolei podstawą unieważnienia prawa ochronnego na znak towarowy jest niespełnienie ustawowych warunków wymaganych dla uzyskania tego prawa ze względu na brak zdolności rejestracyjnej znaku towarowego albo kolizję z wcześniejszymi prawami.
Kłopoty z interesem prawnym
Wykazanie interesu prawnego było często dużym utrudnieniem dla wnioskodawców również z uwagi na trudności interpretacyjne tej przesłanki w dotychczasowym orzecznictwie. Samo pojęcie interesu prawnego nie zostało zdefiniowane w Prawie własności przemysłowej. Przyjmuje się jednak, że jest ono tożsame z interesem prawnym wskazanym w Kodeksie postępowania cywilnego. Zgodnie z orzecznictwem i doktryną interes prawny jest kategorią istniejącą obiektywnie i wynika z prawa materialnego, czyli musi być oparty na konkretnym przepisie prawa. Nie może być to interes przewidywany w przyszłości ani hipotetyczny, ale taki, który istnieje rzeczywiście w momencie stosowania danych norm prawa.
Jednocześnie – z uwagi na ogromną liczbę znaków towarowych zarejestrowanych i chronionych zarówno w Polsce, jak i w Unii Europejskiej – ograniczenie ich liczby poprzez eliminowanie praw ochronnych na te oznaczenia, które nie są używane w sposób rzeczywisty w obrocie gospodarczym, ale mogą stanowić kolizję wobec innych praw, jest słuszne i nie powinno napotykać trudności.
Dlatego też unijne prawo znaków towarowych jak również przepisy prawa dotyczącego znaków towarowych większości państw członkowskich Unii Europejskiej nie wymagają udowodnienia interesu prawnego w przypadku wniosku o stwierdzenie wygaśnięcia znaku towarowego z powodu jego nieużywania.
Zniesienie tej przesłanki w prawie polskim oznacza, że każdy będzie mógł wygasić znak towarowy, jeżeli znak ten nie będzie używany w sposób rzeczywisty przez nieprzerwany okres pięciu lat, pod warunkiem wniesienia wniosku i stosownej opłaty, ale już bez obowiązku powoływania się na interes prawny.
Zmiana ta powinna znacząco przyspieszyć uzyskanie decyzji w sprawach o uznanie znaków towarowych za wygasłe. Wyeliminuje bowiem sytuacje, w których kwestie dotyczące interesu prawnego utrudniały, a często wręcz uniemożliwiały uzyskanie rozstrzygnięcia w tego typu sprawie i przeważały nad zagadnieniami merytorycznymi.
Unieważnienie prawa ochronnego
Obowiązek wykazania interesu prawnego zniesiono również w postępowaniu o unieważnienie znaku towarowego, ale tylko w sytuacji, gdy podstawą takiego wniosku są tzw. przesłanki bezwzględne, czyli podstawowe wymogi stawiane znakom towarowym dla celu ich rejestracji. Znaki tego typu nie powinny uzyskać ochrony, a w przypadku jej uzyskania powinny być unieważniane, nie z uwagi na kolizję z prawami innych podmiotów, ale ze względu na interes publiczny, gdyż są to na przykład znaki wprowadzające odbiorców w błąd, sprzeczne z dobrymi obyczajami czy też składające się wyłącznie z określeń używanych potocznie.
Natomiast jeśli chodzi o unieważnienie prawa ochronnego ze względu na kolizję z wcześniejszymi prawami (znakami towarowymi, prawem do nazwy firmy lub innymi prawami osobistymi czy majątkowymi), wprowadzono przepis, zgodnie z którym prawo do złożenia takiego wniosku ma jedynie właściciel takiego wcześniejszego prawa, tj. de facto podmiot posiadający interes prawny.
Co istotne, w przypadku wniosku o unieważnienie znaku towarowego niezależnie od tego, czy podstawą wniosku są przesłanki bezwzględne czy względne, nowelizacja przewiduje możliwość podzielenia prawa ochronnego na znak towarowy dla części towarów lub usług z zachowaniem daty pierwszeństwa pod warunkiem wniesienia opłaty. Oznacza to, że jeżeli wniosek o unieważnienie nie dotyczy wszystkich towarów lub usług, będzie można wydzielić część nieobjętą wnioskiem, a postępowanie o unieważnienie będzie dotyczyło tylko konkretnych towarów i usług. Będą zatem istniały dwa identyczne niezależne znaki towarowe zarejestrowane dla różnych towarów i usług. Sytuacja taka będzie korzystna dla uprawnionego, który mimo postępowania o unieważnienie znaku towarowego będzie mógł swobodnie dysponować niezagrożonym prawem ochronnym, czyli na przykład je zbyć.
Przepisy przejściowe
Jednocześnie w celu zapewnienia równego traktowania wszystkich wnioskodawców w postępowaniach o unieważnienie i stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy w przepisach przejściowych wprowadzono regułę, zgodnie z którą nie trzeba będzie wykazywać interesu prawnego w przypadku wniosków dotyczących znaków towarowych zarejestrowanych zarówno na podstawie nowych, jak i dotychczasowych przepisów.
Monika Wieczorkowska, praktyka własności intelektualnej kancelarii Wardyński i Wspólnicy
