Korytarze przesyłowe sposobem na przyspieszenie realizacji inwestycji liniowych? | Co do zasady

22 października 2010 r. na stronach Ministerstwa Gospodarki został opublikowany długo zapowiadany projekt ustawy o korytarzach przesyłowych, mającej za zadanie uproszczenie oraz znaczne przyspieszenie realizacji inwestycji związanych z infrastrukturą sieciową. Korytarze przesyłowe ustanawiane będą dla instalacji związanych z zaopatrywaniem w energię elektryczną, gaz, ciepło, ropę naftową, wodę oraz z odprowadzeniem ścieków. Organem właściwym do wydania tych decyzji będzie starosta albo wojewoda, w zależności od wielkości inwestycji.

Przygotowywana ustawa ułatwia przeprowadzenie procesu inwestycyjnego na trzech płaszczyznach – rodzaju decyzji administracyjnych niezbędnych do rozpoczęcia procesu budowlanego, procedury uzyskania niezbędnych decyzji i zaskarżania wydanych decyzji oraz pozyskania tytułu prawnego do nieruchomości, uzasadniającego wejście przez inwestora na grunt i posadowienie niezbędnych urządzeń przesyłowych. Wspomniane korytarze przesyłowe będą stanowiły obszar, do którego znajdzie zastosowanie odrębny reżim prawny, a sama decyzja o ustanowieniu korytarza przesyłowego ustalać będzie lokalizację urządzeń przesyłowych i wydawana będzie jedynie na wniosek przedsiębiorstwa przesyłowego.

Z jednej strony przyjęcie ustawy przyczyni się z pewnością do przyspieszenia procedury i w konsekwencji realizacji kluczowych inwestycji infrastrukturalnych, z drugiej jednak strony projekt przewiduje wiele przepisów faktycznie uszczuplających dotychczasowe prawa właścicieli gruntów, na których powstanie urządzenie, a także sąsiednich nieruchomości.

O wszczęciu postępowania w sprawie ustanowienia korytarza przesyłowego zawiadamiać listownie będzie się jedynie właścicieli albo użytkowników wieczystych nieruchomości, na których mają powstać lub już powstały urządzenia, natomiast pozostałe podmioty (np. właściciele sąsiadujących budowli) zawiadomione zostaną jedynie w formie obwieszczenia.

Dla nieruchomości objętych wnioskiem o ustanowienie korytarza przesyłowego, w okresie trwania postępowania, nie będzie wydawane inne pozwolenie na budowę albo warunki zabudowy, a trwające już postępowania ulegną zawieszeniu. Do wydania decyzji o ustanowieniu korytarza przesyłowego konieczne jest uzyskanie wielu uzgodnień (m.in. regionalnej dyrekcji ochrony środowiska i konserwatora zabytków), przy czym jeżeli organ nie wyda opinii w ciągu 30 dni od dnia otrzymania zgłoszenia, uznaje się, że nie ma zastrzeżeń do instalacji. Decyzja wydawana jest w terminie 60 dni od złożenia wniosku i na wniosek przedsiębiorstwa przesyłowego może jej zostać nadany rygor natychmiastowej wykonalności, co będzie uprawniało przedsiębiorcę do natychmiastowego zajęcia gruntu. Decyzja jest również przenoszalna. Jeżeli wydanie decyzji uniemożliwia dotychczasowe korzystanie z gruntu, właściciel albo użytkownik wieczysty będzie mógł żądać od przedsiębiorstwa przesyłowego wykupu ziemi.

Z punktu widzenia zarówno osób, na których terenach będą ustanawiane korytarze przesyłowe, jak również przedsiębiorstw przesyłowych ważny jest tryb zaskarżania decyzji. Odwołanie w trybie administracyjnym od decyzji o ustanowieniu korytarza przesyłowego powinno zostać rozpatrzone w ciągu 30 dni od dnia przekazania go właściwemu organowi. Wprowadzono również krótsze terminy rozpatrywania skargi w trybie sądowoadministracyjnym, ponieważ przekazanie akt i samej skargi do sądu administracyjnego powinno nastąpić w ciągu 15 dni od dnia otrzymania skargi, samą skargę sąd powinien rozpatrzyć w ciągu 30 dni, a skarga kasacyjna, o ile zostanie wniesiona, podlega rozpoznaniu w ciągu 2 miesięcy od daty wniesienia. Obecnie skargi kasacyjne często czekają ponad rok na rozpoznanie, co powoduje niepewność inwestora co do możliwości realizacji inwestycji, skutecznie ją opóźniając.

Ponadto w przypadku wadliwości decyzji nie stwierdza się nieważności edycji, jeżeli nieważnością dotknięta jest jedynie cześć decyzji, a także w przypadku gdy wniosek o stwierdzenie nieważności złożono po upływie 14 dni od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna, a przedsiębiorca sieciowy rozpoczął już realizację inwestycji. Daje to pewien komfort inwestorowi, ponieważ w takim przypadku nie zostanie orzeczona konieczność rozbiórki wykonanych już prac.

Decyzję o pozwoleniu na budowę wydaje ten sam organ, który wydał decyzję o ustanowieniu korytarza przesyłowego, co powinno dodatkowo usprawnić proces. Organ wydający decyzję o ustanowieniu korytarza przesyłowego wydaje również decyzję o lokalizacji nowego urządzenia w tym korytarzu w razie konieczności rozbudowy, np. w razie konieczności rozbudowy linii o dodatkowe urządzenia techniczne takie jak główny punkt zasilający w związku z przyłączaniem farm elektrowni wiatrowych.

Doniosłe znaczenie mają przepisy zawarte w komentowanym projekcie, a dotyczące ustanowienia z mocy prawa służebności przesyłu na terenie wchodzącym w skład korytarza przesyłowego. Nieruchomość zostaje bowiem obciążona służebnością przesyłu w dniu, w którym decyzja o ustanowieniu korytarza przesyłowego staje się ostateczna. Z punktu widzenia właściciela gruntu jego prawo doznaje istotnego ograniczenia, ponieważ pas przeznaczony pod korytarz przesyłowy zostaje w niektórych przypadkach wyłączony faktycznie spod jego władztwa, a ograniczeniu podlegają dwa z trzech uprawnień wynikających z prawa własności, a więc prawo do korzystania z nieruchomości oraz czerpania z niej pożytków. Właścicielowi będzie co prawda przysługiwało odszkodowanie, ale warto zauważyć, że niezadowolony z wysokości odszkodowania właściciel czy użytkownik wieczysty będzie miał jedynie 30 dni od dnia doręczenia decyzji na wniesienie powództwa do sądu cywilnego.

Z punktu widzenia elektroenergetyki ustawa ta jest realizacją zobowiązań nałożonych przez dyrektywę nr 2005/89/WE z dnia 18 stycznia 2006 r. dotyczącą działań na rzecz zagwarantowania bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej i inwestycji infrastrukturalnych w zakresie ułatwienia modernizacji infrastruktury już istniejącej.

– Co istotne, ustawa pozwoli uregulować tzw. zaszłości, czyli istniejący obecnie stan faktyczny będący spuścizną Polski Ludowej, w którym wiele urządzeń zostało posadowionych bez tytułu prawnego do gruntu – mówi Michał Andruszkiewicz z Zespołu Prawa Energetycznego kancelarii Wardyński i Wspólnicy. – Przedsiębiorca sieciowy będzie mógł bowiem żądać określenia korytarza przesyłowego dla już istniejących urządzeń przesyłowych. Ustawa tego typu z pewnością jest potrzebna, zwłaszcza biorąc pod uwagę konieczność modernizacji istniejącej przestarzałej infrastruktury elektroenergetycznej w obliczu coraz częstszych awarii związanych z sezonowymi zjawiskami atmosferycznymi. Bez niej realizacja szeroko zakrojonych planów operatorów sieci związanych z modernizacją sieci przesyłowej i dystrybucyjnej nie będzie możliwa. Podobne rozwiązania przyjęte w ustawie o organizacji turnieju finałowego EURO 2012 zdały egzamin, tym samym jest nadzieja, że również ta ustawa przyspieszy inwestycje związane z infrastruktura przesyłową, tak aby okres uzyskiwania pozwoleń nie był kilkunastokrotnie dłuższy od fizycznej budowy linii.