Kolejny głos w sprawie hazardu | Co do zasady

Połączone sprawy Otto Sjöberga i Andersa Gerdina (C-447/08 i C-448/08) stanowią odprysk sprawy C-432/05 Unibet, w której ETS wydał wyrok w dniu 13 marca 2007 r. W obu przypadkach tłem pytań prejudycjalnych, które trafiły do Trybunału, były szwedzkie przepisy zabraniające, pod groźbą sankcji karnych, promowania w Szwecji gier losowych za pośrednictwem środków masowego przekazu. W sprawie Unibet ETS wypowiadał się w kwestii możliwości stworzenia, w oparciu o zasadę skutecznej ochrony sądowej, systemu abstrakcyjnej kontroli zgodności tych przepisów z zasadami określonymi w traktacie, natomiast w omawianym tutaj wyroku wypowiedział się wprost w sprawie zgodności przepisów szwedzkich ze swobodą świadczenia usług.

Podłożem dla pytań prejudycjalnych w sprawach C-447/08 i C-448/08 były postępowania karne wytoczone Otto Sjöbergowi i Andersowi Gerdinowi – redaktorom naczelnym i wydawcom dwóch czołowych szwedzkich dzienników – z uwagi na to, że w ich gazetach ukazały się reklamy zakładów wzajemnych oferowanych przez Internet przez szereg spółek zajmujących się grami pieniężnymi i mających siedziby w innych państwach członkowskich. Podstawą do wytoczenia tych postępowań były przepisy § 38 i 53 szwedzkiej ustawy o grach i loteriach (lotterilagen), z których pierwszy zakazuje promocji gier pieniężnych prowadzonych za granicą oraz promocji gier pieniężnych organizowanych na terytorium krajowym bez zezwolenia, drugi natomiast wprowadza sankcje za naruszenie tego zakazu, przy czym sankcje te są odmienne w przypadku reklamy i promocji gier prowadzonych za granicą i gier organizowanych bez zezwolenia w Szwecji.  Podczas gdy § 54 akapit drugi lotterilagen przewiduje kary grzywny i pozbawienia wolności do sześciu miesięcy wobec osób, które reklamują gry prowadzone za granicą, osoby promujące gry prowadzone w Szwecji bez zezwolenia nie podlegają równoważnym sankcjom karnym, a tylko karom administracyjnym.

W wydanym 8 lipca 2010 r. wyroku ETS potwierdził swoje konserwatywne podejście do tematyki świadczenia usług w dziedzinie gier losowych. Przypomniał przede wszystkim, że regulacje dotyczące gier losowych w poszczególnych państwach członkowskich znacznie różnią się od siebie ze względu na różnice obyczajowe, religijne i kulturowe. Dlatego też, wobec braku harmonizacji wspólnotowej w tym zakresie, państwa członkowskie mogą, zgodnie z właściwą dla siebie skalą wartości, określać wymogi związane z dostępem do urządzania gier losowych.

Odpowiadając na pytania prejudycjalne szwedzkiego sądu dotyczące zgodności przepisów lotterilagen ze swobodą świadczenia usług, ETS oparł się przede wszystkim na wyroku z dnia 8 września 2009 w sprawie C-42/07 Liga Portuguesa de Futubol Profissional i Bwin International, w której uznał, że państwo członkowskie może, w celu ochrony konsumentów przed niebezpieczeństwem oszustw i przestępczości, zakazać podmiotom mającym siedzibę w innym państwie członkowskim i świadczącym usługi w zakresie gier losowych przez Internet na podstawie zezwolenia wydanego w tym państwie oferowania ich usług konsumentom mającym miejsce zamieszkania na jego własnym terytorium. Takie ograniczenie świadczenia usług przez przedsiębiorców z innych państw członkowskich nie stanowi zdaniem ETS naruszenia swobód traktatowych, ponieważ jest uzasadnione zagrożeniami związanymi z uczestniczeniem przez konsumentów w grach hazardowych organizowanych przez Internet. Wnioski te mają zdaniem ETS zastosowanie także w zakresie reklamy i promocji, i to również wówczas, gdy przepisy krajowe zezwalają na promocję gier losowych organizowanych przez podmioty krajowe działające na podstawie zezwolenia, zabraniając jednocześnie promocji usług świadczonych przez lub na rzecz przedsiębiorców zagranicznych, prowadzących działalność na podstawie porównywalnego zezwolenia. Wyrok ETS odzwierciedla w tym zakresie uwagi rzecznika generalnego Yves’a Bota, który zauważył, że skoro państwo członkowskie w związku ze szczególnym niebezpieczeństwem oszustw i przestępczości związanym z grami przez Internet może zamknąć dostęp do swego rynku podmiotom mającym siedzibę w innych państwach członkowskich ze względu na niemożność skontrolowania rzetelności tych podmiotów, tym bardziej może zakazać im promocji gier skierowanej do konsumentów mających miejsce zamieszkania na jego terytorium, w celu skierowania tych konsumentów do podmiotów podlegających jego kontroli. W konsekwencji, zdaniem ETS, zasada swobody świadczenia usług nie sprzeciwia się zakazowi ustanowionemu w § 38 lotterilagen.

Trybunał w Luksemburgu doszedł jednak do innych wniosków w przypadku przepisu ustanawiającego sankcje za naruszenie tego zakazu. Zauważył bowiem, że przepis ten wprowadza surowsze sankcje w odniesieniu do promowania gier urządzanych za granicą niż w przypadku promowania gier organizowanych bez zezwolenia na terenie Szwecji. Takie rozwiązanie jest w ocenie ETS dyskryminujące i niezgodne z zasadą swobody świadczenia usług.

Omawiany tutaj wyrok nie jest zaskakujący. Warto jednak o nim wspomnieć, jako że uzupełnia dotychczasowe orzecznictwo ETS dotyczące organizowania gier losowych o aspekty związane z ich promocją i reklamą.