Kiedy wnieść zabezpieczenie należytego wykonania umowy i na jak długo? | Co do zasady

Jeżeli zamawiający w postępowaniu o zamówienie publiczne żąda wniesienia należytego zabezpieczenia wykonania umowy, wykonawca wnosi je w jednej z form przewidzianych w art. 148 ustawy Prawo zamówień publicznych. Zabezpieczenie należytego wykonania umowy należy wnieść przed zawarciem umowy. Jeżeli zabezpieczenie nie jest wnoszone w pieniądzu, to dokument potwierdzający wniesienie zabezpieczenia (np. gwarancja bankowa) powinien zostać wręczony zamawiającemu najpóźniej przy podpisaniu umowy.

Niewniesienie zabezpieczenia należytego wykonania umowy we wskazanym terminie oznacza, że wniesione przez wykonawcę wadium przepada. Dodatkowo, zgodnie z art. 94 ust. 3, jeżeli wykonawca, którego oferta została wybrana, nie wnosi wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy, zamawiający może wybrać ofertę najkorzystniejszą spośród pozostałych ofert bez przeprowadzania ich ponownego badania i oceny, chyba że zachodzą przesłanki unieważnienia postępowania.

Zabezpieczenie należytego wykonania umowy służy zabezpieczeniu ewentualnych roszczeń zamawiającego z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przez wykonawcę. Zabezpieczenie wniesione w pieniądzu zamawiający zwraca nie później niż w terminie 30 dni od dnia wykonania zamówienia i uznania przez zamawiającego za należycie wykonane, zaś zabezpieczenie roszczeń z tytułu rękojmi za wady jest zwracane nie później niż w 15. dniu po upływie okresu rękojmi za wady. Umowa może przewidywać krótsze terminy zwrotu zabezpieczenia.

Ponieważ w praktyce termin zwrotu zabezpieczenia jest inny niż data wykonania umowy, mogą powstać wątpliwości, na jaki okres powinna być udzielona gwarancja lub poręczenie, które są składane jako zabezpieczenia przy zawieraniu umowy, jeżeli wykonawca nie wnosi zabezpieczenia w pieniądzu.

Należy wskazać, że czas, na jaki wykonawca powinien przedstawić dokument zabezpieczenia, powinien być określony jako czas pomiędzy datą zawarcia umowy a datą, która w świetle zapisów umowy jest ostatnim dniem jej obowiązywania. Przykładowo w przypadku umowy zawartej 1 stycznia na 10 miesięcy gwarancja bankowa składana jako zabezpieczenie należytego wykonania umowy powinna zostać udzielona na okres od 1 stycznia do 31 października. Nie ma przy tym znaczenia, że w tym samym przypadku zabezpieczenie wniesione w pieniądzu zostałoby zwrócone wykonawcy nie później niż 30 dni od prawidłowego wykonania zamówienia, czyli w praktyce być może znacznie później, uwzględniając powstałe opóźnienie oraz konieczność usunięcia wad przedmiotu zamówienia. Wręczając zamawiającemu przy podpisaniu umowy dokument zabezpieczenia na zakładany czas obowiązywania umowy, wykonawca prawidłowo wywiązuje się z obowiązku wniesienia zabezpieczenia.

Ponieważ jednak w konkretnym stanie faktycznym rozliczenie umowy przez strony może mieć miejsce później niż data zakończenia umowy, zamawiający ma prawo żądać od wykonawcy, który wniósł zabezpieczenie w formie innej niż pieniądz, wniesienia zabezpieczenia na dodatkowy okres, aż do całkowitego rozliczenia się stron (to jest, gdyby w podanym przykładzie wykonawca nie wykonał prawidłowo przedmiotu zamówienia w umówionym terminie do 31 października – na okres od 1 listopada do dnia rozliczenia się strony).

W trakcie realizacji umowy wykonawca może dokonać zmiany formy zabezpieczenia na jedną lub kilka form przewidzianych w art. 148 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych, przy czym zmiana formy zabezpieczenia musi być dokonana z zachowaniem ciągłości zabezpieczenia i bez zmniejszenia jego wysokości.