Główne zmiany w prawie własności przemysłowej | Co do zasady

Długo oczekiwany projekt nowelizacji ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej wpłynął do Sejmu 12 marca 2015 r. Planowana zmiana obejmować ma kilkadziesiąt przepisów; część zostałaby uchylona, ale pojawiłyby się także nowości.

W uzasadnieniu projektu ustawy podkreśla się, że nowelizacja ma na celu wykonanie prawa Unii Europejskiej i jest niezbędna m.in. z powodu:

• rewizji Konwencji z 5 października 1973 r. o udzielaniu patentów europejskich,
• zmiany interpretacji tłumaczenia dyrektywy z 13 października 1998 r. w sprawie prawnej ochrony wzorów (98/71/WE),
• uwzględnienia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z 22 października 2008 r. mającej na celu zbliżenie ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do znaków towarowych (2008/95/WE) oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z 6 lipca 1998 r. o ochronie prawnej wynalazków biotechnologicznych (98/44/WE),
• związania Rzeczypospolitej Polskiej Aktem genewskim Porozumienia haskiego z 2 lipca 1999 r. w sprawie międzynarodowej rejestracji wzorów przemysłowych oraz Traktatem singapurskim z 2 lipca 2009 r. o prawie znaków towarowych,
• konieczności uwzględnienia w polskim porządku prawnym orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Zmiany w przepisach ogólnych

Jedną ze zmian jest sprecyzowanie zasady uzupełniania braków formalnych pełnomocnictwa. Urząd Patentowy może wezwać pełnomocnika do uzupełnienia braków w odpowiednim terminie pod rygorem umorzenia postępowania lub zaniechania czynności uzależnionej od wniesienia opłaty (art. 237 ust. 5 p.w.p.). Wyklucza się także stosowanie przepisów k.p.a. o powoływaniu w sprawach spornych biegłych na wniosek strony, co ma pozwolić na usprawnienie całego postępowania przed Urzędem Patentowym (art. 253 ust. 3 p.w.p.).

W kwestiach finansowych doprecyzowano m.in. zasady wypłaty wynagrodzenia twórcom wynalazku, wzoru użytkowego i przemysłowego oraz topografii układu scalonego w przypadku, gdy umowa nie będzie zawierała takich uregulowań (art. 22 ust. 3 p.w.p.). Rozszerzono możliwość ubiegania się o częściowe zwolnienie z opłaty za zgłoszenie także w przypadku znaków towarowych i wzorów przemysłowych (obecnie jest to możliwe tylko przy zgłaszaniu wynalazków lub wzorów użytkowych) oraz obniżono wysokość minimalnej opłaty za zgłoszenie należnej w przypadku, gdy zgłaszający wykaże, że nie jest w stanie ponieść opłaty w pełnej wysokości (art. 226 ust. 1 p.w.p.). Uregulowano również kwestię ponoszenia przez stronę kosztów tłumaczenia materiałów i dowodów składanych w toku postępowania zgłoszeniowego, jak i przed sądem administracyjnym oraz możliwości żądania przez Urząd Patentowy zaliczki na pokrycie kosztów tłumaczenia (art. 242¹ p.w.p.). W uzasadnieniu ustawy wyjaśnia się, że zmiany przepisów dotyczących opłat przyczynić się mają do zwiększenia liczby zgłoszeń krajowych, w szczególności wśród osób fizycznych i małych przedsiębiorców.

Zmiany w przepisach dotyczących patentów

Zwraca uwagę wprowadzenie dodatkowego rejestru praw ochronnych (art. 228 ust. 1 pkt 1¹). Dodatkowe prawo ochronne rozciągające się na produkty lecznicze lub produkty ochrony roślin, wytwarzane według chronionego wynalazku, jest odrębnym od patentu prawem wyłącznym. Informacje o takich prawach zamieszczane są obecnie w „zwykłym” rejestrze patentowym, co powoduje powstanie ryzyka wprowadzenia w błąd co do charakteru udzielonego prawa. W związku z tą zmianą zajdzie także konieczność wydania nowego rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie rejestrów prowadzonych przez Urząd Patentowy.

W uzasadnieniu projektu ustawy wyjaśnia się, że w celu wyeliminowania wątpliwości dotyczących postępowania z wynalazkami, które mogłyby stanowić informacje niejawne w rozumieniu ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych, doprecyzowano w nowelizacji ustawy definicję wynalazku tajnego; w miejsce „wynalazku stanowiącego tajemnicę prawnie chronioną” proponuje się „wynalazek stanowiący informację niejawną, której nadano klauzulę ‘ściśle tajne’, ‘tajne’, ‘poufne’ lub ‘zastrzeżone’”(art. 57 ust. 1 p.w.p.).

Wprowadza się także tzw. „ulgę w nowości”, co oznacza, że możliwe będzie uzyskanie patentu lub wzoru użytkowego mimo jego ujawnienia przez osoby trzecie. Warunkiem będzie jednak, aby zgłoszenie to nie zostało dokonane później niż 6 miesięcy po ujawnieniu, które spowodowane było oczywistym nadużyciem w stosunku do zgłaszającego lub jego poprzednika prawnego (art. 25 ust. 5 p.w.p.). Obecne przepisy rygorystycznie stanowią, że wynalazek uważa się za nowy (co jest podstawowym warunkiem udzielenia ochrony patentowej), jeżeli nie został do tej pory gdziekolwiek na świecie w jakikolwiek sposób ujawniony.

Nowelizacja przewiduje także, że Urząd Patentowy, na wniosek właściwego organu, będzie wpisywał do rejestru informację o zajęciu patentu (art. 67 ust. 5 p.w.p.).

Zmiany w przepisach dotyczących wzorów przemysłowych

Ważną zmianą jest wprowadzenie do p.w.p. zasad uznawania w Polsce skutków międzynarodowej rejestracji wzorów przemysłowych. Jak podkreśla się w uzasadnieniu, wprowadzenie uregulowań dotyczących uznawania w Polsce skutków rejestracji wzorów przemysłowych dokonanej na podstawie Aktu genewskiego Porozumienia haskiego o międzynarodowej rejestracji wzorów przemysłowych stanowi realizację postulatów zgłaszanych zarówno przez osoby składające zgłoszenia, jak i przez środowisko rzeczników patentowych. Właściciel wzoru przemysłowego będzie mógł uzyskać ochronę wzoru we wskazanych przez siebie krajach, dokonując jednego tylko zgłoszenia bezpośrednio w Biurze Międzynarodowym WIPO, a rejestracja międzynarodowa wzoru będzie wywoływać takie same skutki w każdym ze wskazanych państw (art. 117¹–117⁵ p.w.p.).

Nowelizacja dotyczy również samej definicji wzoru przemysłowego; przyjmuje ona bowiem, że właściwszym dla określenia nowej postaci wytworu będącego przedmiotem wzoru przemysłowego jest jego „faktura” (a nie jak dotychczas „struktura”), zaś za wytwór uważa się „wymienialną część składową wytworu złożonego” (a nie jak dotychczas „część składową”). Zrezygnowano też z zapisu, który przyjmował, że każda część, która jest przedmiotem samodzielnego obrotu, jest uznawana za wytwór i mogłaby być przedmiotem chronionego wzoru przemysłowego (art. 102 p.w.p.).

Zmiany w przepisach dotyczących znaków towarowych

Nowelizacja przewiduje także szereg zmian przepisów dotyczących znaków towarowych. Przyjęto m.in., że przedłużenie prawa ochronnego na kolejny okres ochrony następuje w drodze decyzji (art. 153 ust. 3 i 4 p.w.p.). Rozwiązanie to jest zgodne z poglądem wyrażonym przez NSA w postanowieniu z 11 września 2006 r. (II GSK 71/06).

Nowelizacja rozszerza możliwość uzyskania wspólnego prawa ochronnego na znak towarowy poprzez wprowadzenie możliwości udzielenia takiego prawa na rzecz kilku osób, w tym przedsiębiorców, którzy zgłosili go wspólnie (art. 122 p.w.p.).

Ważnym nowym rozwiązaniem byłoby uregulowanie kwestii tzw. listów zgody. Dotychczas Urząd Patentowy odmawiał rejestracji identycznego lub podobnego znaku towarowego, nawet na rzecz podmiotu działającego w tej samej grupie kapitałowej i za zgodą uprawnionego do wcześniejszego znaku towarowego. W zmienionej ustawie miałby pojawić się przepis stanowiący, że będzie udzielać się prawa ochronnego na oznaczenia podobne do znaku towarowego wcześniejszego pod warunkiem istnienia powiązań o charakterze gospodarczym pomiędzy zgłaszającym oznaczenie podobne a uprawnionym z wcześniejszego znaku oraz przedstawienia przez zgłaszającego oznaczenie podobne umowy zawartej z uprawnionym z wcześniejszego znaku towarowego (art. 135¹ p.w.p.). W uzasadnieniu projektu podkreśla się, że wprowadzenie instytucji listów zgody umożliwi zgłaszającym uzyskanie prawa ochronnego na znak towarowy w przypadkach, w których Urząd Patentowy zmuszony jest wydać decyzję odmowną. Przewiduje się, że w związku z tą zmianą wydawane będzie rocznie ok. 1000 decyzji pozytywnych.

Skutki planowanych zmian

Uproszczenie procedur dokonywania rejestracji oraz wyeliminowanie wątpliwości rejestracyjnych ma wpłynąć korzystnie na czas rozpatrywania zgłoszeń. Zakłada się, że zmniejszenie ilości korespondencji pomiędzy Urzędem Patentowym a zgłaszającymi może skutkować uniknięciem postępowań odwoławczych oraz skróceniem czasu rozpatrywania zgłoszeń z 3 lat do 2,5 roku.

Natomiast doprecyzowanie przepisów dotyczących skutków dziedziczenia praw ochronnych na znaki towarowe oraz doprecyzowanie zasad wypłaty wynagrodzenia twórcom wynalazku, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego oraz topografii układu scalonego powinno zwiększyć pewność prawną.

Z nowelizacją p.w.p. wiąże się też nadzieje na ułatwienie dostępu do ochrony własności przemysłowej oraz zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw i ich rozwój poprzez szybsze postępowanie przed Urzędem Patentowym oraz obniżenie opłat w przypadku określonych rodzajów postępowań.

Projekt jest obecnie przedmiotem prac Sejmu, a 8 kwietnia 2015 r. odbyło się pierwsze czytanie ustawy w komisjach. Postępy prac nad projektem ustawy można śledzić na stronie Sejmu.

Marzena Białasik-Kendzior, praktyka własności intelektualnej kancelarii Wardyński i Wspólnicy