FIDIC: W jakich sytuacjach inżynier może wydać ustalenie?
Jednym z uczestników procesu inwestycyjnego realizowanego na podstawie warunków kontraktowych FIDIC jest inżynier pełniący funkcję administratora kontraktu. Zadaniem inżyniera jest podejmowanie niezbędnych działań, aby kontrakt został wykonany w sposób prawidłowy i terminowy. Między innymi inżynier może wydać ustalenie (czyli wskazanie co do sposobu załatwienia sprawy). Kiedy może to zrobić?
Inżynier nie jest stroną umowy o roboty budowlane. Stronami umowy są inwestor i wykonawca, którzy zgadzają się na powołanie inżyniera (zamawiający wyznacza inżyniera, wykonawca zazwyczaj nie ma wpływu na to, kto lub jaka firma będzie pełniła tę rolę) i udzielają mu upoważnienia do podejmowania określonych czynności w ramach realizacji zawartej między nimi umowy.
Co ważne, upoważnienie dla inżyniera nie jest nieograniczone. Nie jest on uprawniony do podejmowania wszelkich czynności, które według jego uznania są właściwe w danych okolicznościach, a jedynie takich, które znajdują podstawę w uzgodnieniach stron umowy – zgodnie z subklauzulą 3.1. (czerwonej i żółtej książki w wersji z 1999 r.): Inżynier może korzystać z uprawnień przypisanych mu w Kontrakcie lub jednoznacznie z niego wynikających.
Ta zasada ma szczególne znaczenie w odniesieniu do jednego z najistotniejszych uprawnień przyznanych inżynierowi, jakim jest wydawanie ustaleń (w oryginalnej angielskiej wersji określanych jako „determinations”). Zgodnie z subklauzulą 3.5 takie ustalenie może być wydane w przypadkach, w których zostało wprost wskazane, że inżynier powinien postąpić zgodnie z subklauzulą 3.5 (Gdziekolwiek w niniejszych Warunkach przewidziano, że Inżynier powinien postąpić zgodnie z niniejszą klauzulą 3.5).
Ustalenie inżyniera może więc zostać wydane tylko w określonych kontraktem przypadkach związanych z roszczeniami zamawiającego, roszczeniami wykonawcy lub w innych sytuacjach enumeratywnie wymienionych w poszczególnych klauzulach rozmieszczonych tematycznie w treści kontraktu. Zazwyczaj upoważnienie do wydania ustalenia przez inżyniera jest sformułowane następująco: …Inżynier winien postępować zgodnie z klauzulą 3.5.
Żadne z postanowień warunków kontraktowych FIDIC nie zawiera podstawy do tego, aby inżynier podejmował ustalenia w sytuacjach, w których uzna to za stosowne, a nie ma ku temu wyraźnego upoważnienia – np. w sprawie interpretacji kontraktu i rozstrzygania sporów czy różnic między stanowiskami stron w sprawach, które nie zostały powierzone jego rozstrzygnięciu.
Jeśli inżynier wyda ustalenie w sytuacji, gdy nie wynika to wyraźnej delegacji, to jest ono wydane bez upoważnienia stron, a więc nie stanowi rozstrzygnięcia wiążącego strony, a w konsekwencji nie wpływa na sytuację stron kontraktu, w tym także na zakres ich praw i obowiązków. Takie pismo inżyniera może być jedynie traktowane jako niewiążące stanowisko osoby trzeciej. Wiążące są tylko takie czynności inżyniera, które są dokonywane na podstawie uprawnień przyznanych mu przez strony umowy.
Ponieważ tego rodzaju stanowisko inżyniera nie jest wiążące w stosunkach między stronami umowy, to nie znajdzie także zastosowania procedura jego kwestionowania przewidziana w klauzuli 3.5. Zgodnie z tą klauzulą ustalenie może zostać zakwestionowane przez każdą ze stron w trybie klauzuli 20 dotyczącej rozpoznawania sporów. Jednak skoro ustalenie nie jest wydane na podstawie klauzuli 3.5, to także nie obowiązuje przewidziana tam procedura jego podważenia.
dr Hanna Drynkorn, radca prawny, praktyka infrastruktury, transportu, zamówień publicznych i PPP kancelarii Wardyński i Wspólnicy
