Centralny rejestr i inne zmiany w przepisach dotyczących cudzoziemców | Co do zasady

1 stycznia 2018 r. w życie wchodzi ustawa z 20 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy i niektórych innych ustaw. Obok głównych zmian dotyczących zatrudniania cudzoziemców nowelizacja wprowadza również elektroniczne rejestry wydawanych zezwoleń i oświadczeń, możliwość wprowadzenia limitów zezwoleń wydawanych w danym roku kalendarzowym, a także szereg zmian, o których mowa poniżej.

Rejestry pracy cudzoziemców

Od 1 stycznia 2018 r. zostaną utworzone elektroniczne rejestry pracy cudzoziemców. Celem wprowadzenia nowych przepisów w tym zakresie jest usprawnienie procedury wydawania zezwoleń na pracę oraz rejestracji oświadczeń o powierzeniu pracy dla cudzoziemców z Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy, dla których na podstawie obowiązujących przepisów przewidziana jest uproszczona procedura dostępu do polskiego rynku pracy. Dodatkowo celem utworzenia rejestrów jest przeciwdziałanie nadużyciom, w szczególności w obszarze rejestracji oświadczeń (np. wyłudzanie wiz).

Zezwolenia na pracę będą rejestrowane w systemie teleinformatycznym prowadzonym przez wojewodów, zaś zezwolenia na pracę sezonową oraz oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi w bazie danych prowadzonej przez starostów.

W rejestrach prowadzonych przez wojewodów i starostów będą przechowywane informacje o wnioskach, postanowieniach, decyzjach administracyjnych i orzeczeniach sądu w zakresie niezbędnym do stosowania przepisów ustawy, w tym o podmiotach powierzających wykonywanie pracy cudzoziemcom, cudzoziemcach, którym powierza się wykonywanie pracy, oraz pracy, którą mają wykonywać cudzoziemcy.

Istotną częścią nowelizacji jest utworzenie centralnego rejestru prowadzonego przez ministra pracy obejmującego dane przetwarzane z rejestrów prowadzonych przez wojewodów i starostów. Dzięki utworzeniu centralnego rejestru wojewodowie i starości, będą mogli uzyskać informacje niezbędne im w celu prowadzenia postępowań w sprawie zezwoleń na pracę cudzoziemców, zezwoleń na pobyt czasowy, zezwoleń na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej oraz wydania wizy. Dodatkowo do rejestru będą mieli wgląd konsulowie, Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców, Państwowa Inspekcja Pracy, Straż Graniczna, Policja oraz naczelnik urzędu celno-skarbowego.

Zakres informacji przechowywanych w rejestrach

Rejestry będą zawierać szereg danych dotyczących podmiotów powierzających pracę oraz cudzoziemców.

Dodatkowo w rejestrach znajdą się informacje dotyczące powierzonej pracy, w tym m.in.: stanowisko lub rodzaj pracy, zakres podstawowych obowiązków na stanowisku pracy, miejsce wykonywania pracy, podstawa prawna wykonywania pracy (rodzaj umowy, którą podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi ma zamiar zawrzeć z cudzoziemcem), wymiar czasu pracy lub liczba godzin pracy w tygodniu lub miesiącu czy proponowana wysokość miesięcznego wynagrodzenia lub stawki godzinowej.

Dane podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi oraz dane pracodawcy użytkownika lub podmiotu, do którego cudzoziemiec został delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zostaną usunięte z rejestrów po upływie 10 lat od dnia wydania postanowienia lub decyzji ostatecznej w sprawie wydania zezwolenia na pracę lub przedłużenia zezwolenia na pracę, uchylenia zezwolenia na pracę lub pozostawienia wniosku w sprawie zezwolenia na pracę lub przedłużenia zezwolenia na pracę bez rozpoznania.

Limity zezwoleń na pracę

Nowelizacja umożliwia również wprowadzenie w drodze rozporządzenia przez ministra pracy maksymalnej liczby zezwoleń na pracę, zezwoleń na pracę sezonową oraz oświadczeń o powierzeniu pracy, które w danym roku kalendarzowym mogą zostać wydane przez wojewodów i starostów. Decyzja o wprowadzeniu limitów ma uwzględniać potrzeby rynku pracy, względy bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego oraz zasadę komplementarności zatrudnienia cudzoziemców w stosunku do obywateli polskich. Limity mogą dotyczyć poszczególnych województw, zawodów, rodzajów umów, na podstawie których cudzoziemcowi może zostać powierzone wykonywanie pracy, lub rodzajów działalności podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi według klasyfikacji PKD. Skutkiem wprowadzenia limitów będzie obligatoryjna odmowa wydania zezwolenia na pracę czy oświadczenia.

Informacje o stanie wykorzystania limitów minister właściwy do spraw pracy umieści w Biuletynie Informacji Publicznej oraz ogłosi ich wyczerpanie w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w drodze obwieszczenia.

Zmiana definicji nielegalnego powierzenia pracy

Na uwagę zasługuje również zmiana w zakresie definicji nielegalnego powierzenia pracy cudzoziemcowi, która może okazać się korzystna dla pracodawców. Od 1 stycznia 2018 r. bowiem sytuacje, w których cudzoziemiec wykonuje pracę na innych warunkach lub na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu na pracę, lub wykonuje pracę na innych warunkach lub na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu na pobyt czasowy, nie będą już kwalifikowane jako nielegalne powierzenie pracy cudzoziemcowi. Definicja nielegalnego wykonywania pracy przez cudzoziemca została ograniczona do sytuacji, w których cudzoziemiec nie jest uprawniony do wykonywania pracy w rozumieniu art. 87 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy lub nie posiada odpowiedniego zezwolenia na pracę, nie będąc zwolnionym na podstawie przepisów szczególnych z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę, lub którego podstawa pobytu nie uprawnia do wykonywania pracy.

Inne zmiany

Ponadto zmianie ulegną przepisy karne ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Od 1 stycznia 2018 r. zwiększeniu ulegnie wysokość grzywien (nawet do 30 000 zł) za czyny określone w art. 120 ust 1-5 ustawy, w tym za powierzenie cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy, wprowadzenie cudzoziemca w błąd, wyzyskanie błędu, wykorzystanie zależności służbowej lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania w celu doprowadzenia cudzoziemca do nielegalnego wykonywania pracy czy za żądanie od cudzoziemca korzyści majątkowej w zamian za podjęcie działań zmierzających do uzyskania zezwolenia na pracę lub innego dokumentu uprawniającego do wykonywania prac.

Dodatkowo nowelizacja rozszerza katalog czynów zabronionych. Za niezapewnienie zakwaterowania i niezawarcie z cudzoziemcem odrębnej umowy najmu lub użyczenia (z tłumaczeniem na język dla niego zrozumiały) na podmiot powierzający pracę, który zobowiązał się, że takie zakwaterowanie zapewni, może zostać nałożona kara grzywny od 200 zł do 2 000 zł. Grzywnie będzie podlegać również m.in. ten, kto nie poinformował starostwa o podjęciu lub niepodjęciu pracy przez cudzoziemca na podstawie zarejestrowanego oświadczenia czy nie zawarł z cudzoziemcem zwolnionym z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę umowy w formie pisemnej (wraz z tłumaczeniem na język dla niego zrozumiały).

Kamil Jabłoński, radca prawny, praktyka prawa pracy kancelarii Wardyński i Wspólnicy